Polityków czekają trudne decyzje w związku z epidemią

Epidemia koronawirusa nie schodzi z czołówek wiadomości telewizji i portali informacyjnych. Niestety wśród podawanych informacji wiele jest niedomówień czy wręcz informacji nieprawdziwych. To może powodować panikę, która w chwili obecnej jest jedną z tych rzeczy, których potrzeba nam najmniej. Dlatego też, o zagrożeniach związanych z koronawirusem rozmawialiśmy z Koordynatorem Sekcji Ochrony Zdrowia Narodowej Rady Rozwoju profesorem Piotrem Czauderną

Piotr Czauderna: Zanim zacznie zadawać Pan pytania. Na samym początku naszej rozmowy chciałem podkreślić jedną rzecz. Przede wszystkim powinniśmy wystrzegać się paniki, bo to jest najgorsze, co w tej chwili może się zdarzyć. Media powinny ostrzegać, ale w żadnym wypadku nie powinny straszyć, bo to jest przeciwskuteczne i niebezpieczne. Oczywiście trzeba sobie zdawać sprawę, że nie można lekceważyć zagrożenia. Przy czym pamiętajmy, że ono nie jest jednakowe dla wszystkich. Największe jest dla osób starszych i schorowanych. Ryzyko zgonu z powodu choroby zdecydowanie rośnie u osób powyżej 80 roku życia i osób, które mają inne schorzenia: choroby układu krążenia, oddechowego, czy cukrzycę, oraz wszystkie przypadłości, które obniżają odporność organizmu.

Z medycznych opracowań przygotowywanych m.in. na Zachodzie, wynika, że w większości krajów, w tym i w Polsce przypadków zakażenia jest więcej niż wykazują testy. Zgadza się Pan z tego typu stwierdzeniem?

To nie jest kwestia zgody z twierdzeniem, tylko faktów. Nie mamy powodów, by sądzić że w Polsce jest inaczej. Tak było i jest we wszystkich krajach. Modele matematyczne wskazują, że już obecnie może być w Polsce znacznie więcej osób, które mogły mieć kontakt z wirusem i z których część jest potencjalnie zakażona. Większość z nich nie była poddana testom (podobnie jest w innych krajach) i nie wie, że jest zakażona, tymczasem pacjent może przenosić wirusa już na kilka dni przed powstaniem objawów. Poza tym, nie wszyscy, którzy mieli kontakt z wirusem zachorują. To kwestia indywidualnej odporności. Analizy pokazują, że w Wuhan, gdy zamknięto miasto przy oficjalnej liczbie 400 zakażonych, było ich w rzeczywistości co najmniej 12.000!

Oczywiście nie jest rozwiązaniem testowanie wszystkich, jak postuluje opozycja, bo to mija się z celem. W znacznej większości krajów świata tak się nie robi – zasady przeprowadzania testów określają wytyczne światowej Organizacji Zdrowia i Polska się tych wytycznych trzyma. Poza tym testy, zwłaszcza w pierwszej bezobjawowej fazie zakażenia, mogą być ujemne. Rozwiązaniem problemów nie jest przeprowadzanie masowych testów, tylko coś, co na Zachodzie nazywane jest social distancing, czyli tzw. społeczna izolacja. Mimo dość niefortunnej nazwy, nie jest to nic przerażającego – chodzi o to, żeby unikać ryzyka i zachowywać się rozsądnie. Nie powinno się podróżować środkami komunikacji publicznej, jeżeli nie jest to potrzebne i ograniczyć nawyki wchodzenia w duże skupiska ludzi, nad którymi nie mamy kontroli. Trzeba się trzymać, tzw. „zasady 1 metra”. Pamiętajmy, że z jednej strony wirus przenosi się drogą kropelkową (jeżeli ktoś na nas kicha czy kaszle), ale też osadza się na powierzchniach – blatach, guzikach w autobusach czy windach, klamkach, czy klawiszach pinpadów w bankomatach. Dlaczego często należy myć ręce (wodą z mydłem przez co najmniej 20-30 sekund, a gdy nie mamy takiej możliwości, przecierać je chusteczkami nasączonymi spirytusem lub żelem antybakteryjnym) i to powinno wystarczyć, by nas ochronić. Ponadto unikajmy dotykania nie mytymi rękami okolic ust, nosa i oczu. O ile jesteśmy w stanie usunąć zarazki z rąk, to na niedezynfekowanych powierzchniach, mogą one przetrwać wiele dni. Dlatego takie, często dotykane, powierzchnie także należy regularnie dezynfekować. Zatem nośmy przy sobie płyn dezynfekcyjny i używajmy go tak często to jest możliwe, np. po wyjściu ze sklepu, przed wejściem do auta, do domu, itp. Kiedy zrobi się cieplej, warunki przetrwania wirusa znacznie się pogorszą.

Jak Pan ocenia działania polskiego rządu w walce z koronawirusem?

Polska bardzo szybko, w porównaniu do innych krajów, podjęła konkretne działania. Mam tu na myśli m.in. zamknięcie szkół, uniwersytetów, kontrole sanitarne na granicach, itp. Myślę, że w związku z ogłoszeniem stanu zagrożenia epidemiologicznego, możemy spodziewać się w najbliższym czasie kolejnych zdecydowanych kroków. Cieszy mnie, że Ministerstwo Zdrowia działa tak szybko. Widać, że jest świadomość tego, że gwałtownie zaczyna przyrastać liczba przypadków. Najbardziej niepokojące jest, gdy w ciągu 1-2 dni liczba przypadków rośnie o 40 - 50 proc. Wiele zachodnich krajów zaczęło niestety już na tę krzywą wchodzić. Nie mówię oczywiście o Włoszech, gdzie sytuacja jest bardzo zła, ale m.in. o Francji, Finlandii Holandii, Belgii, Hiszpanii czy Szwajcarii. Niemcy zbliżają się do tego progu. Jeżeli zacznie gwałtownie przyrastać liczba przypadków, to żaden system opieki zdrowotnej sobie z tym nie poradzi, w żadnym kraju. Widzimy to teraz we Włoszech, gdzie zaczyna np. brakować respiratorów. Tam naprawdę trzeba podejmować drastyczne decyzje - kogo podłączamy, a kogo nie. Kluczowym wyzwaniem jest rozłożenie nowych zachorowań w czasie. Oczywiście one będą, ale chodzi o to, żeby nie wszystkie na raz, co może gwałtownie obciążyć nasz system opieki zdrowotnej, tak że nie będziemy w stanie tego udźwignąć. Musimy zrobić wszystko, i takie działania podejmuje MZ, żeby nie zaczęło brakować personelu, respiratorów maseczek, itd. Tak się, niestety dzieje w innych krajach.

Co zatem możemy jeszcze zrobić?

Polityków czekają bardzo trudne i z pewnością niepopularne decyzje. Np. czy zamknąć sklepy wielkopowierzchniowe, restauracje. Te środki trzeba wdrażać odpowiednio wcześniej żeby „zaraza się nie rozlała”. Dlatego jeszcze raz podkreślę, daleko ważniejsza od testowania jest izolacja ognisk i ta zasada social distancing, o której wspominałem wcześniej. Warto skorzystać z doświadczenia krajów, które były do tego przygotowane – Japonii czy Tajwanu. Tam przecież do tego wybuchu nie doszło, bo wcześnie podjęto radykalne decyzje. Tu zrozumienie społeczeństwa będzie bardzo ważne. Trzeba mieć świadomość, że to zagrożenie nie potrwa tygodnia albo dwóch, ale może nawet dwa-trzy miesiące.

Ale jak to zrobić, żeby uniknąć paniki?

Wirus SARS-CoV-2 powoduje pewien szczególny rodzaj grypy, zwany COVID-19. Należy podkreślać, że tego typu epidemia nie jest niczym nowym. To jest trzeci taki przypadek w ciągu ostatnich kilkunastu lat. To nie jest nowa dżuma i nie jest to epidemia o wysokim procentowym wskaźniku śmiertelności. Poprzednie grypy ostatnich dwóch dekad miały dużo wyższe wskaźniki zgonów, np. w SARS, czyli tzw. ptasiej grypie, śmiertelność była rzędu 10 proc., a w MERS sięgała nawet 35%. Choć trzeba przyznać, że objęły one znacznie mniejszą populację. Tu problemem nie jest duża śmiertelność, choć i tak jest ona 10-20 razy wyższa niż przy zwykłej grypie; problemem jest skala zachorowań i to, że zakażenie zaczęło się błyskawicznie szerzyć. To z pewnością jest wyzwanie, przed jakim nie stanął dotąd żaden polski minister zdrowia. Te decyzje, które są podejmowane, i które zapewne będą podejmowane, nie są łatwe i popularne, ale jeśli dzięki nim uratowanych zostanie ileś ludzkich żyć, to należy to uczynić. Należy robić wszystko, by ograniczyć szerzenie się choroby. Na zakończenie chciałem podzielić się jeszcze jednym spostrzeżeniem. Epidemia pokazała, że choć wydaje nam się, że jesteśmy panami świata i panami własnego losu, to przecież niewiele potrzeba, by to poczucie zachwiać. Wystarczył jeden mały wirus, by zachwiać porządkiem światowym. To pokazuje, jak ograniczony jest człowiek wobec wyroków Opatrzności.

Rozmawiał Piotr Filipczyk