TYLKO U NAS
Edukacja finansowa nie tylko w czasach zarazy
W czasach pandemii pojęcia takie jak zarządzanie budżetem, oszczędzanie – nabrały nowego znaczenia. To, co traktowaliśmy z niechęcią, stało się konieczne, by zaplanować kolejne miesiące funkcjonowania naszych gospodarstw domowych – zauważa dr inż. Kazimierz Janiak, prezes Stowarzyszenia Krzewienia Edukacji Finansowej na łamach rocznika „Polski Kompas 2020”
Epidemia COVID-19, z którą mierzymy się od kilku miesięcy, zaznaczyła już swoje miejsce w historii wydarzeń ogólnoświatowych i na długo pozostanie w naszej pamięci. Podobnie jak jedna z największych w dziejach ludzkości, XIV-wieczna epidemia zwana „czarną śmiercią”, która wybuchła w Azji Środkowej i przedostała się do Europy, czy grypa hiszpanka w latach 1918–1920. Mimo że zdziesiątkowały one populację na całym świecie, wskazywane są w opracowaniach naukowych jako istotny czynnik zmian społeczno -gospodarczych.
Współczesna pandemia była dla społeczeństwa sporym zaskoczeniem, jednak w sytuacji zagrożenia bezpieczeństwa finansowego potrafiło ono się zmobilizować i nakierować swój wysiłek na analizę informacji oraz podejmowanie racjonalnych decyzji, dostosowanych do zmieniających się okoliczności choćby z powodu utraty pracy. Okazało się, że edukacja finansowa jest jednym z kluczowych elementów wspierających to bezpieczeństwo. Właśnie mamy okazję być świadkami tego, jak dużą rolę odgrywa edukacja finansowa, zwłaszcza w trudnych czasach zarazy. Potwierdza też, że jest bardzo przydatnym, praktycznym narzędziem, ułatwiającym codzienne życie współczesnemu konsumentowi.
Po ogłoszeniu zagrożenia koronawirusem w pierwszym odruchu konsumenci zaczęli na dużą skalę wypłacać gotówkę. Jednak w krótkim czasie zaniechali tych wypłat, kiedy okazało się, że instytucje finansowe wychodzą im naprzeciw, oferując bezpieczne płatności bezgotówkowe i zbliżeniowe z maksymalnym limitem zwiększonym z 50 zł do 100 zł. Takich przyjaznych rozwiązań m.in. dzięki tarczy antykryzysowej było i jest znacznie więcej: zawieszenie wykonania umowy kredytu, które polega na wstrzymaniu obowiązku uiszczania rat kapitałowo-odsetkowych (z wyjątkiem opłaty ubezpieczeniowej), czy też zainstalowanie dodatkowych urządzeń POS w miejscach realizacji transakcji płatniczych (w ramach programu „Polska bezgotówkowa”). Zgodnie z informacją podaną przez BIK (według stanu na 25 maja 2020 r.) kwota odroczonych lub zawieszonych zobowiązań klientów indywidualnych wyniosła 57,3 mld zł (8,3 proc. wartości całego portfela kredytów i pożyczek, stanowiącego 688,5 mld zł) oraz 18,7 mld zł w przypadku mikroprzedsiębiorców (26 proc. wartości portfela dla mikroprzedsiębiorców, równego 71,8 mld zł).
Posiadacze kont mogli się przekonać, że instrumenty bezgotówkowe są wygodne i bezpieczne, ponieważ można ich używać z dowolnego miejsca i wymagają uwierzytelnienia. Dzięki nim z uwagi na wykonywanie pracy zdalnej, czasowe zamknięcie w domach czy ograniczoną możliwość poruszania się poza miejscem zamieszkania klienci mogli bez przeszkód realizować bieżące płatności, a także dokonywać zakupów w sklepach internetowych. Wiele instytucji finansowych wsparło swoich klientów przez czasowe zawieszenie opłat wybranych produktów i usług (np. za wpłatomaty, przelewy, karty debetowe) i zachęcało do korzystania z różnych innych rozwiązań, jak np. podpisu elektronicznego, otwarcia konta przez internet, bez wizyty kuriera. Na zmiany wykorzystania gotówki w e-commerce wpływ miały również same sklepy i punkty handlowe, które w okresie pandemii zaczęły rezygnować z płatności gotówkowych, za pobraniem. Wcześniej wielu klientów często wybierało taką formę z uwagi na brak zaufania do sprzedawcy – sprawdzę towar przy kurierze i wtedy zapłacę. W okresie epidemii COVID-19 kurierzy często wręcz nie chcieli przyjmować gotówki i mieli terminale do płatności kartą. Sklepy zachęcały więc klientów do korzystania z kart płatniczych, smartwatchów z funkcją płacenia zbliżeniowego czy za pomocą bankowej aplikacji mobilnej z BLIK-iem lub wirtualnej karty płatniczej. Niektóre z nich wprowadziły nawet własne płatności mobilne, zachęcające klientów do takich właśnie transakcji. W wielu przypadkach powyższe działania uruchomiły u klientów potrzebę kształcenia i dokształcenia w obszarze wiedzy finansowej. Okazało się, że edukacja finansowa to proces uczenia się przez całe życie z uwagi na dynamiczny rozwój produktów i usług finansowych, w tym ich rozwój technologiczny. Pojęcia takie jak zarządzanie budżetem, oszczędzanie – nabrały nowego znaczenia. To, co traktowaliśmy z niechęcią, stało się konieczne, by zaplanować kolejne miesiące funkcjonowania naszych gospodarstw domowych. Należy jednak pamiętać, że wiedza finansowa, oferowane przez instytucje finansowe czy ubezpieczeniowe rozwiązania i oferta pomocy skierowana do konsumentów będą skuteczne jedynie wtedy, gdy odpowiednia świadomość finansowa pozwoli właściwie te korzyści ocenić.
Stowarzyszenie Krzewienia Edukacji Finansowej od wielu lat zajmujące się edukacją finansową oraz udzielające bezpłatnych porad w Ośrodkach Doradztwa Finansowego i Konsumenckiego ma okazję w swojej codziennej pracy weryfikować świadomość finansową w różnych grupach wiekowych. Wciąż zmieniające się produkty i usługi finansowe wymagają kształcenia ustawicznego osób dorosłych, a zwłaszcza seniorów, dla których bezpieczeństwo finansowe jest bardzo istotne. Ponadto doświadczenia wyniesione z pracy w Ośrodkach oraz w trakcie realizacji projektów utwierdzają nas w przekonaniu, że edukację finansową należy włączać do programu edukacji szkolnej w sposób systemowy – od najmłodszych lat. Tak, aby była ona tak samo naturalnym przedmiotem jak język polski czy matematyka. Wiedza i praktyczne umiejętności finansowe są ważne, dlatego że w bezpośredni sposób wpływają na podejmowanie wielu decyzji w trakcie życia i budują poczucie bezpieczeństwa finansowego wśród właścicieli gospodarstw domowych w Polsce. Edukacja finansowa jest potrzebna nie tylko w czasach zarazy, ale to doświadczenia wyniesione z ostatnich pandemicznych miesięcy powinny zmotywować zainteresowane strony do wdrożenia bardziej systemowych rozwiązań w tym obszarze, aby zapewnić bezpieczeństwo społeczeństwu i gospodarce narodowej.
Dr inż. Kazimierz Janiak, prezes Stowarzyszenia Krzewienia Edukacji Finansowej
Tekst prezesa SKEF został opublikowany w elektronicznym wydaniu „Polskiego Kompasu 2020” dostępnym bezpłatnie do pobrania na stronie www.gb.pl a także w aplikacji „Gazety Bankowej” na urządzenia mobilne
»» Pobierz teraz bezpłatnie PDF „Polskiego Kompasu 2020”:
APPLE APP STORE - KLIKNIJ TUTAJ
HUAWEI APP GALLERY - KLIKNIJ TUTAJ
Polecamy i zachęcamy do lektury tego wyjątkowego rocznika
»» O roczniku „Polski Kompas 2020” i nagrodach Polskiego Kompasu czytaj tutaj:
Premiera rocznika Polski Kompas 2020
Nagrody Polskiego Kompasu przyznane
UWAGA OD REDAKCJI: wszystkie teksty zamieszczone w roczniku „Polski Kompas 2020” zostały przygotowane przez autorów i nadesłane do redakcji do 5 września 2020 roku
