TYLKO U NAS
Fundamentalna rola państwa jako regulatora rynku finansowego
Sprawny rynek kapitałowy jest fundamentem rozwoju gospodarczego państwa opartego na wiedzy i innowacjach. Dzięki finansowaniu rozwoju najbardziej dynamicznych i innowacyjnych przedsiębiorstw rynek kapitałowy wpływa na wzrost produktywności gospodarki i jej konkurencyjność. Zasady działalności rynku kapitałowego podlegają jednak regulacjom państwa. To państwo jako ustawodawca oraz przez swoje organy nadzorcze wpływa na docelowy kształt rynku finansowego – pisze Waldemar Markiewicz prezes zarządu Izby Domów Maklerskich na łamach rocznika „Polski Kompas 2023”.
Obyś żył w ciekawych czasach
Lata 2020–2022 w gospodarce światowej to czas niespotykanych turbulencji i niepewności. Pandemia COVID-19 czy wojna na Ukrainie wywołały lawinę konsekwencji finansowych i gospodarczych. W globalnej gospodarce pojawiły się problemy z zerwanymi łańcuchami dostaw do przemysłu czy kryzysem energetycznym. Te negatywne zjawiska wywołały potrzebę zmiany w założeniach, które dotąd stanowiły o fundamencie współczesnej polityki społeczno -ekonomicznej, unaoczniając wyzwania globalnego rozwoju.
Dziś widzimy znacznie większe zaangażowanie państwa w gospodarkę przez działania regulacyjne, stymulujące oraz ochronne. Jaki to będzie miało wpływ na rynek kapitałowy? Czy zwiększy to jego konkurencyjność w przyciąganiu kapitału globalnego do Polski?
Sprawny rynek kapitałowy jest fundamentem rozwoju gospodarczego państwa opartego na wiedzy i innowacjach. Dzięki finansowaniu rozwoju najbardziej dynamicznych i innowacyjnych przedsiębiorstw rynek kapitałowy wpływa na wzrost produktywności gospodarki i jej konkurencyjność. Zasady działalności rynku kapitałowego podlegają regulacjom państwa. To państwo jako ustawodawca oraz przez swoje organy nadzorcze wpływa na docelowy kształt rynku finansowego. Dlatego to właśnie państwo ma do odegrania fundamentalną rolę w inicjowaniu i realizacji zmiany modelu rozwoju rynku i jego potencjału konkurencyjnego. Proaktywna polityka państwa określa ramy do budowania konkurencyjnego rynku kapitałowego, który będzie kołem zamachowym innowacyjnej gospodarki opartej na zrównoważonym modelu wzrostu.
Rynek kapitałowy dla zrównoważonego wzrostu gospodarczego oraz budowania zamożności i jakości życia obywateli
Wzrost wzrostowi nierówny. Wśród polityków i ekonomistów rośnie zrozumienie potrzeby oparcia wzrostu gospodarczego na innowacjach i zapewnienia szerokiej partycypacji obywateli w strumieniach dochodów. Odchodzimy od wyłącznej koncentracji na ilościowej stronie wzrostu gospodarczego na korzyść uwzględnienia także jakości wzrostu. To bowiem warunek tworzenia wysokiej jakości i dobrze płatnych miejsc pracy dla zwiększenia dobrobytu społeczeństwa.
Zarówno system bankowy (kredyty), jak i instrumenty rynku kapitałowego pozytywnie wpływają na wzrost gospodarczy, finansują jednak różne przedsięwzięcia. To głównie rynki kapitałowe dostarczają funduszy wyższego ryzyka na innowacje, które są najważniejszym źródłem zwiększenia produktywności. Jest to szczególnie istotne w przypadku Polski, w obliczu kluczowego wyzwania stającego przed naszą gospodarką, jakim jest zwiększenie jej innowacyjności, produktywności i tym samym jej konkurencyjności.
Rozwijanie rynku kapitałowego jest też bardzo ważne w obliczu spowolnienia gospodarczego. W czasach kryzysów banki ograniczają kredytowanie przedsięwzięć, głównie ze względu na problemy z pogarszającą się jakością portfeli kredytowych, z wyższymi kosztami ryzyka, pogorszeniem wyniku odsetkowego. W takiej sytuacji to właśnie rynek kapitałowy może odegrać pozytywną rolę w ograniczaniu skutków kryzysu pandemicznego, dostarczając kapitałów dla polskich przedsiębiorstw w miejsce lub w uzupełnieniu finansowania bankowego. Doświadczenia krajów anglosaskich pokazują bowiem, że rynki kapitałowe lepiej wspierają finansowanie innowacyjnych przedsięwzięć, które są obarczone wyższym ryzykiem. W Polsce udział rynku kapitałowego w finansowaniu gospodarki zacuje się na poziomie 5–7 proc., tymczasem w Unii Europejskiej jest to 30 proc., a w USA 70 proc. Ta różnica pokazuje skalę wyzwania, przed którym stoimy.
Dzisiejsza sytuacja, poza bieżącymi wyzwaniami, rodzi również szansę Polski na przyszłość. Świadome budowanie przewagi konkurencyjnej gospodarki w czasach niepewności jest działaniem nowoczesnego państwa. Dlatego jeżeli chcemy budować nowoczesną gospodarkę, generującą wysokiej jakości i dobrze płatne miejsca pracy, to musimy już dziś zadbać o rozwój rynku kapitałowego. Im będzie on silniejszy, tym skuteczniej będzie służyć zrównoważonemu rozwojowi gospodarczemu kraju i budowaniu zamożności oraz jakości życia jego obywateli, co dziś stanowi podstawę stabilnego rozwoju państwa.
Warzywniak w drodze do Sejmu
W kontekście roli, którą rynek kapitałowy może odegrać w budowaniu przewagi konkurencyjnej i pozycji Polski w gospodarce europejskiej w przyszłości, kluczowe jest działanie państwa oparte na wdrażaniu rozwiązań wypracowanych w dialogu z uczestnikami rynku kapitałowego. Izba Domów Maklerskich kilka lat temu zainicjowała opracowanie rządowej Strategii Rozwoju Rynku Kapitałowego (SRRK). Sprawna realizacja celów SRRK powinna być nadrzędnym celem organów państwa w najbliższych latach. W tym aspekcie uczestnicy rynku pozytywnie odbierają kolejne inicjatywy opracowywane w ramach tzw. warzywniaka, czyli zestawu rozwiązań legislacyjnych wynikających z prac grup roboczych odpowiedzialnych za realizację SRRK. W ramach projektu przewidziane są zmiany m.in. w ustawie o obrocie instrumentami finansowymi, w tym wdrożenie tzw. jednolitej licencji bankowej w formule wypracowanej ze środowiskiem maklerskim, która zakłada m.in. zachowanie odrębności organizacyjnej bankowych biur maklerskich jako jednostek biznesowych, przemodelowanie zasad świadczenia usług w zakresie dystrybucji jednostek uczestnictwa, w szczególności zasad wypłacania wynagrodzenia za tę usługę; zwiększenie poziomu cyfryzacji w realizacji przez KNF obowiązków nadzorczych, zwłaszcza w zakresie trybu prowadzenia czynności kontrolnych przez KNF; wprowadzenie wobec podmiotów nadzorowanych mechanizmu tzw. czynnego żalu; rezygnacja z obowiązku zawierania z klientem detalicznym umowy o świadczenie usługi maklerskiej w formie papierowej; liberalizacja zasad outsourcingu usług przez firmy inwestycyjne. Przyspieszenie prac legislacyjnych i wdrożenie przepisów to ważny krok na drodze do budowania przewagi konkurencyjnej polskiego rynku kapitałowego.
Jednak to nie kończy wyzwań, które przed nami. Aby polski rynek kapitałowy był atrakcyjny w momencie odbudowy globalnej aktywności gospodarczej po kryzysie zasadnicze znaczenie ma integracja mierników ESG (środowisko, społeczeństwo, zarządzanie) do systemu finansowego. W europejskim i światowym kontekście kwestie zrównoważonego rozwoju gospodarczo-społecznego, takie jak różnorodność, integracja społeczna czy etyka zarządzania w biznesie, stają się fundamentalne dla konkurencyjności rynku. To m.in. warunek, żeby polskie firmy mogły pozyskiwać kapitał globalny. Także w Unii Europejskiej zrównoważony rozwój i „zazielenienie” gospodarek pozostaje strategicznym priorytetem – tym istotniejszym w kontekście kryzysu paliwowego. Obecne działania są nacelowane na uczynienie unijnych przedsiębiorstw globalnymi liderami zrównoważonych finansów. Warto, aby Polska również była w czołówce tych zmian.
Rynek kapitałowy jest tam, gdzie jest kapitał
Różnorodne unijne inicjatywy, takie jak np. plany integracji rynków kapitałowych w UE, nie negują potrzeby wspierania rozwoju rynku krajowego przez władze i instytucje państwa polskiego. Lokalny (krajowy) rynek finansowy jest ważną determinantą rozwoju gospodarczego nawet w warunkach braku barier przepływu kapitału. Wspieranie rozwoju krajowego rynku kapitałowego jest szczególnie ważne w przypadku słabiej rozwiniętych państw członkowskich UE, w tym Polski, m.in. ze względu na większe potrzeby inwestycyjne, niebezpieczeństwo poszerzenia się luki między nimi a rynkami bardziej dojrzałymi i większą dotkliwość potencjalnych kosztów nowych rozwiązań (w ramach Unii Rynków Kapitałowych) dla mniejszych podmiotów i rynków.
W kontekście wspierania lokalnego rynku istotne jest aktywowanie oszczędności gospodarstw domowych jako źródła kapitału dla polskich MŚP. Struktura oszczędności domowych, z ponad-60-procentowym udziałem lokat w bankach, jest nietypowa w porównaniu z krajami wysoko rozwiniętymi. Jednocześnie mamy niski poziom aktywów funduszy emerytalnych i funduszy wspólnego inwestowania (TFI) w stosunku do rocznego PKB w porównaniu z krajami Unii Europejskiej. W prawie wszystkich krajach europejskich aktywa funduszy emerytalnych przekraczają 100 proc. rocznego PKB, a w Polsce to 8–9 proc., licząc razem OFE i PPK. W przypadku TFI wskaźniki te wynoszą 10 proc. w Polsce vs 60-procentowa średnia krajów UE. Konieczne są więc zachęty podatkowe dla konwersji części oszczędności gospodarstw domowych na kapitał przez zniesienie tzw. podatku Belki od inwestycji na rynku regulowanym. Trzeba pamiętać, że w lokalne spółki inwestuje przede wszystkim lokalny kapitał, i musimy zapewnić jego większą dostępność. Wobec wyzwań związanych z inwestycjami strategicznymi, w segmencie energetycznym, w którym potrzebne są miliardy kapitału i poręczenia skarbu państwa, ponad dwa biliony złotych środków na rachunkach do wykorzystania przez rynek kapitałowy na finansowanie inwestycji mogą być kluczowe dla realizacji strategicznych inwestycji państwa.
Rozwój branży maklerskiej kluczowy dla rozwoju rynku kapitałowego w Polsce
Dziś kluczowy jest powrót do fundamentów, czyli zwiększenie roli rynku kapitałowego w rozwoju gospodarki – a do tego potrzebna jest silna krajowa branża domów i biur maklerskich. Drogą do osiągnięcia równowagi na rynku kapitałowym jest jak najszybsze wdrożenie inicjatyw wspierających rozwój krajowej branży maklerskiej. SRRK wskazuje, że polski rynek giełdowy należy obecnie do najdroższych w Europie, m.in. w zakresie poziomu kosztów transakcyjnych. W rezultacie jednym z działań wymienionych w Strategii jest analiza kosztów infrastruktury na krajowym rynku kapitałowym. Kluczowe dla określenia długoterminowej reguły dotyczącej poziomu opłat infrastruktury rynku giełdowego jest ustalenie, czy GPW jest spółką nastawioną na zysk, czy spółką infrastrukturalną, której interes podporządkowany jest interesowi uczestników rynku kapitałowego? Czas wrócić do pierwotnej misji giełdy, tej, która leżała u podstaw jej powołania – świadczenia taniej usługi infrastruktury rynku publicznego. I odejść od obecnej misji maksymalizacji zysków dla akcjonariuszy. Zwolnienie zarządu Giełdy z obowiązku maksymalizacji zysku i ustalenie zasad funkcjonowania z poszanowaniem interesu ekonomicznego, zarówno Giełdy, jak i domów maklerskich, są konieczne dla rozwoju branży maklerskiej w Polsce.
Waldemar Markiewicz prezes zarządu Izby Domów Maklerskich
Tekst został opublikowany w elektronicznym wydaniu „Polskiego Kompasu 2023” dostępnym bezpłatnie do pobrania na stronie www.gb.pl a także w aplikacji „Gazety Bankowej” na urządzenia mobilne
»» Pobierz teraz bezpłatnie PDF „Polskiego Kompasu 2023”:
APPLE APP STORE - KLIKNIJ TUTAJ
Polecamy i zachęcamy do lektury tego wyjątkowego rocznika
