TYLKO U NAS
Leśne Gospodarstwa Węglowe – patent Lasów Państwowych na CO2
Głównym sprawcą zmian klimatu jest niepozorny dwutlenek węgla, a znalezienie sposobu na zmniejszenie jego zawartości w atmosferze to priorytetowe zadanie dla całego świata. Zasadniczą rolę w tym procesie przypisuje się lasom. Polska ma tu istotny wkład za sprawą innowacyjnego projektu Lasów Państwowych pod nazwą Leśne Gospodarstwa Węglowe – rozpoczyna swój tekst w roczniku „Polski Kompas 2022” Józef Kubica, dyrektor generalny Lasów Państwowych
Dwutlenek węgla, choć bezbarwny i bezzapachowy, znalazł się w centrum międzynarodowej uwagi. Powstaje podczas spalania i oddychania. Rośliny wykorzystują go w procesie fotosyntezy, a człowiek m.in. w przemyśle spożywczym czy cukierniczym. Swoją złą sławę zawdzięcza ludziom i ich działaniom, przez które do atmosfery trafiają jego ponadprogramowe ilości. Człowiek emituje CO2 stosunkowo niewiele, ok. 4 proc., w porównaniu z emisjami ze źródeł naturalnych – wulkanów, oceanów czy roślin. Problem polega na tym, że emisja przez człowieka nie równoważy się z pochłanianiem, tak jak przeważnie dzieje się to w przypadku naturalnych mechanizmów. W ten sposób bez przerwy do atmosfery trafia jego nadwyżka, a przyroda nie potrafi sama sobie z tym poradzić – gwałtowne i coraz częstsze zjawiska pogodowe, jak susze, powodzie czy huragany, są wynikiem przekształceń klimatu Ziemi.
Temat światowej polityki klimatycznej co rusz wraca na wokandę. Był przedmiotem dyskusji podczas szczytu klimatycznego ONZ COP24 w Katowicach w 2018 r. Silnym polskim akcentem konferencji był projekt Leśnych Gospodarstw Węglowych (LGW), który wzbudził zainteresowanie przedstawicieli innych państw. Projekt zakłada zwiększenie zdolności lasów do gromadzenia w nich większych ilości dwutlenku węgla. Przedstawione przez nieżyjącego już prof. Jana Szyszkę, ówczesnego ministra środowiska, przedsięwzięcie Lasów Państwowych zostało zaprezentowane jako odpowiedź na globalną zmianę klimatyczną.
Polski patent na CO2
Projekt Leśnych Gospodarstw Węglowych został wdrożony w 2017 r. przez Lasy Państwowe. Jest to program pilotażowy, jego realizacja przewidziana jest do 2026 r., a trwałość zapewniona na okres trzydziestu lat. Obecnie Leśne Gospodarstwa Węglowe są prowadzone w dwudziestu trzech nadleśnictwach na terenie trzynastu regionalnych dyrekcji Lasów Państwowych. Nadzór nad projektem pełni Dyrekcja Generalna Lasów Państwowych i jest on w całości finansowany z funduszu leśnego. Jasno określony cel pilotażu zakłada zwiększenie istniejących zasobów węgla w lasach oraz zdolności tych ekosystemów do gromadzenia dwutlenku węgla. Istotne jest również ograniczenie emisji CO2 z gleb i zmniejszenie zagrożenia niekontrolowanymi emisjami tego gazu na skutek katastrof. Te leśne gospodarstwa są przecież naturalnym zbiornikiem dwutlenku węgla. W jaki sposób las będzie pochłaniał więcej dwutlenku węgla? Dzięki dodatkowym działaniom realizowanym na wyznaczonych obszarach. Jednym z takich działań jest zalesianie, czyli wprowadzanie lasu na tereny inne niż leśne, oraz wspieranie odnowienia naturalnego, czyli samosiewu. Leśnicy wprowadzą też gatunki szybko rosnące, takie jak daglezja zielona – drzewo pochodzące z zachodniej części Ameryki Północnej, a docenione na całym świecie z uwagi na jego walory. Drzewa tego gatunku są najważniejszym źródłem drewna na świecie – szybko rośnie, osiągając znaczne rozmiary, oraz ma niezwykłe właściwości. Ponadto wprowadzane jest drugie piętro drzew i podszyty, co wpływa pozytywnie na cały ekosystem leśny i wspiera klimat. Realizacja gospodarki leśnej musi się odbywać bez większej szkody dla powierzchni gleby, co zapobiega jej nadmiernemu przesuszaniu oraz emisji CO2.
Nadprogramowe pochłanianie
Założono, że lasy w LGW w ciągu trzech dekad pochłoną dodatkowo niemal milion ton CO2. Innymi słowy, każdy hektar lasu, na którym zostanie wykonane działanie dodatkowe, w ciągu tego okresu pochłonie ok. 37 ton węgla więcej! Jednostka dwutlenku węgla (JDW) to odpowiednik tony CO2 pochłoniętego przez roślinność leśną. Co ważne – pochłoniętego dodatkowo, ponad ilość, jaką lasy absorbują w normalnych warunkach.
To nadprogramowe pochłanianie jest możliwe właśnie dzięki specjalnym zabiegom w ramach projektu Leśne Gospodarstwa Węglowe. Lasy Państwowe wypracowały nie tylko standard takich działań, lecz także system obliczania JDW. Dzięki temu można wiarygodnie zmierzyć efektywność gospodarki leśnej na rzecz ochrony klimatu, a JDW stały się dodatkowym produktem oferowanym przez Lasy Państwowe partnerom zewnętrznym.
Nabywanie jednostek dwutlenku węgla odbywa się w systemie aukcyjnym. Podmioty decydujące się na zakup mogą wskazać, na jakie przedsięwzięcie Lasów Państwowych zostanie przeznaczona całość przychodu ze sprzedaży JDW. Wachlarz przedsięwzięć jest szeroki – mogą to być działania związane z ochroną przyrody, edukacją historyczną i leśną czy turystyką. Mile widziane są pomysły wynikające ze społecznych funkcji lasów, czyli budowa i modernizacja ścieżek rowerowych, parkingów leśnych czy miejsc wypoczynku ludzi. Przykładem takich działań jest odbudowa siedlisk żurawia w województwie pomorskim (Nadleśnictwo Starogard) realizowana przez Polskie Linie Lotnicze LOT we współpracy z LP. Na lotniczej trasie przelotowej z Warszawy do Gdańska zostanie odbudowanych siedem stawów o powierzchni 10 ha, co poprawi zdolności retencyjne okolicznych lasów i tym samym zwiększy absorpcję CO2 o blisko 220 ton rocznie. Jednocześnie zrekonstruowany zostanie obiekt kulturowy – stawy paciorkowe założone jeszcze przez cystersów. Z tych działań skorzystają wszyscy zainteresowani, w ostatecznym rozrachunku najbardziej zyska na tym przyroda, a w przyszłości – my wszyscy.
Józef Kubica, dyrektor generalny Lasów Państwowych
Tekst został opublikowany w elektronicznym wydaniu „Polskiego Kompasu 2022” dostępnym bezpłatnie do pobrania na stronie www.gb.pl a także w aplikacji „Gazety Bankowej” na urządzenia mobilne
»» Pobierz teraz bezpłatnie PDF „Polskiego Kompasu 2022”:
