Senat poparł Fundusz Polskiej Nauki
Utworzenie Funduszu Polskiej Nauki, czyli nowego mechanizmu finansowania badań naukowych i prac rozwojowych, zakłada ustawa poparta dzisiaj przez Senat. Fundusz ma powstać w Banku Gospodarstwa Krajowego.
Za poparciem ustawy o wspieraniu działalności naukowej z Funduszu Polskiej Nauki głosowało 60 senatorów, 22 było przeciw, nikt nie wstrzymał się od głosu.
Do ustawy przyjęto jedną poprawkę o charakterze technicznym. W czasie głosowania w Senacie przepadł wniosek mniejszości zgłoszony przez PO dotyczący odrzucenia ustawy w całości.
Zgodnie z zapisami ustawy przygotowanej przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego (MNiSW) Fundusz powstanie w Banku Gospodarstwa Krajowego (BGK). Zostanie dofinansowany 500 mln zł poprzez obniżenie funduszu statutowego BGK.
Z Funduszu Nauki Polskiej ma być finansowana nowatorska formuła współpracy naukowej: wirtualny instytut badawczy (WIB). Pieniądze z Funduszu mają zostać przeznaczone bezpośrednio na konkursy dla zespołów naukowych tworzonych przez uczonych z różnych ośrodków badawczych. Taka formuła ma pomóc w finansowaniu badań zorientowanych na komercjalizację, ważnych dla realizacji strategii rozwoju państwa.
„Projektowany instrument Funduszu Polskiej Nauki umożliwia długoterminowe finansowanie zespołów badawczych, które będą mogły prowadzić swoje projekty badawcze, a w trakcie ich prowadzenia zmieniać cele badawcze. I to jest zasadnicza różnica między funkcjonowaniem tego instrumentu a Narodowym Centrum Nauki (NCN) czy Narodowym Centrum Badań i Rozwoju (NCBR)” - mówił w czwartek podczas dyskusji w Senacie wiceminister nauki i szkolnictwa wyższego Piotr Dardziński.
Jak dodał, innowacyjność proponowanego rozwiązania polega na tym, że jest ono długofalowe. „Niestety, zasady funkcjonowania budżetu państwa powodują, że każda z naszych agencji działa w ramach krótkich, rocznych, maksymalnie dwu-, trzyletnich terminów. Nie jesteśmy w stanie uchwalić budżetu na 10 lat” - tłumaczył.
Zgodnie z zapisami ustawy pieniądze Funduszu będą pochodziły m.in. z dotacji celowych z budżetu państwa, ze źródeł zagranicznych niepodlegających zwrotowi, z kredytów lub pożyczek zaciągniętych na rzecz Funduszu przez Bank Gospodarstwa Krajowego, z wpływów z obligacji emitowanych na rzecz Funduszu przez Bank Gospodarstwa Krajowego, z pożyczek z budżetu państwa, z darowizn i zapisów, z wpływów z komercjalizacji wyników pracy zespołów badawczych.
Plan finansowy Funduszu będzie stanowił wyodrębnioną część planu finansowego BGK. Fundusz będzie funkcjonował na zasadach funduszu przepływowego, podobnie jak inne fundusze zarządzanie przez BGK (w tym Krajowy Fundusz Drogowy czy Fundusz Kolejowy).
Podczas prac w Senacie opozycja krytykowała m.in. rolę, którą ma odgrywać minister nauki i szkolnictwa wyższego.
„Poprzez tę ustawę minister chce się uwolnić od więzów, jakie nakłada system dotychczasowego finansowania badań naukowych poprzez instytucje NCBR i NCN. () Minister po prostu chce dysponować pieniędzmi i decyzjami. Decyzjami dotyczącymi tego, jakie obszary nauki finansować, a pieniędzmi w ten sposób, że w tym roku chce od razu mieć pieniądze poza budżetem” - mówił senator Piotr Wach (PO).
„Cała rola ministra nauki i szkolnictwa wyższego ogranicza się w tym przypadku do wskazania obszaru badawczego” - odniósł się do tych uwag wiceminister Dardziński. „Minister będzie miał taki sam wpływ na wybór zespołów i projektów badawczych w wirtualnym instytucie badawczym, jaki ma w przypadku wyboru projektów badawczych w Narodowym Centrum Nauki, ponieważ ten system jest tak skonstruowany. I to gwarantuje mu dużą efektywność” - dodał.
PAP/ as/
