TYLKO U NAS
Szybkie lub wolne procesy decyzyjne kluczem do sukcesu gospodarczego
Wybitni psycholodzy Daniel Kahneman i Amos Tversky wskazują, że w zależności od sytuacji, w której się znajdujemy, podejmujemy decyzje, korzystając z tzw. szybkich lub wolnych procesów myślowych. Nie inaczej jest w przypadku decyzji podejmowanych przez władze ekonomiczne i przedsiębiorstwa. Zależnie od okoliczności muszą one podejmować decyzje szybko (często na podstawie ograniczonych informacji i przy ogromnej niepewności dotyczącej ich efektów) lub działać powoli, stopniowo realizując zaplanowane i rozłożone w czasie kroki nakierowane na przezwyciężenie długoterminowych wyzwań. Trafny dobór i realizacja obu typów działań może mieć kluczowe znaczenie dla sukcesu gospodarczego kraju - rozpoczyna swój tekst na łamach „Polskiego Kompasu 2021” prof. dr hab. Adam Glapiński prezes Narodowego Banku Polskiego. Prezes NBP został wyróżniony Nagrodą Specjalną „Polskiego Kompasu 2021” przez redakcję miesięcznika „Gazeta Bankowa”.
O tym, jak istotne są szybkie, trafne decyzje gospodarcze, przekonaliśmy się w ubiegłym roku. W marcu 2020 r. polska gospodarka stanęła przed bezprecedensowym wyzwaniem: pandemia nowego wirusa doprowadziła do zamrożenia aktywności wielu branż. Przyszłość rysowała się bardzo niepewnie. Obawiano się wieloletniego kryzysu o dawno niespotykanej skali.
Szczęśliwie czarne scenariusze nie ziściły się. Zawdzięczamy to w dużej mierze szybkiej i zdecydowanej reakcji po stronie polityki gospodarczej, która zapewniła wsparcie firmom oraz pracownikom dotkniętym kryzysowymi zaburzeniami. Kluczową rolę odegrała w tym zakresie polityka fiskalna. Programy osłonowe rządu umożliwił i wydatnie wsparł swoimi działaniami Narodowy Bank Polski, który obniżył wyraźnie stopy procentowe i uruchomił skup aktywów, dając tym samym istotne wsparcie dla polskich firm i rodzin oraz ograniczając negatywne skutki pandemii.
Relatywnie łagodny wpływ pandemii na polską gospodarkę zawdzięczamy także rodzimym przedsiębiorstwom i ich zdolności do szybkiej reakcji na zmienione uwarunkowania. Wiele polskich firm efektywnie i szybko dostosowało się do sytuacji, które stworzyła pandemia, zwiększając swoją sprzedaż za granicę. Udało się to na przykład krajowym producentom sprzętu AGD. W 2020 r. wytworzyli oni rekordowo dużo urządzeń, a Polska stała się czwartym na świecie eksporterem AGD. Rodzimi producenci wykorzystali także rosnącą rolę elektromobilności, stając się największym w Unii Europejskiej eksporterem baterii do samochodów oraz autobusów elektrycznych. W 2020 r. niemal co drugi kupowany w Unii autobus tego typu pochodził z Polski. Przykłady można mnożyć.
Główny wniosek jest więc taki, że szybkim decyzjom władz gospodarczych i przedsiębiorców zawdzięczamy w znacznej mierze relatywnie niewielkie koszty gospodarcze kryzysu pandemicznego i szybki powrót polskiej gospodarki na ścieżkę wzrostu. To z pewnością ogromny sukces gospodarczy naszego kraju.
Dzisiaj naszym celem powinno być podtrzymanie tego sukcesu i zapewnienie wysokiego tempa wzrostu PKB w dłuższym okresie. Realizacja tego celu nie może się jednak opierać wyłącznie na szybkich, doraźnych działaniach. Musimy raczej podejmować przemyślane i wyprzedzające kroki, które pozwolą na uporanie się z wieloma stojącymi przed polską gospodarką wyzwaniami.
Do najistotniejszych z nich będą należeć zachodzące zmiany demograficzne. Według dostępnych prognoz, w 2050 r. Polaków będzie prawie 4 mln mniej niż obecnie, a udział osób starszych (powyżej 65 lat) w populacji wzrośnie z 18 do 30 proc. W konsekwencji liczba osób w wieku produkcyjnym będzie w Polsce wyraźnie spadać, co może stanowić istotną barierę dla szybkiego wzrostu PKB.
By uniknąć takiego scenariusza, konieczne jest podjęcie kompleksowych działań. Po pierwsze, wskazane byłyby działania nakierowane na aktywizację zawodową Polaków, bo tutaj dysponujemy znacznymi rezerwami. Gdyby aktywność ekonomiczna Polek i Polaków w poszczególnych grupach wiekowych wzrosła do maksymalnych poziomów notowanych w Unii Europejskiej, to mielibyśmy 4,3 mln więcej potencjalnych pracowników niż obecnie. Ale wystarczyłoby zaktywizowanie grup o największych rezerwach (tj. osób w wieku przedemerytalnym, studentów, osób pracujących w rolnictwie i kobiet zajmujących się małymi dziećmi), by skompensować przewidywany w perspektywie do 2050 r. spadek liczby ludności w wieku produkcyjnym.
Po drugie, istotne jest także wspieranie automatyzacji i cyfryzacji produkcji. W tym zakresie pandemia COVID-19 może stanowić istotny impuls skłaniający firmy do wprowadzania usprawnień produkcji, a przewidziana w Krajowym Planie Odbudowy ulga podatkowa na te cele z pewnością pomoże przekuć ten impuls w realne działania.
W końcu kluczowa dla łagodzenia przyszłych niedoborów na rynku pracy jest imigracja. Pracownicy zagraniczni już od dłuższego czasu są istotnym wsparciem dla naszego rynku pracy i wzrostu gospodarczego: stanowią oni niemal 7 proc. podaży pracy i przyczyniają się do wzrostu rocznej dynamiki PKB o 0,5 p.p.. Jednocześnie Polska pozostaje atrakcyjnym celem emigracji, na co wskazuje szybka odbudowa napływu pracowników z zagranicy po początkowym okresie pandemii. Mamy więc na wyciągnięcie ręki dodatkowe wsparcie, które może złagodzić wpływ niekorzystnych zmian demograficznych na gospodarkę i umożliwić nam utrzymanie szybkiego wzrostu gospodarczego, ograniczając jednocześnie presję inflacyjną. Aby to wsparcie w pełni wykorzystać, potrzebujemy jednak przemyślanej polityki migracyjnej, która pozwoli na utrzymanie obecnych w Polsce pracowników zagranicznych, jak również trwałe przyciągnięcie nowych, także z bardziej odległych geograficznie krajów.
Podsumowując, wybuch pandemii stanowił sprawdzian zdolności władz gospodarczych i przedsiębiorstw do podejmowania szybkich decyzji. Poradziliśmy sobie doskonale, czemu zawdzięczamy relatywnie niewielkie koszty gospodarcze pandemii dla polskiej gospodarki. Jednak utrzymanie szybkiego tempa wzrostu gospodarczego w dłuższym terminie będzie wymagało innego podejścia: realizacji kompleksowych, wyprzedzających i rozłożonych w czasie działań ograniczających negatywne skutki zmian demograficznych.
Prof. dr hab. Adam Glapiński prezes Narodowego Banku Polskiego
Tekst prezesa NBP został opublikowany w elektronicznym wydaniu „Polskiego Kompasu 2021” dostępnym bezpłatnie do pobrania na stronie www.gb.pl a także w aplikacji „Gazety Bankowej” na urządzenia mobilne
»» Pobierz teraz bezpłatnie PDF „Polskiego Kompasu 2021”:
APPLE APP STORE - KLIKNIJ TUTAJ
HUAWEI APP GALLERY - KLIKNIJ TUTAJ
Polecamy i zachęcamy do lektury tego wyjątkowego rocznika
UWAGA OD REDAKCJI: wszystkie teksty zamieszczone w roczniku „Polski Kompas 2021” zostały przygotowane przez autorów i nadesłane do redakcji do 2 września 2021 roku
