Budowanie pozytywnej cyfrowej agendy Polski dla UE
Jednolity Rynek Cyfrowy dla Europy to rynek o dużym potencjale wzrostu gospodarczego oraz o wyjątkowej wartości wynikającej z wiedzy zaangażowanej w jego tworzenie, a w ślad za wiedzą: innowacyjności. Polska chce i może mieć w tym obszarze dużą rolę do odegrania - pisze Krzysztof Szubert, sekretarz stanu w Ministerstwie Cyfryzacji, pełnomocnik rządu ds. Jednolitego Rynku Cyfrowego w „Polskim Kompasie 2017”
W ciągu ostatnich kilku lat rozwój technologiczny oraz powiązana z nim transformacja sposobów komunikacji międzyludzkiej nabrały rozpędu. Trudno już sobie wyobrazić świat bez internetu, smartfonów, komunikatorów, e-maili. Automatyka, robotyka, zarządzanie dużymi zbiorami danych, rozwiązania chmurowe, Internet Rzeczy i inne technologie cyfrowe powszechnie wykorzystuje się w całym łańcuchu produkcji. Funkcjonowanie w globalnej sieci skutecznie przeniosło relacje ludzi oraz przedsiębiorstw do wirtualnego świata.
Przemiany gospodarcze oraz technologiczne ostatnich lat spowodowały, że kwestie cyfrowe stały się strategicznym elementem polityki gospodarczej Unii Europejskiej. W konsekwencji uległ rozszerzeniu zakres działań legislacyjnych i pozalegislacyjnych. Coraz silniej dąży się do harmonizacji i ujednolicania prawa UE w obszarze cyfryzacji. Motorem działań na rzecz tej harmonizacji jest Komisja Europejska (KE). W tym celu wydzielono osobny pion Komisji Europejskiej odpowiedzialny za budowę tzw. Jednolitego Rynku Cyfrowego (JRC).
Program działania na tym polu został przedstawiony w opublikowanym w maju 2015 r. komunikacie „Strategia Jednolitego Rynku Cyfrowego dla Europy”. Za większą harmonizacją przepisów opowiedział się także Parlament Europejski, który 19 stycznia 2016 r. na sesji plenarnej przyjął treść rezolucji w kierunku aktu o jednolitym rynku cyfrowym.
Jednolity Rynek Cyfrowy to rynek o dużym potencjale wzrostu gospodarczego oraz o wyjątkowej wartości wynikającej z wiedzy zaangażowanej w jego tworzenie, a w ślad za wiedzą: innowacyjności. To rynek obejmujący ponad 500 mln ludzi, który według szacunków KE może przynieść korzyści rzędu ponad 415 mld euro rocznie1. Wiedza na temat zasad funkcjonowania tego rynku w przeważającej części powstaje w domenie publicznej. Podstawowym celem państwa, w tym resortu cyfryzacji i ministra cyfryzacji Anny Streżyńskiej, jest stworzenie warunków oraz bezpieczeństwa prawnego, również tego związanego z prawem UE. Są one niezbędne do rozwijania krajowego sektora innowacji oraz zrównoważą transfer wiedzy oraz praw własności intelektualnej z uwzględnieniem interesów polskich przedsiębiorców i obywateli. Polska administracja powinna stworzyć warunki dla transferu publicznych nakładów na edukację, wiedzę i naukę oraz badania i rozwój do własnej gospodarki, oraz na równych zasadach korzystać z cennych dokonań europejskiej i światowej nauki, a także przemysłu.
W najbliższych latach to nie produkcja materialna, lecz prawa własności intelektualnej (IPR), edukacja, wiedza, nauka i B+R będą najcenniejszym towarem decydującym o pomyślności lub zubożeniu społeczeństwa. Dlatego też jest konieczne stworzenie właściwych warunków, w tym zrównoważonego i zorientowanego na rozwój ekosystemu prawnego.
„Jednolity rynek cyfrowy to przestrzeń, w której jest zapewniony swobodny przepływ towarów, osób, usług i kapitału, a obywatele i przedsiębiorstwa mogą bez przeszkód i na zasadach uczciwej konkurencji uzyskać dostęp do usług on-line lub je świadczyć”2 – KE. „Strategia Jednolitego Rynku Cyfrowego” obejmuje zestaw konkretnych działań oraz wytycznych zebranych w trzech głównych filarach:
• zapewnienie konsumentom i przedsiębiorstwom łatwiejszego dostępu do towarów i usług cyfrowych w całej Europie – wymaga szybkiego zniesienia najważniejszych różnic między światem wirtualnym a rzeczywistym, aby usunąć bariery w transgranicznej działalności internetowej;
• tworzenie odpowiednich warunków do rozwoju sieci i usług cyfrowych – wymaga ultraszybkiej, zabezpieczonej i niezawodnej infrastruktury i usług dotyczących treści oraz odpowiednich warunków prawnych do innowacji, inwestowania, zapewnienia uczciwej konkurencji i równych warunków działania;
• maksymalizacja potencjału wzrostu gospodarczego związanego z gospodarką cyfrową – wymaga inwestycji w infrastrukturę ICT, technologie cyfrowe tj. chmura obliczeniowa i duże zbiory danych, wsparcie dla badań i innowacji, które zwiększą konkurencyjność przemysłową, doprowadzą do udoskonalenia służb użyteczności publicznej, poszerzenia kręgu podmiotów korzystających z gospodarki cyfrowej i poprawy ich umiejętności.
Realizacja naszych priorytetów na poziomie unijnym powinna bazować na regule promowania interesów najbardziej korzystnych z punktu widzenia polskiego obywatela i przedsiębiorcy. Ministerstwo Cyfryzacji w ramach kompetencji wypracowuje polskie stanowisko wobec inicjatyw JRC, a także aktywnie uczestniczy w debacie nad pozostałymi zagadnieniami agendy cyfrowej, które wymagają pogłębionej analizy ekspertów z pozostałych resortów.
Szeroki wachlarz spraw włączonych w ramy Jednolitego Rynku Cyfrowego wymaga skoordynowanej i spójnej reprezentacji interesów Polski na forum zagranicznym. Aby zwiększyć aktywność polskiej administracji w obszarze JRC, Rozporządzeniem Rady Ministrów z dniem 14 marca 2017 r. zostałem powołany na stanowisko Pełnomocnika Rządu RP ds. Jednolitego Rynku Cyfrowego. Jednym z moich głównych działań jako pełnomocnika jest opracowywanie rozwiązań prawnych lub organizacyjnych zmierzających do urzeczywistnienia zasad Jednolitego Rynku Cyfrowego. Z tego też względu pracuję nad stworzeniem specjalnego mechanizmu współpracy resortów biorących udział w pracach nad projektami objętych strategią Jednolitego Rynku Cyfrowego (Ministerstwa Rozwoju, Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Sprawiedliwości, Infrastruktury i Budownictwa, Nauki i Szkolnictwa Wyższego, Spraw Zagranicznych, Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji). W tej grupie zajmiemy się m.in. analizą istniejących barier ograniczających rozwój usług realizowanych on-line; opracowywaniem kierunków rozwoju gospodarki elektronicznej spójnej z zasadami Jednolitego Rynku Cyfrowego; inicjowaniem i prowadzeniem współpracy z państwami członkowskimi Unii Europejskiej w celu wypracowania przedsięwzięć w zakresie wspólnego rynku usług realizowanych on-line.
Przed nami zatem praca, która będzie oznaczała zarówno działania podejmowane w ramach współpracy zagranicznej, jak i na forum krajowym.
Aktywna współpraca międzyresortowa jest tym bardziej konieczna w kontekście opublikowanego w maju tego roku przeglądu Strategii JRC. W przeglądzie tym Komisja Europejska dokonała podsumowania tego, co dotychczas udało się zrobić, na jakim etapie prac jesteśmy, a także zapowiedziała ze swojej strony nowe działania.
Kluczowym obszarem staje się wspieranie europejskiej gospodarki opartej na danych. Chodzi tutaj o zapewnienie swobodnego przepływu danych nieosobowych w ramach UE – co ma niebagatelne znaczenie, jeśli weźmiemy pod uwagę coraz ściślejsze powiązanie handlu z przepływem danych oraz przyszłość rozwoju technologii bazujących na przesyle danych.
Komisja szacuje, że do 2020 r. wartość europejskiego rynku danych może osiągać od 361 mld euro (2,3 proc. PKB UE) do 739 mld euro (4proc. PKB UE)3. Polska wraz 16 krajami UE z tzw. grupy państw podobnie myślących w sprawach cyfrowych (like-minded Group) już w grudniu 2016 r. wzywała Komisję do przedstawienia propozycji legislacyjnej likwidującej wymogi w zakresie lokalizacji danych. W maju 2017 r. grupa 14 państw UE, z Polską na czele, ponownie wysłała list do Komisji Europejskiej, apelując o podjęcie szybkich działań na rzecz opracowania stanowiska UE w sprawie swobodnego przepływu danych w umowach handlowych. Do końca tego roku ma być przyjęty projekt przepisów na ten temat.
Istotne w dalszych pracach nad utworzeniem jednolitego rynku cyfrowego będą także rozwiązania dotyczące platform internetowych. W tym mieszczą się zapowiedzi podjęcia przez Komisję kwestii rozstrzygania sporów w relacjach platformy z mniejszymi firmami, które korzystają z jej usług oraz, uczciwych relacji i transparentności w relacji platform z dostawcami.
Trzecim zidentyfikowanym obszarem działań harmonizujących rynek cyfrowy jest cyberbezpieczeństwo zarówno w sferze technologii chmurowych, Big Data, jak i pojazdów autonomicznych oraz Internetu Rzeczy. To zasoby o znaczeniu krytycznym, ponieważ opierają się na nich wszystkie sektory gospodarki. Dlatego bardzo ważne jest wzmacnianie odporności na incydenty cybernetyczne, tak aby gospodarka i społeczeństwo mogły bez zakłóceń funkcjonować i się rozwijać.
Ostatni, ale nie mniej ważny, obszar działań na poziomie europejskim to szybka komunikacja, czyli 5G (w tym takie tematy cząstkowe jak rozwój umiejętności i kompetencji czy rozwój małych i średnich przedsiębiorstw). Pierwszy krok w kierunku ustalenia ram regulacyjnych dla działania takiej sieci został uczyniony w lipcu br. przez podpisanie w Tallinie deklaracji ministerialnej przez wszystkie państwa członkowskie. Deklaracja potwierdza wolę państw UE, by w skali globalnej uczynić Europę wiodącym rynkiem rozwoju sieci piątej generacji. Będzie to wymagać ustanowienia przejrzystych, przewidywalnych i przyszłościowych ram regulacyjnych, które umożliwią inwestycje w ramach konkurencyjnego rynku. Ministrowie zgodzili się, że sieć 5G jest kluczowa dla zagwarantowania dalszego cyfrowego postępu, co będzie korzystne dla konsumentów oraz przedsiębiorstw ze wszystkich gałęzi gospodarki, a zarazem przysłuży się wzmocnieniu europejskiej konkurencyjności.
Zagadnienia związane z postępem cyfrowym mają charakter horyzontalny, przenikają w zasadzie wszystkie sfery życia i społecznej aktywności. Dlatego w czerwcu 2017 r. polska administracja rządowa opracowała wspólny list premier Beaty Szydło do przewodniczącego Rady Europejskiej, w którym zwróciła uwagę na potrzebę silniejszego wyeksponowania szeroko rozumianych kwestii cyfrowych na najwyższym poziomie politycznym UE. Sygnatariuszami dokumentu byli premierzy: Belgii, Czech, Danii, Estonii, Finlandii, Holandii, Irlandii, Luksemburga, Łotwy, Portugalii, Słowacji, Słowenii, Szwecji, Węgier, Wielkiej Brytanii oraz prezydent Litwy. Pokłosiem tej inicjatywy jest pierwszy szczyt Rady Europejskiej poświęcony wyłącznie kwestiom cyfrowym 29 września 2017 r. w Tallinie.
Podsumowując, agenda cyfrowa składa się z wielu odrębnych inicjatyw, które na pierwszy rzut oka mogą się wydawać niezwiązane. Niemniej dadzą efekt końcowy w postaci utworzenia jednolitego rynku cyfrowego, który ma kluczowe znaczenie dla przyszłości europejskiego społeczeństwa, gospodarki i samej Unii jako projektu politycznego. Co ważne, to agenda pozytywna, niekontrowersyjna, aczkolwiek wymagająca wspólnego wysiłku w Polsce i między krajami UE. Polska chce i może mieć w tym obszarze dużą rolę do odegrania. Jesteśmy gotowi na to wyzwanie.
Krzysztof Szubert, sekretarz stanu w Ministerstwie Cyfryzacji, pełnomocnik rządu ds. Jednolitego Rynku Cyfrowego
Publikacje „Polskiego Kompasu – rocznika instytucji finansowych i spółek akcyjnych” od trzech lat spotkają się z ogromnym uznaniem i zainteresowaniem w środowisku finansowym i biznesowym. Pełne wydanie edycji Polskiego Kompasu 2017 w formacie PDF dostępne jest na stronie www.gb.pl a także w aplikacji „Gazety Bankowej” na urządzenia mobilne
