W stronę zrównoważonych systemów żywności
Według szacunków do 2050 r. liczba ludności wzrośnie o 25 proc. Oznacza to nie tylko większe zapotrzebowanie na żywność, ale także na opakowania. To dlatego powinny być one projektowane tak, by zapewnić bezpieczeństwo znajdującego się w nich produktu oraz z myślą o recyklingu (zgodnie z założeniami zrównoważonego rozwoju, w tym gospodarki o obiegu zamkniętym).
Opakowania pełnią kluczową funkcję w zapewnianiu bezpieczeństwa żywności – dzięki nim ma ona szanse dotrzeć nawet w odległe zakątki świata, zachowując swoje wartości smakowe i odżywcze. Ze względu na skalę ich produkcji bardzo ważne jest to, by przez cały cykl eksploatacji (od momentu ich zaprojektowania aż po recykling) wpisywały się one w zasady gospodarki o obiegu zamkniętym, a jednocześnie we właściwy sposób chroniły zawartość.
Miejsce opakowań w gospodarce o obiegu zamkniętym
Gospodarka o obiegu zamkniętym (GOZ) to taka, w której zasoby są wykorzystywane w najbardziej zrównoważony sposób, pozwalając zmniejszyć produkcję odpadów i jednocześnie wydłużyć cykl życia produktów. Ze względu na rosnące zapotrzebowanie na opakowania produkująca je branża powinna w jak najlepszy sposób odpowiedzieć na założenia GOZ. Przykładem firmy, która działa zgodnie z transparentną strategią zrównoważonego rozwoju, jest Tetra Pak – jeden z liderów przetwórstwa i pakowania żywności.
Kluczową rolą opakowań Tetra Pak na żywność płynną jest przede wszystkim ochrona zamkniętego w środku produktu. Aseptyczne kartony pozwalają na wielomiesięczne przechowywanie żywności, a także jej transport bez konieczności wykorzystania łańcucha chłodniczego. Dzięki temu zapobiegają marnowaniu jedzenia, co wciąż jest jednym z większych wyzwań stojących przed branżą – szacuje się, że nadal ok. jedna trzecia wytworzonej żywności jest marnowana.
Dodatkowo opakowania oferowane przez firmę w większości wykonano z surowców odnawialnych. Są one certyfikowane, co oznacza, że pozyskuje się je, chroniąc bioróżnorodność. Tetra Pak wykorzystuje nie tylko pozyskiwaną w zrównoważony sposób celulozę (pochodzi ona z certyfikowanych upraw leśnych), ale także tworzywa sztuczne produkowane z trzciny cukrowej. To pozwala ograniczyć wydobycie surowców kopalnych. Dodatkowo firma oferuje swoim klientom technologie przetwarzania i pakowania żywności, które pozwalają na oszczędność wody, energii oraz zredukowanie odpadów w procesie produkcji.
Rosnący potencjał recyklingu w Polsce
Co ważne, pusty karton po mleku czy soku nadaje się do recyklingu – po opróżnieniu wystarczy go zgnieść i wraz z zakrętką wyrzucić do żółtego pojemnika na plastik i metal. Pozwala to odzyskać cenne surowce, które mogą zostać wykorzystane jeszcze wiele razy. Co roku Tetra Pak inwestuje dziesiątki mln euro w rozwój recyklingu opakowań wielomateriałowych. O najnowszej inwestycji na polskim rynku mówi Monika Sommer, menedżer ds. zrównoważonego rozwoju na Polskę i kraje bałtyckie:
Stale wspieramy dążenie branży do tego, aby zwiększyć wskaźnik zbiórki i recyklingu kartonów po napojach. W czerwcu 2023 r. rozpoczęła działalność nowa linia do recyklingu kartonów po płynnej żywności w zakładzie Stora Enso w Ostrołęce. Dzięki wspólnej, wynoszącej ok. 29 mln euro, inwestycji firm Tetra Pak i Stora Enso potencjał recyklingu tego typu opakowań w kraju został potrojony (z 25 tys. do 75 tys. ton w skali roku). Co ważne, zakład będzie miał moce przerobowe, by przyjmować dodatkowe wolumeny z Czech, Węgier, Słowacji, Łotwy, Estonii czy Litwy, co sprawi, że Polska ma szansę stać się centrum recyklingu kartonów po żywności płynnej w regionie.
Rola opakowania we współczesnym świecie
Podstawową rolą opakowania na żywność jest zabezpieczenie ukrytego w środku produktu tak, by mógł on trafić do konsumentów w niezmienionej formie – zachowując smak, konsystencję i wartości odżywcze. Nabiera to szczególnego znaczenia, jeśli uzmysłowimy sobie skalę produkcji żywności. W całej Unii Europejskiej rocznie produkuje się 250 mln ton łatwo psującej się żywności. Duża część z tego przypada na Polskę, która jest jednym z największych producentów mleka i przetworów mlecznych oraz czołowym producentem owoców, warzyw i przetworów w Europie. Takie produkty bez odpowiedniej ochrony stosunkowo łatwo ulegają zepsuciu, dlatego wymagają opakowania zapewniającego ich świeżość. Odpowiedzią na to wyzwanie jest technologia aseptyczna, dzięki której żywność można przechowywać przez długi czas bez konieczności chłodzenia. To dlatego przemysł spożywczy wybiera kartony na napoje, w które w całej Unii pakuje się ok. 59 proc. soków i 75 proc. mleka.
Obecnie rolą opakowania jest nie tylko ochrona żywności, ale także odpowiedź na oczekiwania konsumentów. Karton na żywność płynną musi być przede wszystkim wygodny w użyciu, zarówno w domu, jak i poza nim. Dodatkowo większość konsumentów oczekuje, że opakowanie, do którego trafi ich ulubiony produkt, będzie przyjazne dla środowiska – według badania Tetra Pak Index 2021 aż 84 proc. ankietowanych chce, by można było poddać je recyklingowi. Tetra Pak odpowiada na wszystkie te potrzeby.
W kierunku zrównoważonego opakowania na żywność
Celem firmy Tetra Pak jest stworzenie opakowania na żywność płynną, które będzie w pełni neutralne środowiskowo, wykonane tylko z surowców roślinnych lub pochodzących z recyklingu, z którego będzie można odzyskać cenne surowce. Badania potwierdzają, że w porównaniu z jednorazowymi opakowaniami z plastiku, szkła i metalu opakowania Tetra Pak już mają niższy ślad węglowy, jednak firma dokłada starań, by jeszcze go obniżyć.
Spółka dąży do osiągnięcia zerowej emisji gazów cieplarnianych netto we własnej działalności do 2030 r., zaś w całym łańcuchu wartości do 2050 r. Dzieje się to dzięki połączeniu ograniczania emisji, łagodzenia jej skutków oraz działań kompensacyjnych. Wszystko to w połączeniu z rozwojem gospodarki o obiegu zamkniętym (to inwestycje o poziomie ok. 40 mln euro rocznie) i wdrażaniem innowacji, takich jak zrównoważone systemy zamknięć, coraz bardziej przybliża firmę do wyznaczonego celu.
Branża żywności i opakowań powinna wspólnie podejmować działania wspierające obniżenie emisyjności i zieloną transformację. Tylko tak możemy przyczynić się do budowania gospodarki o obiegu zamkniętym i zwiększyć poziom recyklingu wszystkich rodzajów opakowań przeznaczonych do żywności – podsumowuje Monika Sommer.
Monika Sommer, menedżer ds. zrównoważonego rozwoju na Polskę i kraje bałtyckie w Tetra Pak
Fot. Materiały prasowe
