Fotowoltaika bije rekordy. Programy wsparcia sprzyjają rozwojowi rynku

Na koniec czerwca 2021 r. moc zainstalowana we wszystkich źródłach wytwórczych energii wyniosła blisko 53 GW. Z raportu przygotowanego przez Agencję Rynku Energii wynika, że obecnie potencjał elektrowni konwencjonalnych wynosi ok. 37 GW, natomiast instalacji odnawialnych źródeł energii (OZE) – nieco ponad 14 GW. Fotowoltaika, której moc zainstalowana wynosi przeszło 5 GW, wśród źródeł OZE zajmuje drugie miejsce, za energetyką wiatrową (ponad 6,5 GW).

Dystans między energetyką słoneczną i wiatrową stopniowo się zmniejsza za sprawą fotowoltaiki. Moc zainstalowana w energetyce słonecznej w Polsce wzrosła w ciągu roku o 117 proc., w czerwcu 2021 r. fotowoltaika wyprodukowała 633,3 GWh energii elektrycznej, czyli o 168 proc. więcej niż rok wcześniej, przy czym energia elektryczna wyprodukowana przez tego typu instalacje stanowiła 5 proc. energii wyprodukowanej w czerwcu przez wszystkie źródła wytwórcze – informuje Jakub Król ze Stowarzyszenia Branży Fotowoltaicznej – Polska PV.

W europejskiej czołówce

Europejskie stowarzyszenie branży fotowoltaicznej SolarPower Europe wskazuje, że według danych za 2020 r. Polska jest na czwartym miejscu pod względem przyrostu mocy w energetyce słonecznej. Pomimo kryzysu gospodarczego w UE wywołanego pandemią COVID-19 łączna moc zainstalowana w fotowoltaice w 2020 wzrosła w Europie o 11 proc., czyli o 18,7 GW i ostatecznie wyniosła 137,2 GW. Jest to największy przyrost od 2011 r. Większość mocy instalacji fotowoltaicznych w Polsce stanowią mikroinstalacje prosumenckie – około 70 proc. Na wzrost popularności mikroinstalacji, w szczególności fotowoltaicznych, wpływają programy rządowe: Mój Prąd i Czyste Powietrze, które zapewniają dofinansowanie inwestycji w niezależne źródła energii dla gospodarstw domowych. 1 lipca wystartowała trzecia edycja programu Mój Prąd, w którym nowi prosumenci mogą liczyć na dofinansowanie w wysokości do 3 tys. zł.

Warto zauważyć, że właśnie kończy się budżet tej edycji programu, który wynosił 534 mln zł. Kwota alokacji wystarczy na dofinansowanie maksymalnie 178 tys. mikroinstalacji fotowoltaicznych, a zostało już złożonych ponad 162 tys. wniosków – informuje NFOŚiGW. Energetyka przechodzi olbrzymią rewolucję. Odnawialne źródła energii stają się coraz ważniejsze dla globalnej gospodarki. Duże wyzwania w tym zakresie stoją również przed Polską. Osiągnięcie neutralności klimatycznej do 2050 r. przy 55-proc. redukcji emisji do 2030 r. w stosunku do roku 1990 – taki cel stawia sobie Unia Europejska.

Przyjęta przez rząd Polityka Energetyczna Polski (PEP) do 2040 to swoisty kompas, pokazujący kierunek zmian polskiego systemu energetycznego – mówi Michał Kurtyka, minister klimatu i środowiska.

Spadek cen wytwarzania energii ze źródeł odnawialnych to jeden z najważniejszych czynników pozwalających założyć, że do 2030 r. udział węgla w krajowym miksie wyraźnie spadnie. Jak pokazują analitycy Polskiego Instytutu Ekonomicznego i Fundacji Instrat w raporcie „Przyszły miks energetyczny Polski – determinanty, narzędzia i prognozy”, zróżnicowanie źródeł wytwarzania energii w polskim miksie będzie w najbliższych latach postępować.

Zgodnie z PEP w 2030 r. udział OZE w końcowym zużyciu energii brutto wyniesie co najmniej 23 proc., moc zainstalowana farm wiatrowych na morzu wyniesie ok. 5,9 GW w 2030 r. i wzrośnie do ok. 11 GW w 2040 r., a w 2033 r. zostanie uruchomiony pierwszy blok elektrowni jądrowej o mocy 1–1,6 GW. Kolejne bloki będą wdrażane co dwa–trzy lata, a cały program jądrowy zakłada budowę sześciu bloków.

W tej chwili, ci którzy są największymi zwolennikami w Europie tego zielonego układu, zielonej transformacji, już akceptują to, iż energetyka jądrowa to nie jest konkurencja dla odnawialnych źródeł energii – to jest niezbędne uzupełnienie dla OZE i tak to trzeba traktować – mówi Piotr Naimski, sekretarz stanu, pełnomocnik rządu do spraw strategicznej infrastruktury energetycznej.

Od OZE nie ma odwrotu

Szacuje się, że dzięki transformacji energetycznej powstanie ok. 300 tys. nowych miejsc pracy w branżach związanych z odnawialnymi źródłami energii, energetyką jądrową, elektromobilnością, infrastrukturą sieciową, cyfryzacją czy termomodernizacją budynków.

Firmy energetyczne funkcjonujące w Polsce już teraz podejmują działania mające na celu redukcję CO2 i przejście na OZE. Wiele z nich widzi, że od tego trendu nie ma odwrotu i bycie bardziej „zielonym” jest koniecznością. Obecnie szczególnie dynamicznie rozwija się segment fotowoltaiki – mówi Maciej Tarnawski z Santander Bank Polska.

Zdaniem ekspertów Polskiego Instytutu Ekonomicznego czynniki ekonomiczne wskazują kierunek rozwoju sektora energetycznego w Polsce. W IV kwartale 2019 r. globalna cena węgla wynosiła 227 zł za tonę, w Polsce zaś 266 zł za tonę. Od 2017 r. aż pięciokrotnie wzrosła cena prawa do emisji CO2, z niecałych 6 euro do ok. 60 euro za tonę. Jednocześnie spadają koszty wytworzenia energii elektrycznej z OZE, czego najjaskrawszym przykładem jest fotowoltaika, gdzie w okresie 2010–2018 odnotowano aż 77-proc. spadek.

W inwestycje fotowoltaiczne mocno angażują się koncerny energetyczne. Oferty dla inwestorów mają Energa, Polska Grupa Energetyczna PGE, Tauron, Innogy/E.ON. Budowa PV Gryf, nowej farmy fotowoltaicznej Energi OZE – spółki zależnej Energi z Grupy Orlen – weszła właśnie w najważniejszy etap. Rozpoczął się montaż ok. 40 tys. paneli fotowoltaicznych. Farma będzie mieć moc zainstalowaną ok. 20 MW. Planowany termin uruchomienia PV Gryf to grudzień 2021 r. Energa OZE realizuje także pięć mniejszych farm fotowoltaicznych o łącznej mocy zainstalowanej ok. 5 MW, których uruchomienie planowane jest na 2022 r.

Zalety produkcji energii ze słońca

Obecnie zarówno fotowoltaika, jak i energetyka wiatrowa dominują na rynku OZE pod względem przyłączanych mocy. Co stanowi przewagę energetyki słonecznej? Fotowoltaika jest bardziej przewidywalna, ale także jest bardziej dostępna. Jeżeli przyjrzymy się rynkowi mikroinstalacji OZE, to w tym sektorze fotowoltaika dominuje w 99 proc. Fotowoltaika jest łatwa do zaimplementowania, ale także w przypadku dużych instalacji OZE znacznie łatwiej jest znaleźć miejsce pod farmę fotowoltaiczną niż pod farmę wiatrową, co wynika z tego, że warunki słoneczne w większości kraju są bardzo podobne – mówił Bogdan Szymański, prezes Stowarzyszenia Branży Fotowoltaicznej – Polska PV, podczas IV edycji Konferencji „Forum Wizja Rozwoju”, która odbyła się 26–27 sierpnia w Gdyni.

Zdaniem Bogdana Szymańskiego miarą opłacalności instalacji prosumenckich, czyli instalacji o mocy do 50 kWp, jest prosty okres zwrotu, który w obecnych warunkach wynosi sześć–osiem lat. Natomiast, jeśli mówimy o inwestycjach, które są finansowane kredytem, zwracamy uwagę na rentowność zainwestowanego kapitału. Patrząc na system aukcyjny, rentowność jest relatywnie niska i wynosi 4–7 proc. zainwestowanego kapitału.

Znacznie ciekawszą opcją, która rozwija się w Polsce, są umowy cywilnoprawne. Ceny energii elektrycznej w Polsce podlegają tak dynamicznym zmianom, że opłaca się inwestować w farmę fotowoltaiczną i zawierać indywidualne kontrakty – poza giełdą – z firmami, które są bardzo energochłonne i w swoim miksie energetycznym potrzebują tańszej energii, a także chcą się wykazać inwestycjami w odnawialne źródła energii – mówi Bogdan Szymański.

Do inwestowania w fotowoltaikę nadal będą zachęcały państwowe dofinansowania. Rząd już zapowiedział kontynuowanie w 2022 r. popularnego programu Mój Prąd. Dodatkowo w ramach Polskiego Ładu mają być uruchomione fundusze promujące magazynowanie energii oraz inteligentne systemy zarządzania energią w domu.

Kolejnym impulsem wspierającym rozwój branży fotowoltaicznej jest ciągły wzrost elektromobilności w Polsce. Własny samochód elektryczny idzie w parze z instalacją PV oraz ładowarką domową – mówi Jakub Jadziewicz, członek zarządu Alians OZE.

Robert Olesiński