WEI: Powołanie Agencji Uzbrojenia remedium na niewydolność systemu

Powołanie Agencji Uzbrojenia będzie krokiem w stronę naprawy systemu pozyskiwania uzbrojenia i sprzętu wojskowego – uważają eksperci think-tanku Warsaw Enterprise Institute (WEI) oraz Związku Przedsiębiorców i Pracodawców Przemysłu Obronnego (ZPP PO), a obecne prawo nie wpływa pozytywnie na szybkość prowadzenia postępowań w sprawie udzielania zamówień w dziedzinach obronności i bezpieczeństwa państwa - uważają autorzy wspólnego raportu WEI i ZPP PO „Koncepcja powołania Agencji Uzbrojenia”.

Obecnie polski system instytucjonalno-prawny pozyskiwania uzbrojenia i sprzętu wojskowego dla Sił Zbrojnych RP tworzy szereg podmiotów administracji cywilnej i wojskowej o rozproszonych kompetencjach.

Najczęściej stosowana ustawa, „Prawo zamówień publicznych”, nie jest dostosowana do specyfiki sektora zbrojeniowego, a poszczególne procedury prowadzone przez komórki organizacyjne Ministerstwa Obrony Narodowej, dotyczące identyfikacji występowania przy danym zamówieniu podstawowego interesu bezpieczeństwa państwa czy konieczności zastosowania offsetu, są długie i nieefektywne. Co więcej, instytucje odpowiedzialne za nabywanie uzbrojenia mają chroniczne trudności w przyciąganiu kadry wysokiej klasy specjalistów.

Polski system pozyskiwania uzbrojenia i sprzętu wojskowego się nie sprawdza. Przekłada się to na znaczne opóźnienia w zakupach kluczowych systemów walki dla Sił Zbrojnych RP oraz spadek wartości bojowej jednostek wojskowych, które mają na wyposażeniu wiekowy sprzęt. Jeśli Polska będzie dysponować skutecznymi instytucjami publicznymi stosującymi efektywne procedury prawne, wówczas ambitny Program Modernizacji Technicznej może zostać terminowo zrealizowany – uważa Tomasz Wróblewski, prezes Warsaw Enterprise Institute.

Raport wskazuje na problemy ze skutecznym wdrażaniem efektów prac badawczo-rozwojowych (B+R) w ramach projektów z dziedziny obronności i bezpieczeństwa państwa realizowanych przy wsparciu Narodowego Centrum Badań i Rozwoju oraz realizacją procedur offsetowych, które muszą być skorelowane z wymaganiami dotyczącymi nabywanego newralgicznego sprzętu wojskowego, by jak najlepiej zabezpieczyć interes armii i rodzimego przemysłu.

Polska powinna podążyć drogą innych krajów, takich jak Szwecja, Francja, Niemcy czy Norwegia, i scentralizować proces zakupu wyposażania dla Sił Zbrojnych RP w jednej instytucji dostosowanej do wyzwań związanych z procesem modernizacji polskiej armii. Takie rozwiązanie zapewnia lepsze rozeznanie potrzeb wojska, efektywniejsze przeprowadzenie procedury zakupu, oszczędności w eksploatacji oraz zlecanie prac badawczo-rozwojowych lepiej dopasowanych do wymagań armii – mówi Filip Seredyński, radca prawny kancelarii SLS Seredyński Sandurski i ekspert ZPP PO.

W ocenie autorów raportu, powołana na mocy odrębnej ustawy Agencja Uzbrojenia powinna zostać zbudowana na bazie Inspektoratu Uzbrojenia, przejmując jego potencjał oraz centralizując kompetencje innych podmiotów zaangażowanych w proces nabywania uzbrojenia i jego eksploatacji.

Aby stworzyć strukturę organizacyjną zapewniającą wydajność procesów decyzyjnych warto powołać dodatkowe departamenty (np. współpracy z Siłami Zbrojnymi, badań obronnych, wsparcia Sił Zbrojnych) oraz zespoły projektowe o szerokich uprawnieniach prowadzące programy od fazy prac badawczo-rozwojowych, do momentu wycofania i utylizacji danego systemu uzbrojenia.

W Agencji, obok dyrektora, zostałaby powołana Rada Naukowo-Przemysłowa grupująca przedstawicieli rządu, Prezydenta RP, managerów i związków zawodowych, która wspomagałaby na bieżąco poczynania kierownictwa. Konieczne jest silne umocowanie strukturalne Agencji w administracji rządowej oraz zabezpieczenie środków na wynagrodzenia o stawkach rynkowych. Agencja zostałaby powołana wraz z przyjęciem ustawy o ustanawianiu przemysłowego potencjału obronnego w ramach programów zbrojeniowych oraz ustawy o zamówieniach obronnych.

Powołanie Agencji Uzbrojenia przyczyni się do usprawnienia regulacji dotyczących procedur zakupowych, ustanowi konkretną instytucję odpowiedzialną za prace badawczo-rozwojowe, cały cykl nabywania, użytkowania i wycofywania uzbrojenia, jego promocję na rynkach zagranicznych we współpracy z polskimi firmami zbrojeniowymi, rozwój przemysłu zbrojeniowego oraz współpracę przemysłową na bazie offsetu – twierdzi Marcin Nowacki ze Związku Przedsiębiorców i Pracodawców Przemysłu Obronnego.

W strukturze Agencji znalazłyby się wydziały odpowiedzialne za projektowanie założeń do ofert offsetowych, promocję uzbrojenia na rynkach zagranicznych oraz analizę nowych trendów w rozwoju systemów uzbrojenia. Agencja Uzbrojenia współpracowałaby również z Ministerstwem Rozwoju w zakresie bezpieczeństwa gospodarczego i prowadzenia polityki regionalnej.

SzSz