NIK pozytywnie o ściągalności podatków
Ministerstwo Finansów nie ma zastrzeżeń do wystąpienia pokontrolnego NIK związanego z wykonaniem budżetu w 2017 r. w części dot. podatków i innych wpłat. Ocena NIK jest pozytywna, Izba zwróciła jednak uwagę na kwestie dotyczące ściągalności VAT i zagrożeń z tym związanych.
(…) z zadowoleniem odnotowuję pozytywną ocenę oraz brak uwag Najwyższej Izby Kontroli do wykonania budżetu państwa w 2017 r. w części 77 - Podatki i inne wpłaty na rzecz budżetu państwa - napisał wiceminister finansów Paweł Cybulski w odpowiedzi na wystąpienie NIK.
Jednocześnie informuję, iż nie zgłaszam zastrzeżeń do wystąpienia pokontrolnego (…) - dodał wiceminister.
W swoim wystąpieniu pokontrolnym NIK pozytywnie oceniła wykonanie budżetu państwa w 2017 r. w części 77 - Podatki i inne wpłaty na rzecz budżetu państwa. NIK podała, że prognoza dochodów budżetu państwa przyjęta w budżecie na 2017 r. była prawidłowa i została zrealizowana w 108,1 proc.
Dochody podatkowe wyniosły 315,3 mld zł, tj. 104,7 proc. wielkości planowanej. Prognoza dochodów podatkowych była oparta na rzetelnej analizie danych o wykonaniu dochodów za 2016 r. oraz spójnych założeniach oddziaływania - na wielkość wpływów - sytuacji gospodarczej i zmian systemowych. Przekroczenie prognozy wystąpiło głównie z powodu wyższych o 9,3 proc. niż założono dochodów z podatku od towarów i usług. Dochody podatkowe były wyższe niż w roku poprzednim o 15,4 proc., w tym dochody z podatku VAT były wyższe o 23,9 proc. w ujęciu kasowym (i o 16,7 proc. w ujęciu memoriałowym) - napisano w wystąpieniu NIK.
Według NIK osiągnięty wyraźny wzrost dochodów podatkowych był efektem dobrej sytuacji w gospodarce, poprawy skuteczności poboru podatków oraz przesunięcia zwrotów podatku VAT między grudniem 2016 r., a styczniem 2017 r.
Minister Finansów w latach 2016-2017 konsekwentnie wdrażał zmiany mające na celu uszczelnienie systemu podatkowego. Na obecnym etapie trudno jest stwierdzić, w jakim stopniu wzrost dochodów był wynikiem poprawy kolejny rok z rzędu parametrów makroekonomicznych, a w jakim działań uszczelniających - zauważyła izba.
Izba zwróciła uwagę na poprawę ściągalności wpływów bieżących, przy jednoczesnych nadal dynamicznie rosnących zaległościach podatkowych (o 20,3 proc.), chociaż - jak zaznaczono - tempo ich wzrostu było niższe niż w latach 2014-2016 (odpowiednio o 24,1 proc., 43,5 proc., 30,2 proc.).
Zdaniem NIK wysoka wykrywalność oszustw podatkowych nie przełożyła się na odzyskiwanie należnych kwot podatków; w 2017 r., podobnie w latach 2015-2016, wyegzekwowano mniej niż 1 proc. należności z kwot podatku wymierzonego na podstawie art. 108 ustawy o VAT, tj. przepisu, zakresem którego objęte są również faktury niedokumentujące rzeczywistego obrotu.
Izba wskazuje też na wysoki poziom zaległości podatkowych - 92,4 mld zł, w tym zagrożonych przedawnieniem, głównie wynikających z decyzji wydanych po kontrolach skarbowych rozliczeń VAT.
NIK informuje w wystąpieniu pokontrolnym, że na wzrost dochodów podatkowych o 42,1 mld zł, w 70 proc. przełożył się wzrost dochodów z VAT.
Wzrost ten wystąpił w okresie znacznego przyspieszenia tempa wzrostu gospodarczego oraz dalszej poprawy sytuacji na rynku pracy. Korzystnie dla gromadzenia dochodów z podatku VAT - kolejny rok z rzędu - kształtowały się parametry bazy podatkowej. Tempo wzrostu wpływów z VAT było wyższe niż zwiększenia się bazy podatkowej – czytamy w dokumencie.
Izba przypomina, że wstępne szacunki MF wskazują na znaczne obniżenie się poziomu luki podatkowej w VAT, z 23,9 proc. i 20 proc. w latach 2015-2016 do około 14 proc. w 2017 r., co świadczy o poprawie ściągalności tego podatku.
Za wcześnie jednak, aby stwierdzić, czy faktycznie doszło do tak znacznego obniżenia poziomu luki podatkowej, a zwłaszcza czy osiągnięta poprawa ściągalności podatku VAT będzie trwała. Obniżenie się poziomu luki podatkowej było rezultatem wprowadzenia przez Ministra Finansów różnorodnych rozwiązań mających na celu uszczelnienie systemu podatkowego, ale zapewne także rosnącej – w okresie korzystnej sytuacji gospodarczej - skłonności przedsiębiorców do wywiązywania się ze zobowiązań podatkowych - oceniła NIK.
W ocenie Izby „nadal występują poważne zagrożenia dla gromadzenia dochodów z VAT”.
Wymagają one intensywnych działań służb podległych Szefowi Administracji Skarbowej, wspartych nowymi narzędziami analitycznymi mającymi na celu usprawnienie oraz przyspieszenie reakcji na rozpoznawane ryzyka - radzi Izba.
Zdaniem NIK o skali tych zagrożeń świadczą znaczne rozmiary ujawnianych przez służby skarbowe nieprawidłowości w wyniku kontroli rozliczeń podatkowych, które w 2017 r. wyniosły 20 mld zł (w 2016 r. - 30 mld zł) oraz niewielkie kwoty, które udaje się odzyskać z wymierzonych oszustom kwot podatków.
Kwota ujawnionych nieprawidłowości jest tym bardziej znacząca, wobec przyjętej praktyki niewszczynania postępowań podatkowych wobec podmiotów wystawiających fikcyjne faktury, od których nie było możliwości wyegzekwowania kwot podatku - dodano.
Na podst. PAP
