TYLKO U NAS
Odpowiedzialna polityka pieniężna warunkiem zrównoważonego rozwoju polskiej gospodarki
Jako prezes NBP chcę zadeklarować, że kierowana przez mnie instytucja będzie dalej podejmować wszelkie działania nakierowane na skuteczną realizację naszych zadań. Będziemy dbać o stabilność cen i nie pozwolimy na utrwalenie się podwyższonej inflacji, ale jednocześnie będziemy działać w taki sposób, żeby wspierać zrównoważony i trwały wzrost gospodarczy Polski – pisze w tekście opublikowanym w roczniku „Polski Kompas 2023” prezes Narodowego Banku Polskiego prof. Adam Glapiński.
W ostatnich latach Polska stanęła przed nadzwyczajnymi wyzwaniami. Kiedy zaczęliśmy stopniowo przezwyciężać kryzys wynikający z pandemii COVID-19, przyszedł kolejny niespodziewany cios w postaci niesprowokowanej i niczym nieuzasadnionej rosyjskiej inwazji wojskowej na Ukrainę.
Solidarność wobec narodu ukraińskiego oraz niepewność dotycząca dalszych działań wojennych rosyjskiego agresora to uczucia, które towarzyszą nam od pierwszych dni wojny. Bezprecedensowe nawarstwienie silnych szoków o pozaekonomicznych źródłach miało oczywiście również silne przełożenie na polską gospodarkę, stwarzając wyzwania dla prowadzonej polityki makroekonomicznej.
Działania polityki gospodarczej w Polsce oraz instytucji państwowych były w ostatnich latach ukierunkowane na łagodzenie skutków negatywnych wstrząsów na dobrobyt Polaków. Wstrząsy te przejawiały się w szczególności wyraźnym wzrostem cen wielu produktów i usług.
Te uwarunkowania sprawiły, że polityka pieniężna Narodowego Banku Polskiego – który w układzie instytucjonalnym naszego państwa odgrywa rolę strażnika wartości polskiego pieniądza – stanęła przed szczególnym wyzwaniem. Głównym celem NBP jest zapewnienie stabilności cen. Jednocześnie polityka pieniężna jest prowadzona w taki sposób, aby sprzyjać utrzymaniu zrównoważonego wzrostu gospodarczego oraz stabilności systemu finansowego. Tymczasem szok pandemiczny oraz wojenny oddziaływał zarówno w kierunku globalnie wyższego wzrostu cen, jak i niższej aktywności gospodarczej, jednocześnie silnie zniekształcając procesy ekonomiczne. Wskutek wspomnianych szoków ceny surowców nie tylko silnie wzrosły, ale wzrosła również ich zmienność, zakłócony został swobodny przepływ towarów w handlu międzynarodowym, zmieniły się zachowania i preferencje konsumentów oraz przedsiębiorców. Towarzyszyła temu ogromna niepewność. W efekcie trudniejsza niż w normalnych czasach stała się ocena stanu bieżącej sytuacji gospodarczej, a tym bardziej – prognozowanie procesów makroekonomicznych.
Mimo tak trudnych uwarunkowań zewnętrznych i wysokiej niepewności NBP w reakcji na wybuch pandemii, a później rosyjskiej agresji przeciw Ukrainie niezwłocznie podjął zdecydowane, adekwatne i przede wszystkim odpowiedzialne działania, które – co potwierdzają napływające z gospodarki dane – ograniczyły negatywne skutki tych szoków dla gospodarki.
Wojna w Ukrainie, która jest najpoważniejszym konfliktem zbrojnym w Europie od ponad 80 lat, pogłębiła zakłócenia w sieciach dostaw obserwowane w czasie pandemii COVID-19 i doprowadziła do przyśpieszenia wzrostu cen surowców, zarówno energetycznych, jak i rolnych. W rezultacie we wszystkich krajach europejskich, w tym w Polsce, silnie wzrosły koszty produkcji oraz ceny dóbr i usług konsumpcyjnych. Jednocześnie w warunkach negatywnych szoków surowcowych oraz wysokiej niepewności nastąpiło spowolnienie wzrostu gospodarczego na świecie oraz w Polsce.
O ile nie budzi wątpliwości fakt, że bank centralny nie może dopuścić do utrwalenia się wysokiej inflacji w średnim okresie, o tyle istotną kwestią jest właściwy dobór tempa powrotu inflacji do celu. Narodowy Bank Polski prowadzi politykę pieniężną, opierając się na strategii celu inflacyjnego określonego na poziomie 2,5 proc. +/- 1 punkt procentowy. W publikowanych corocznie „Założeniach polityki pieniężnej” Rada Polityki Pieniężnej (Rada) od lat podkreśla, że w razie odchylenia inflacji od celu, to Rada w sposób elastyczny określa pożądane tempo powrotu inflacji do celu, ponieważ szybkie sprowadzenie inflacji do celu może się wiązać z istotnymi kosztami dla stabilności makroekonomicznej lub finansowej. W sytuacji silnych szoków makroekonomicznych należy prowadzić taką politykę pieniężną, która pozwoli we właściwym tempie ograniczyć inflację, ale jednocześnie nie doprowadzi do załamania gospodarczego, recesji i silnego wzrostu bezrobocia. Dlatego właśnie NBP dąży do stopniowego obniżenia inflacji. Takie podejście jest w pełni zgodne ze strategią i z praktyką współczesnych banków centralnych.
W tych nadzwyczajnych okolicznościach Narodowy Bank Polski w najlepszy możliwie sposób wypełnia swoją funkcję, co potwierdzają napływające dane. W odpowiedzi na wzrost inflacji wynikający głównie z zewnętrznych szoków Rada wcześnie i wyraźnie podniosła stopy procentowe NBP, w tym stopę referencyjną NBP z 0,1 proc. we wrześniu 2021 do 6,75 proc. we wrześniu 2022 r. W efekcie skala zacieśnienia warunków monetarnych w latach 2021–2022 była największa w historii Rady (tj. od 1998 r.), a stopa referencyjna NBP ukształtowała się na najwyższym poziomie w okresie obowiązywania obecnego celu inflacyjnego NBP (tj. od 2004 r.).
Efektem zacieśnienia polityki pieniężnej przez NBP jest spowolnienie akcji kredytowej. Jednocześnie w 2023 r. obserwujemy wygasanie pierwotnych szoków, które zapoczątkowały globalny wzrost inflacji: ceny surowców zaczęły spadać, a napięcia w łańcuchach dostaw ustąpiły.
W takich uwarunkowaniach inflacja w Polsce wyraźnie obniżyła się i powinna obniżać w kolejnych kwartałach w kierunku celu inflacyjnego NBP. Obniżenie inflacji do średniookresowego celu pozostaje głównym zadaniem NBP.
Prowadząc odpowiedzialną, rozsądną, konsekwentną i przewidywalną politykę monetarną, zarówno w czasie pandemii COVID-19, jak i po agresji Rosji na Ukrainę, Narodowy Bank Polski nie tylko dbał o długookresową stabilność cen w Polsce, ale także przyczynił się do tego, że gospodarka wykazała się wyjątkową odpornością na kryzys i uniknęła trwałej recesji. W I kwartale 2023 r. PKB Polski był o blisko 11 proc. wyższy niż bezpośrednio przed pandemią (tj. w IV kwartale 2019 r.). Skumulowany wzrost gospodarczy w Polsce był w tym trudnym okresie znacznie wyższy niż w wielu innych krajach europejskich, podczas gdy przykładowo u dwóch największych odbiorców naszego eksportu, czyli w Niemczech i Czechach, PKB w I kwartale 2023 r. był niższy niż tuż przed pandemią. Jednocześnie stopa bezrobocia w Polsce należy do najniższych w Europie.
Prognozy wskazują, że w kolejnych latach Polska dalej w szybkim tempie będzie doganiać bardziej zamożne kraje. Stabilny pieniądz i zdolność polskiej gospodarki do trwałego rozwoju, a także pracowitość i przedsiębiorczość Polaków to mocne fundamenty, na których można budować sprawnie funkcjonujące państwo z silnym rynkiem pracy, odpowiednimi zasobami kapitału, nowoczesnymi technologiami, zdrowymi instytucjami finansowymi, a także dogodnym systemem regulacji umożliwiającym efektywne funkcjonowanie całej gospodarki. Jednocześnie dzisiaj mamy znacząco lepszą niż kiedyś infrastrukturę, co jest jednym z czynników sprawiających, że mimo trwającej wojny za wschodnią granicą Polska przyciąga napływ bezpośrednich inwestycji zagranicznych. Dodając do tego zrównoważenie makroekonomiczne polskiej gospodarki, zarówno w wymiarze wewnętrznym, jak i zewnętrznym, otrzymamy wyjątkową mieszankę czynników wspierających proces konwergencji polskiej gospodarki do najbardziej zamożnych krajów. Pod względem PKB per capita, w standardzie parytetu siły nabywczej, już wyprzedziliśmy Portugalię.
W ciągu najbliższych 10 lat, a być może wcześniej, Polacy będą osiągać dochód wyższy niż obecnie Hiszpanie, Włosi, Francuzi czy Brytyjczycy. Pierwszy raz w historii mamy szansę dołączyć do najzamożniejszych społeczeństw. Wzmocni to naszą siłę w polityce zagranicznej, bo staniemy się ważniejszym graczem przy europejskim i globalnym stole.
Jako prezes NBP chcę zadeklarować, że kierowana przez mnie instytucja będzie dalej podejmować wszelkie działania nakierowane na skuteczną realizację naszych zadań. Będziemy dbać o stabilność cen i nie pozwolimy na utrwalenie się podwyższonej inflacji, ale jednocześnie będziemy działać w taki sposób, żeby wspierać zrównoważony i trwały wzrost gospodarczy Polski. W ten sposób polityka pieniężna prowadzona przez NBP pozostanie filarem polityki makroekonomicznej państwa i będzie wspierać rozwój polskiej gospodarki oraz wzrost dobrobytu Polaków.
Prof. Adam Glapiński prezes Narodowego Banku Polskiego, laureat Polskiego Kompasu w 2021 r.
Tekst został opublikowany w elektronicznym wydaniu „Polskiego Kompasu 2023” dostępnym bezpłatnie do pobrania na stronie www.gb.pl a także w aplikacji „Gazety Bankowej” na urządzenia mobilne
»» Pobierz teraz bezpłatnie PDF „Polskiego Kompasu 2023”:
APPLE APP STORE - KLIKNIJ TUTAJ
Polecamy i zachęcamy do lektury tego wyjątkowego rocznika
