Polsce może grozić krach na rynku zamówień publicznych

Rynek zamówień publicznych w Polsce wyceniany był w 2011 roku na około 144 mld zł. Ten ważny gospodarczo i społecznie sektor ma bezpośredni wpływ na poziom zatrudnienia w Polsce oraz kondycję finansową  tysięcy polskich przedsiębiorstw i tym samym bezpieczeństwo socjalne ich pracowników. Jednak w ocenie ekspertów dyktat najniższej ceny w zamówieniach publicznych oraz brak możliwości waloryzacji wynagrodzeń – w zestawieniu z postulowanym przez Związki Zawodowe ozusowaniem umów zleceń i rosnącymi kosztami zatrudnienia – spowodują nieuchronną zapaść na rynku zamówień publicznych.

Największą barierą w sprawnej realizacji zamówień publicznych – uniemożliwiającą wzrost wynagrodzeń pracowniczych – są budżety ‘narzucone’ przez instytucje przetargowe. Rażąco niskie wyceny kontraktów nie uwzględniają ozusowania umów zleceń. Co więcej, aktualnie godzinowa stawka wynagrodzenia – kalkulowana przez instytucje przetargowe – jest niższa od przewidywanej prawem płacy minimalnej. Zatem to nie pracodawcy, a zamawiający tworzą system grożący upadkiem przedsiębiorstw realizujących zamówienia publiczne oraz falą zwolnień w tym sektorze.

Z drugiej strony powszechnie panujący dyktat najniższej ceny powoduje, że wykonawcy przystępujący do przetargów publicznych oferują minimalne budżety, nie pozwalające już na wzrost wynagrodzeń i tym samym kosztów pracy. Do 2005 roku najniżej wyceniane oferty wybierane były w zaledwie 53% ogłaszanych przetargów. Aktualnie firmy oferujące rażąco niską cenę wygrywają około 90% z nich. Sytuacja ta osłabia konkurencyjność firm, które dostosowując oferowaną wycenę do oczekiwań zamawiających nie są w stanie udźwignąć ciężaru finansowego związanego z rosnącymi kosztami pracy. Problem ten dotyka szczególnie przedsiębiorstwa oferujące usługi o niskim zaawansowaniu technologicznym, gdzie koszt pracy stanowi średnio 80-90% kosztów usługi, przy jednoczesnych marżach na poziomie 5-8% i zyskowności sięgającej zaledwie 3%. Tym samym mechanizmy rządzące sektorem zamówień publicznych paradoksalnie mogą doprowadzić w perspektywie kilku kolejnych miesięcy do osłabienia i w konsekwencji krachu na rynku zamówień publicznych.

Jak zauważa Marek Kowalski, prezes Polskiej Izby Gospodarczej Czystości oraz członek rady głównej PKPP Lewiatan: „Powszechnie panujący w zamówieniach publicznych dyktat najniższej ceny oraz art. 144 PZP skutecznie wyklucza – w przypadku ozusowania umów zleceń – możliwość realizacji przez polskich przedsiębiorców  kontraktów w sektorze zamówień publicznych. Obowiązujący w Polsce system ekonomiczny i prawny warunkuje zatem wprowadzanie zmian nie na jednej, ale na wielu powiązanych ze sobą – biznesowo, gospodarczo i społecznie – płaszczyznach. Zmiana Prawa pracy może mieć miejsce jedynie z zachowaniem stosownego vacatio legis oraz w warunkach jednoczesnej zmiany przepisów ustawy Prawo zamówień publicznych oraz Ustawy o dyscyplinie finansów publicznych”.

Urszula Głowacka