Wieś potrzebuje zrównoważonego rozwoju
Ekonomicznie, społecznie i ekologicznie stabilne rolnictwo oraz zagospodarowanie obszarów wiejskich jako atrakcyjnych miejsc zamieszkania, pracy i rekreacji to główny cel, jaki postawił sobie resort rolnictwa i rozwoju wsi - pisze Krzysztof Jurgiel, minister rolnictwa i rozwoju wsi w „Polskim Kompasie 2017”
Rolnictwo jest jedną z najważniejszych gałęzi naszej gospodarki. Jest jednocześnie jej najbardziej specyficzną częścią. Jak nigdzie indziej tutaj nie wszystko zależy od człowieka. Rolnik dokłada wszelkich starań, ponosi nakłady, wypełnia wiele wymogów dotyczących ochrony środowiska, ale czasem wystarczy kilka minut i cały wysiłek zostaje zniweczony przez kaprys aury. Silne wichury, gwałtowne opady deszczu, grad, przymrozki czy susza mogą zniszczyć uprawy. Nie ma wówczas dochodów, a ziemię i tak trzeba przygotować pod kolejne zasiewy. Wszystko to sprawia, że zawód rolnika jest bardzo trudny i wymagający. Za ten trud należy się szacunek przez cały rok, a nie tylko z okazji dożynek.
Przyjmując obowiązki konstytucyjnego ministra odpowiedzialnego za ten sektor gospodarki, podjąłem się realizacji Programu rolnego, który przygotowaliśmy przed wyborami parlamentarnymi w 2015 r. Dzięki uzyskanemu społecznemu poparciu mogę go teraz wypełniać konkretnymi działaniami.
W wyniku szerokich konsultacji został opracowany Program działań Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi na lata 2015–2019.
Strategiczny sektor
Zmieniliśmy nastawienie. Nasi poprzednicy preferowali system polaryzacyjno-dyfuzyjny, który w mojej ocenie pogłębiał niekorzystne różnice między terenami wiejskimi a miastami. Odeszliśmy od tego na rzecz zrównoważonego rozwoju. Tereny wiejskie są niedoinwestowane. My to zmieniamy. Określając program rolny, uznaliśmy, że tereny wiejskie, w tym rolnictwo, jako strategiczny sektor muszą być objęte opieką państwa. Dlatego nasz rząd jest jedynym, który jako całość bierze odpowiedzialność za tę dziedzinę. Rozwój obszarów wiejskich musi się odbywać w sposób kompleksowy, spójny i wykorzystujący środki finansowe z wielu polityk sektorowych.
Mówimy o obszarach wiejskich, nie tylko o samej wsi. Te tereny zamieszkuje ponad 38 proc. naszego społeczeństwa, a rolnicy stanowią z tej liczby ok. 60 proc.
Dziś spotykamy się z mieszkańcami i przedstawiamy stan realizacji Programu. Ludzie zamieszkujący te tereny czekali na zmiany. Proponowaliśmy odejście od koncepcji naszych poprzedników na rzecz realizacji naszego głównego celu: ekonomicznie, społecznie i ekologicznie stabilnego rolnictwa oraz zagospodarowania obszarów wiejskich jako atrakcyjnych miejsc zamieszkania, pracy i rekreacji.
Wprowadzane zmiany są pozytywnie oceniane przez rolników, mieszkańców terenów wiejskich. To wzmacnia tylko przekonanie, że dalsza wytrwała praca i pełna realizacja naszych zamierzeń pozwolą na urzeczywistnienie założonego celu.
Siłą napędową są ludzie pracujący w rolnictwie, jego otoczeniu i przetwórstwie. Potrzebują tylko jak najdogodniejszych warunków. Inicjatywy producentów i ciężka praca sprawiły, że dziś jesteśmy potęgą w produkcji mięsa drobiowego, owoców i warzyw oraz mrożonek. Polska żywność nie tylko cieszy się opinią produktu wysokiej jakości, lecz odznacza się również wyjątkowymi walorami smakowymi. Poza nasze granice wysyłamy żywność o wartości ok. 24 mld euro. W ciągu mijających dwóch lat od objęcia urzędu udostępniliśmy kolejne 30 rynków, na które mogą być eksportowane towary i produkty polskiego rolnictwa.
Potencjał eksportowy
Nasz kraj ma duży potencjał rozwoju rolnictwa. W każdym z sektorów istnieją szanse rozwoju. Jesteśmy znaczącym w świecie i w Europie producentem produktów rolno-spożywczych. Wartość globalna produkcji plasuje polskie rolnictwo na 7. miejscu w Unii Europejskiej za Francją, Niemcami, Włochami, Hiszpanią, Wielką Brytanią i Holandią. W strukturze towarowej produkcji rolniczej największy udział w naszym kraju ma: mleko krowie – ok. 19 proc., żywiec wieprzowy – 4 proc., żywiec drobiowy – ok. 13,5 proc., zboża – ok 13 proc., warzywa - ponad 9 proc., rośliny przemysłowe –ponad 7 proc., żywiec wołowy i cielęcy –ok 6 proc., jaja kurze –prawie 6 proc. i owoce – ok. 5 proc.
Polska ma także znaczący udział w unijnej produkcji. Jesteśmy największym w UE i trzecim na świecie producentem jabłek. Pierwszą pozycję zajmujemy również w produkcji unijnego mięsa drobiowego, marchewki, kapusty białej, pszenżyta, czarnej porzeczki i pieczarek. Jesteśmy drugim unijnym producentem żyta, owsa, truskawek, a trzecim producentem wszystkich zbóż, buraków cukrowych, rzepaku, cebuli i ziemniaków. Polska zajmuje też znaczące miejsce w produkcji: mleka, serów, masła, pomidorów i tytoniu.
Podstawą naszego ustroju rolnego są gospodarstwa rodzinne. Ich zaleta to bardzo duże możliwości adaptacyjne i wielofunkcyjność. Dzięki nim zachowane zostały także walory środowiskowe. Pomimo znacznego jeszcze rozdrobnienia stanowią one silne ogniwo całego sektora. Nie tylko produkują żywność, lecz i łagodzą skutki społeczne związane np. z bezrobociem. Jednocześnie przyczyniają się do zwiększania możliwości wielofunkcyjnego rozwoju obszarów wiejskich. Rozwój gospodarstw agroturystycznych to przecież tworzenie nowych miejsc pracy na terenach wiejskich, ale poza bezpośrednią sferą produkcji. Jest to też tworzenie sprzyjających warunków do obserwowanej migracji z miast na tereny wiejskie. Odpowiednie nastawienie do rozwoju obszarów wiejskich będzie ten trend wzmacniało, będzie rosła rola usługodawcza, a wraz z nią atrakcyjność tych pięknych terenów jako miejsc do życia i pracy.
Unijny wymiar polityki rolnej
Zmieniamy otoczenie instytucjonalne rolnictwa, aby obsługujące je instytucje lepiej i efektywniej odpowiadały na potrzeby środowiska. Wkrótce przyjmiemy Pakt dla Obszarów Wiejskich. Ze względu na swój strategiczny charakter i kompleksowy sposób nastawienie do programowania rozwoju obszarów wiejskich Pakt został wpisany na listę projektów strategicznych zaplanowanych w Strategii Odpowiedzialnego Rozwoju do roku 2020 (z perspektywą do 2030 r.).
U podstaw takiego dokumentu znajdowało się założenie, iż spójne i kompleksowe działania na rzecz rozwoju obszarów wiejskich i rolnictwa wymagają porozumienia społecznego oraz politycznego. Z tego względu Pakt będzie integrował również działania systemowe (zmiany legislacyjne, instytucjonalne, programowe) oraz inwestycyjne wielu podmiotów (administracja rządowa i samorządowa, lokalne społeczności, organizacje społeczne i zawodowe) w realizacji wspólnego celu, jakim jest szeroko rozumiany rozwój obszarów wiejskich. Efektem tych skoordynowanych działań powinno być wzmocnienie wszystkich funkcji wsi, tj. społecznych, gospodarczych i środowiskowych. Skonsolidowanie zadań wielu podmiotów w jednym dokumencie zapewni spójność między strategicznymi zadaniami rządu i samorządu realizowanymi na rzecz rozwoju obszarów wiejskich.
Nie zapominamy, że jesteśmy członkiem Unii Europejskiej. Jednym z jej filarów jest Wspólna Polityka Rolna. Wchodziliśmy do UE na nierównych warunkach, które teraz bardzo trudno zmienić. Niezależnie od tego uważam, że nie ma żadnego uzasadnienia dla dalszego utrzymywania tych nierówności na podstawie historycznych danych. Dlatego też od początku mówimy, że w nowej perspektywie finansowej po 2020 r. warunki konkurencji powinny zostać wyrównane. Znalazło to także wyraz w stanowisku naszego rządu w dokumencie określającym nasze priorytety w dyskusji o Wspólnej Polityce Rolnej po roku 2020. W ocenie rządu RP przyszła WPR powinna zapewniać skuteczną realizację jej traktatowych celów i zapewniać równe warunki konkurencji na jednolitym rynku, co wymaga m.in. wyrównania dopłat bezpośrednich. Ta jedna z najstarszych wspólnotowych polityk powinna też niwelować różnice w poziomie rozwoju rolnictwa i obszarów wiejskich w Unii i dobrze służyć rozwojowi małych oraz średnich gospodarstw rodzinnych, uwzględniając zmiany w ramach innych polityk UE, które wpływają na warunki funkcjonowania rolnictwa i obszarów wiejskich.
Wspólna Polityka Rolna po 2020 r. powinna także być polityką możliwie prostą i przejrzystą, o maksymalnie ograniczonych kosztach administracyjnych. Nie bez znaczenia jest też odpowiednio wysoki budżet przeznaczony na realizację mechanizmów wynikających z tej polityki.
Publikacje „Polskiego Kompasu – rocznika instytucji finansowych i spółek akcyjnych” od trzech lat spotkają się z ogromnym uznaniem i zainteresowaniem w środowisku finansowym i biznesowym. Pełne wydanie edycji Polskiego Kompasu 2017 w formacie PDF dostępne jest na stronie www.gb.pl a także w aplikacji „Gazety Bankowej” na urządzenia mobilne
