Deficyt natury, czyli brak aktywności staje się groźny

Współczesna rzeczywistość urbanistyczna sprzyja ograniczeniu kontaktu ze środowiskiem naturalnym, wywołując tym samym niepokój wśród specjalistów zajmujących się zdrowiem publicznym.

Coraz więcej dorosłych zauważa, iż dzieci rzadziej niż oni sami w dzieciństwie uczestniczą w spontanicznej aktywności na świeżym powietrzu. Wzrastająca ekspozycja na technologie cyfrowe oraz deficyt czasu wolnego dodatkowo pogłębiają to zjawisko.

„Deficyt natury”

Choć określenie „zespół deficytu natury” (nature-deficit disorder) nie jest terminem uznanym w oficjalnej nomenklaturze medycznej, to określenie to, spopularyzowane przez Richarda Louva w książce „Last Child in the Woods”, zyskał zainteresowanie badaczy oraz praktyków edukacji i psychologii rozwojowej.

Louv podkreśla, że intensyfikacja zurbanizowanego stylu życia – w tym redukcja przestrzeni zielonych, wzrost liczby pojazdów, wydłużony czas ekspozycji na ekrany i presja obowiązków szkolnych i zawodowych – znacząco ograniczają kontakt z przyrodą.

Potwierdzenie w nauce

Badania empiryczne dostarczają licznych dowodów na korzyści wynikające z przebywania w środowisku naturalnym. Przykładowo, analiza przeprowadzona przez American Institutes for Research wykazała, iż uczniowie szkół podstawowych uczestniczący w programach edukacyjnych realizowanych na łonie natury prezentowali wyższy poziom kompetencji społecznych, w tym skuteczniejsze rozwiązywanie konfliktów.

Z kolei badanie przeprowadzone w Chinach w 2013 roku, obejmujące populację 60 000 dzieci w wieku 2–17 lat, wskazało na obecność terenów zielonych w otoczeniu placówek oświatowych, jako istotny korelujący z niższym odsetkiem rozpoznań ADHD.

Potencjalne konsekwencje „deficytu natury”

Brak regularnego kontaktu z przyrodą u dzieci został powiązany z szeregiem negatywnych konsekwencji zdrowotnych i psychologicznych, takich jak:

• Zwiększone ryzyko otyłości

• Niedobór witaminy D

• Nasilona impulsywność i agresja

• Obniżone samopoczucie

• Zaburzenia koncentracji

• Trudności w radzeniu sobie ze stresem

• Niższe wyniki w nauce.

Z kolei kontakt z naturą może redukować poziom kortyzolu – hormonu stresu – oraz obniżać tętno i ciśnienie krwi, co potwierdza metaanaliza 143 badań opublikowanych na łamach czasopisma Environmental Research.

Dodatkowo, naukowcy z Anglia Ruskin University zaobserwowali pozytywny wpływ kontaktu z przyrodą na postrzeganie własnego ciała. Jak wyjaśnia prof. Viren Swami, środowisko naturalne sprzyja tzw. „miękkiej fascynacji”, czyli subtelnej formie zaangażowania poznawczego, mogącej redukować natłok negatywnych myśli i promować samoakceptację. Kontakt z przyrodą może także zwiększać empatię wobec samego siebie i postrzeganie ciała przez pryzmat jego funkcjonalności, a nie wyłącznie estetyki.

Pomimo że aż 86 proc. rodziców – jak wskazują dane z kampanii „HEAD UPPERS 2021” – deklaruje, iż sami chętnie spędzali czas na świeżym powietrzu, 63 proc. z nich ocenia, że ich dzieci mają trudności z odłączeniem się od technologii. Doświadczenia organizacji takich jak Children and Nature Network czy instytucji prowadzących obozy harcerskie i jeździeckie potwierdzają jednak, że dzieci nadal przejawiają naturalną chęć eksplorowania środowiska naturalnego – o ile zostanie im ono udostępnione.

Filip Siódmiak

Źródła:

• Swami, Viren et al. “Exposure to natural environments, and photographs of natural environments, promotes more positive body image.” Body image vol. 24 (2018): 82-94.

• Warber, Sara L et al. “Addressing „Nature-Deficit Disorder”: A Mixed Methods Pilot Study of Young Adults Attending a Wilderness Camp.” Evidence-based complementary and alternative medicine : eCAM vol. 2015 (2015): 651827.

»» O zdrowiu i aktywności czytaj więcej tutaj:

Spacer po lesie? Nie, to lasoterapia i leśne kąpiele

Sprzątajmy po swoim psie. GIS ostrzega przed chorobami

Wcale nie musisz biegać, wystarczy spacer

»» Odwiedź wgospodarce.pl na GOOGLE NEWS, aby codziennie śledzić aktualne informacje