Ustawa zdefiniowała walutę wirtualną

Sejm uchwalił ustawę o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu. Przewiduje ona m.in. obowiązek określania ryzyka prania pieniędzy przez prowadzących giełdy kryptowalut, wprowadza też definicję waluty wirtualnej.

W głosowaniu wzięło udział 438 posłów, za opowiedziało się 424 posłów, przeciw było czterech, a 10 wstrzymało się od głosu.

Podczas głosowania do ustawy wprowadzono poprawki zgłoszone przez posłów PiS. Zdecydowano m.in., że „ustawa określa zasady i tryb przeciwdziałania praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu”, wykreślając przy tym zapis, że podkreśla także „inne środki służące ochronie interesu publicznego”. Dokonano też zmiany w definicji „klienta”.

Inna przyjęta poprawka dotyczy warunków, które musi spełnić osoba chcąca zostać Generalnym Inspektorem Informacji Finansowej. Zgodnie z poprawką Inspektorem może być osoba, która „nie pełniła służby zawodowej ani nie pracowała w organach bezpieczeństwa państwa wymienionych w art. 2 ustawy (…) o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944-1990 oraz treści tych dokumentów (…), ani nie była ich współpracownikiem”.

Odrzucono natomiast poprawkę opozycji, która miała wydłużyć z trzech do sześciu miesięcy okres vacatio legis dla nowych przepisów. Rozwiązanie takie postulowali przedstawiciele organizacji bankowych i samorządów.

Celem ustawy jest zwiększenie efektywności krajowego systemu przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowania terroryzmu. Nowa ustawa ma dostosować polskie prawo do dyrektyw unijnych i ma zastąpić analogiczną ustawę, pochodzącą z 2000 roku.

Dokument m.in. definiuje organy administracji rządowej jako właściwe w sprawach przeciwdziałania prania pieniędzy i finansowania terroryzmu. Będą nimi minister finansów i Generalny Inspektor Informacji Finansowej, w randze wiceministra w MF.

Generalny Inspektor, w myśl ustawy, ma otrzymać dodatkowe uprawnienia w postaci sporządzania krajowej oceny ryzyka prania pieniędzy i finansowania terroryzmu, a także wydawania decyzji w sprawie spisu osób i podmiotów, wobec których stosuje się szczególne środki ograniczające.

Podczas obrad komisji finansów publicznych emocje posłów wywołał m.in. zapis, że kandydat na Generalnego Inspektora będzie musiał się odznaczać m.in. „nieskazitelną postawą patriotyczną”.

Izabela Leszczyna (PO) wskazywała, że „nieskazitelna postawa patriotyczna” to bardzo ogólna kategoria, która pozwoli uznaniowo odrzucić kandydata na szefa GIIF. Zdaniem wiceszefa komisji Jana Szewczaka (PiS) przepis ten np. pozwoli odrzucić kandydata na Generalnego Inspektora, który „pisał donosy na Polskę do instytucji międzynarodowych”.

Ustawa w nowy sposób definiuje tzw. instytucje obowiązane do przestrzegania ustawy. Spadnie na nie obowiązek oceny ryzyka prania pieniędzy i finansowania terroryzmu, a także stosowania środków bezpieczeństwa finansowego.

Przewiduje także nadanie statusu instytucji zobowiązanych różnym kategoriom podmiotów, takim jak banki, instytucje pożyczkowe, ale także np. doradcy podatkowi czy notariusze.

Status organizacji obowiązanej projekt nadaje także „podmiotom prowadzącym działalność gospodarczą, polegającą na świadczeniu usług w zakresie wymiany walut wirtualnych”.

Oznacza to, że giełdy walut wirtualnych oraz podmioty, które prowadzą portfele tych walut, będą musiały stosować wobec swoich klientów środki bezpieczeństwa finansowego zgodnie z ustawą, podobnie jak robią to inne instytucje obowiązane. Ma to umożliwić monitorowanie transakcji w celu wykrycia transakcji podejrzanych, czyli mogących mieć związek z praniem pieniędzy oraz finansowaniem terroryzmu. Stosowanie tych przepisów będzie podlegało weryfikacji Generalnego Inspektora Informacji Finansowej.

Wprowadzono pierwszą w systemie polskiego prawa definicję waluty wirtualnej. W myśl ustawy walutą wirtualną jest „cyfrowe odwzorowanie wartości”, które „jest wymienialne w obrocie gospodarczym na prawne środki płatnicze i akceptowane jako środek wymiany, a także może być elektronicznie przechowywane lub przeniesione, albo może być przedmiotem handlu elektronicznego”.

Określono także na nowo zadania, skład i zasady funkcjonowania Komitetu Bezpieczeństwa Finansowego, który ma wspierać GIIF w jego działalności. Powstanie też tzw. Centralny Rejestr Beneficjentów Rzeczywistych, który będzie jawny, co ma służyć ochronie uczestników obrotu gospodarczego. Ustawa wprowadza także mechanizmy blokady rachunków lub wstrzymania transakcji, w przypadku podejrzeń prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu.

Zakłada ponadto, że instytucja płatnicza będzie obowiązek informowania o transakcjach, w myśl procedur zapisanych w unijnej dyrektywie i projekcie ustawy, od 1 tys. euro wzwyż. Nowe regulacje zawierają także bardziej precyzyjne niż dotąd zasady współpracy GIIF z zagranicznymi jednostkami analityki finansowej i Europolem oraz zasady dotyczące kontroli instytucji zobowiązanych. Przewidują też kary pieniężne, które będą nakładane na instytucje zobowiązane, nie wywiązujące się z przestrzegania ustawy. (PAP)