Wyzwanie dla świata: choroby cywilizacyjne

Choroby cywilizacyjne to wyzwanie, z którym mierzy się dziś cały świat, a Polska nie jest – niestety – zieloną wyspą na jego mapie.

W ich ograniczanie angażują się rządy, korporacje i organizacje trzeciego sektora. Wciąż nie ma jednoznacznej odpowiedzi na pytanie, jak walczyć z przyczynami i skutkami tych chorób, jednak stale pojawiają się nowe pomysły mające przybliżyć ludzkość do rozwiązania tego problemu.

Temat pojawił się także podczas Kongresu Wyzwań Zdrowotnych w Katowicach (HCC), a po zakończeniu – i niejako puentując to wydarzenie - Instytut Człowieka Świadomego opublikował wnioski z raportu mówiącego o paleniu tytoniu jako jednej z kluczowych przyczyn postępowania chorób cywilizacyjnych.

Po dwie choroby przewlekłe

„Wydaje nam się, że wiemy, jakie wyzwania stoją przed nami w kontekście chorób cywilizacyjnych – mówił, otwierając panel poświęcony chorobom cywilizacyjnym, Marek Kustosz, prezes Fundacji „To się leczy” zajmującej się walką z nowotworami. Zgromadzeni w Katowicach eksperci wskazywali na duży problem generowany przez współczesny styl życia.

„Co trzeci Polak ma co najmniej dwie choroby cywilizacyjne, przewlekłe. I to jest problem diagnostyczny i leczniczy dla lekarzy” – podkreślał dr Michał Koźmin, kierownik Oddziału Internistycznego Szpitala św. Józefa w Mikołowie, wykazując, że współczesny człowiek kompleksowo degeneruje swoje zdrowie, pozbawiając się ruchu, a do złej diety dodając papierosy, alkohol i brak dostępu do opieki medycznej.

„Wyobraźmy sobie pacjenta 30-letniego albo niech to będzie pacjentka. Niech ma na imię Patrycja. Pani Patrycja żyje w ciągłym pędzie, w ciągłym stresie. Z powodu stresu i z powodu bezsenności stosuje nieprawidłową dietę. Nie ma również czasu na codzienną aktywność fizyczną, a zalecenia WHO są takie, że to powinna być regularna co najmniej 30-minutowa aktywność fizyczna. Niechby sobie pani Patrycja lubiła sobie zapalić papierosa lub jakąkolwiek inną formę e-papierosa. Do tego dołóżmy jeszcze dodatkową używkę jaką jest alkohol, czyli otwarcie butelki wina wieczorem. Pani Patrycja jest idealnym przykładem 30-latki, która za 10 lat zgłosi się do poradni lekarza rodzinnego, a za 20 lat do opieki stacjonarnej i zmierzy się z murem. Murem jakim jest brak dostępności do lekarzy, brak dostępności do diagnostyki i konsultacji medycznej” – mówił dr Michał Koźmin.

8 milionów palaczy

„Kardynalnymi czynnikami przyczyniającymi się do rozwoju chorób cywilizacyjnych są tzw. czynniki modyfikowalne” – podkreślała prof. Halina Car z Akademii Medycznej W Białymstoku.

Jak podkreślała badaczka, w definicji stylu życia mieszczą się także używki, a wśród nich palenie tytoniu.

„Pochodną używania papierosów są pozostałe czynniki zdrowotne łącznie z nadciśnieniem tętniczym i zachorowaniami na nowotwory” – zaznaczała, dodając do listy generatorów problemów także stres i brak przyzwyczajenia do prowadzenia odpowiedniej profilaktyki zdrowotnej.

Na problem profilaktyki zdrowotnej, w tym profilaktyki nikotynowej jako źródła chorób cywilizacyjnych, zwrócił szczególną uwagę dr Janusz Krupa, prezes zarządu Instytutu Człowieka Świadomego.

„W Polsce, jak Państwo wiecie, mamy ok. 8 milionów palących osób. Zgadnijcie państwo, czy wiecie, ile mamy takich pełno profilowych, czyli poradni, gdzie jest lekarz, psycholog, dietetyk rehabilitant, ile w 36-milionowym kraju jest poradni antynikotynowych dla 8 milionów Polaków – 3: Gdańsk, Kraków Warszawa” – podkreślał dr Janusz Krupa.

„Programy profilaktyki zdrowotnej muszą być w sposób dobry ustrukturyzowane, tak żeby mogły odnieść zaplanowany skutek. Muszą mieć jasno postawione cele. To są rzeczy, które cały czas tworząc rozwiązania systemowe są pomijane albo nie do końca wdrażane” – mówił Dominik Dziurda, prezes HTA Formedis – zespołu ekspertów zajmujących się oceną technologii medycznych podkreślając, że czasem – a tak jest w przypadku tytoniu – zamiast radykalnie zamykać dostęp do danych czynników szkodliwych, warto rozważać promowane w wielu krajach, programy redukcji szkód poprzez wdrażanie technik zastępczych dla najbardziej szkodliwych czynników generujących choroby cywilizacyjne.

Bo będzie za późno

Eksperci byli zgodni – jesteśmy w przełomowym i niezwykle trudnym momencie walki z chorobami cywilizacyjnymi. Jeśli Polska nie podejmie teraz działań, które zaowocują za około 20 lat, za chwilę może być za późno. Jakie działania należy podjąć i w jakiś sposób to zrobić?

„Bardzo często pacjent przychodzi do lekarza i lekarz daje mu radę: >>nie pal<<. >>A jak mam to zrobić?<< >>Jak to, trzeba mieć silną wolę, nie kupić papierosów<<. Podobnie jest z otyłością. >>Proszę nie jeść, proszę się ruszać, będzie dobrze<<. Ale wracając jeszcze do nikotynizmu. Mamy ogromny problem - 8 milionów palących, co roku umiera ok. 70-80 tys. osób z powodu chorób odtytoniowych” – mówił dr Janusz Krupa.

„Zrobimy wszystko, żeby ukazał się tak raport naszego Instytutu, poświęcony paleniu tytoniu. Będzie to najobszerniejszy i zapewne najbardziej aktualny raport dotyczący rekomendacji, światowych i europejskich, ale także zebraliśmy także kilka pomysłów jak sobie poradzić z tą epidemią palenia” – dodawał.

Zgodnie z zapowiedziami, które padły podczas Kongresu Wyzwań Zdrowotnych w Katowicach, Instytut Człowieka Świadomego opublikował dokument, który zawiera kluczowe wnioski i rekomendacje z raportu „Palenie tytoniu najważniejszy czynnik wpływający na zdrowie Polaków w sprawie ograniczania epidemii palenia tytoniu”. Dostępne są pod adresem TU

Instytut Człowieka Świadomego to organizacja znana z licznych kampanii społecznych dotyczących problemów zdrowotnych, np. „W Nowym Kształcie”, „Moda na serce”, „Zdrowi Wiekowi” czy „Vital Forum”. W swoim dokumencie programowym „Kluczowe ryzyka zdrowotne w Polsce stan na styczeń 2024 r.” podkreśla, że profilaktyka jest najskuteczniejszym i najtańszym sposobem na długie życie w dobrym zdrowiu. Edukacja zdrowotna, aktywizacja ruchowa, skuteczne programy walki z nałogami i mądre rozwiązania legislacyjne są niezbędne w tworzeniu zdrowego społeczeństwa.

Źródło: Apella