Platyna i pallad: cenne, ale niestabilne

Ceny platyny i palladu ostatnio zaczęły rosnąć, choć kilkanaście ostatnich miesięcy nie były dla nich zbyt pomyślne. W Polsce można kupić zarówno sztabki, jak i monety bulionowe z obu metali szlachetnych, jednak nie cieszą się one zbyt dużą popularnością. Tymczasem to bardzo ciekawy rynek, uważnie obserwowany zarówno przez inwestorów jak i przemysł.

Jednouncjowy Liść Klonu z platyny kosztuje teraz około 5500 zł, a z palladu - prawie 6 tys. zł. W ciągu miesiąca kurs platyny wzrósł o ponad 11 proc., do 3990 zł, a palladu - o ponad 10 proc., do około 3840 zł. W dolarach wzrosty były nieco niższe: platyny o nieco ponad 10 proc., do około 1060 dol. za uncję, a palladu - o ponad 9 proc., do około 1030 dol. za uncję.

Uzależnieni od przemysłu

Platyna, mimo że jest rzadsza niż złoto, nie jest inwestycyjnie tak atrakcyjna. Wynika to przede wszystkim z opodatkowania jej 23-proc. VAT-em (w przeciwieństwie do złota inwestycyjnego), niewielkiej płynności i dużej zależności od popytu przemysłowego, czyli sporej zmienności wynikającej m.in. z cyklu koniunkturalnego czy z globalnej polityki gospodarczej.

Podobnie z palladem, z tym, że jego zależność od przemysłu jest jeszcze większa, gdyż używa się go głównie w katalizatorach do samochodów z silnikami benzynowymi (platyny również, lecz jej zastosowania są bardziej zdywersyfikowane), więc dynamiczny rozwój pojazdów elektrycznych, które nie wymagają katalizatorów, wisi nad tym metalem jak miecz Damoklesa.

Niezależnie jednak od zagrożeń i dużej zmienności, rynek tych kruszców jest inwestycyjnie ciekawy. Potrafi też przynosić spore profity, o czym piszą autorzy flagowego rocznego raportu na temat metali z grupy platynowców (PGM) - „Platinum Group Metals Focus 2025”. Raport został ogłoszony przy okazji rozpoczętego wczoraj London Platinum Week. Autorami opracowania są eksperci Metals Focus - jednej z wiodących na świecie firm konsultingowych działających na rynku metali szlachetnych.

Od lotnictwa do piór wiecznych

Do grupy platynowców należy sześć rzadkich i cennych metali szlachetnych, charakteryzujących się podobnymi właściwościami chemicznymi i fizycznymi: platyna, pallad, rod, ruten, iryd i osm. Ich największe złoża znajdują się w RPA (złoże Bushveld zawiera niemal 90 proc. znanych zasobów platyny), w Rosji (bogatej zwłaszcza w pallad), Kanadzie i Stanach Zjednoczonych. Mają srebrną barwę, o silnym połysku (osm ma lekko niebieskawy odcień). Platynowce są też odzyskiwane z recyklingu, głównie ze zużytych katalizatorów.

W katalizatorach stosowane są platyna, pallad i rod, w jubilerstwie - platyna (idealna do oprawy diamentów) i pallad (jest składnikiem białego złota), w dyskach twardych i elektronice - rutyn i iryd. Z platynowców korzysta przemysł lotniczy, medycyna, przemysł chemiczny, producenci paneli LCD, a osm jest wykorzystywany m.in. w produkcja końcówek piór wiecznych.

AI nakręca popyt

Po kilku burzliwych latach, poprzedni rok przyniósł względną stabilizację rynku Platinum Group Metals (PGM). Metals Focus szacuje, że 16 proc. globalnej produkcji PGM było nierentowne, pojawiła się seria ogłoszeń o cięciach kosztów, w tym redukcja produkcji w USA przez Sibanye-Stillwater o 200 tys. uncji. Sibanye-Stillwater to globalny koncern górniczy, specjalizujący się w wydobyciu i obróbce metali szlachetnych, zwłaszcza platyny, palladu, rodu oraz złota.

Na rynku było w zeszłym roku mniej niż przed pandemią platynowców wydobywanych z kopalń, za to tzw. podaż wtórna wzrosła aż o 6 proc. w relacji rok do roku, napędzana ożywieniem w recyklingu autokatalizatorów, szczególnie w Chinach.

W 2024 roku popyt branży motoryzacyjnej na metale z grupy platynowców spadł po raz pierwszy od 2020 r. Powód to rosnący udział w rynku pojazdów elektrycznych (BEV). Produkcja aut zasilanych bateriami wzrosła zaledwie o 9 proc., czyli najwolniej od lat, jednak to wystarczyło, by wstrząsnąć rynkiem PMG. - Pomimo wolniejszego tempa elektryfikacji, popyt na platynę, pallad i rod, cały czas związany z silnikami spalinowymi, spadł o 4 proc. w 2024 r. - mówi cytowana w raporcie Wilma Swarts, dyrektor ds. PGM w Metals Focus.

Z kolei o 9 proc. wzrósł popyt na biżuterię platynową, na iryd o 15 proc. (za sprawą m.in. wzrostu produkcji folii miedzianej, rozwoju technologii 5G a także rosnących rozmiarów ekranów w telefonach komórkowych). Po dwóch latach spadków poprawił się popyt na ruten, głównie dzięki rosnącym potrzebom sektora przetwarzania danych, wykorzystywanych przez technologie sztucznej inteligencji.

Ruten idzie na rekord

W branży PGM, tak samo zresztą jak w całej globalnej gospodarce, dominuje niepewność. Nowe cła zakłóciły w 2025 roku globalny handel wprowadzając dodatkowe ryzyko, zwłaszcza w sektorze motoryzacyjnym. Wilma Swarts spodziewa się ograniczonej podaży pięciu metali, a jedynym, na którego popyt wzrośnie, to ruten.

Według Metals Focus, notowania platyny będą w tym roku oscylowały wokół 970 USD za uncję, roczna średnia dla palladu to 930 USD (spadek o 5 proc. w porównaniu z zeszłym rokiem). Dla obu tych metali długoterminowe perspektywy są słabe, głównie z powodu spadającego popytu na auta z silnikami benzynowymi.

Metal Focus przewiduje natomiast wzrost cen rodu o 8 proc., który - chociaż stoi w obliczu tych samych problemów co pallad, wykorzystywany jest również przez przemysł szklarski, który ma o wiele lepsze perspektywy, niż tradycyjna branża motoryzacyjna.

Tegorocznym rekordzistą ma być ruten, którego zapasy spadają, a popyt na niego rośnie. W kwietniu jego ceny gwałtownie skoczyły do 650 dol., jednak Metal Focus spodziewa się ich spadku w drugiej połowie roku i ustalenia średniej na poziomie 550 dol., co i tak byłoby wynikiem o 26 proc. wyższym niż rok wcześniej.

W grupie PGM jak w zwierciadle przegląda się cały globalny przemysł, a zmiany, jakie w nim zachodzą, błyskawicznie odbijają się na notowaniach “szlachetnej szóstki”.

Stanisław Koczot

»» Odwiedź wgospodarce.pl na GOOGLE NEWS, aby codziennie śledzić aktualne informacje

»» O bieżących wydarzeniach w gospodarce i finansach czytaj tutaj:

Czy droga do 6000 dolarów za uncję jest realna?

Biometan? Tu Polska może być potęgą!

Ameryka wypada z elitarnego klubu. Rządzą w nim Niemcy

»» Ceny energii: system ETS2 ogromnym zagrożeniem dla Polaków! – oglądaj na antenie telewizji wPolsce24