Ubez…własnowolnieni!

Art. 67. Konstytucji RP: Obywatel ma prawo do zabezpieczenia społecznego w razie niezdolności do pracy ze względu na chorobę lub inwalidztwo oraz po osiągnięciu wieku emerytalnego.

W przestrzeni publicznej coraz częściej krytyce poddaje się zasadność obowiązkowego opłacania składek ZUS. Kontrowersyjna sprawa zbuntowanego przedsiębiorcy z Piotrkowa Trybunalskiego - Grzegorza Sowy, który na przestrzeni kilku lat zdobył szerokie poparcie społeczne, jest dobitnym dowodem na to, że dotychczasowa argumentacja władz w kontekście „opiekuńczej” roli Zakładu Ubezpieczeń Społecznych stała się zupełnie niewystarczająca. 

Bez wątpienia katalizatorem zmian w rozumieniu pojęcia „spokojnej starości” gwarantowanej przez państwo, była w ostatnim czasie reforma OFE. Okazuje się bowiem, że ten wierzchołek góry lodowej skrywa u swoich podstaw wiele niejasności, sprzecznych tez oraz – jak podkreśla część ekspertów – niezgodności z Ustawą Zasadniczą. Głównym przedmiotem debaty jest treść art. 67. Konstytucji RP, w której wyraźnie podkreśla się „prawo”, a nie „obowiązek” zabezpieczenia społecznego po osiągnięciu wieku emerytalnego „Obowiązkowy system ubezpieczeń narusza, moim zdaniem, wolności konstytucyjne” - mówi prof. Eugeniusz Kowalewski z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu.

Czy istnieje zatem możliwość niepłacenia składek? Niestety, jak pokazuje codzienna praktyka, cytowany zapis Konstytucji został wypaczony przez ustawy niższego rzędu i dziś instytucje publiczne dowodzą, że nabycie prawa do świadczeń społecznych wiąże się z narzuceniem obowiązków… Jakkolwiek  można uznać tę pokrętną tezę za „logiczną”, o tyle biorąc pod uwagę obecną sytuację emerytów, należy zadać sobie gruntowne, niestety retoryczne, pytanie. Czy aktualny system gwarantuje godną starość? Według ZUS, średnia wysokość emerytury w Polsce oscyluje w granicach 1900 zł, co, zważywszy na wysokość składek wpłaconych na konto ZUS w czasie aktywności zawodowej, nie wydaje się  zatrważającą sumą. Równie frapującą kwestią pozostaje gwarancja wypłaty wypracowanej kwoty.

Obecne warunki demograficzne wskazują na to, że już w niedalekiej przyszłości,  dotychczasowy kształt redystrybucji środków ze składek będzie całkowicie niewydolny, a to z kolei wymusi na rządzących gruntowne zmiany. Być może ten moment załamania sprawi, że ustawodawcy docenią w końcu indywidualną inicjatywę  obywateli, którzy w znakomitej większości są wystarczająco sprawni intelektualnie, aby rozumieć konieczność zapewnienia swojego bytu na starość. 

dr Maciej Jędrzejak

Więcej na blogu: maciejjedrzejak.pl