Eryk Łon: Fundamenty polskiej gospodarki są mocne
Agresja Rosji na Ukrainę wywoła prawdopodobną obniżkę prognoz wzrostu gospodarczego
Agresja Rosji na Ukrainę niesie za sobą szereg negatywnych konsekwencji. Jedną z nich jest pojawienie się realnej perspektywy obniżenia prognoz wzrostu gospodarczego dla Polski na rok 2022 a może i na 2023. W rezultacie w najbliższym czasie będziemy prawdopodobnie świadkami obniżek prognoz realnej zmiany PKB dla naszego kraju na ten a zapewne i przyszły rok. Trudno już teraz szczegółowo oszacować jak powinny wyglądać najbardziej wiarygodne prognozy.
Myślę, że z punktu widzenia odpowiedzi na pytanie o to, jak powinna wyglądać optymalnie prowadzona polska polityka pieniężna warto będzie poczekać na najnowszą prognozę inflacji oraz PKB, która będzie opublikowana w tym miesiącu. W tym kontekście należy po prostu przypomnieć, że wspomniana projekcja publikowana jest 3 razy w ciągu roku: w marcu, w lipcu oraz w listopadzie. Jeszcze kilka tygodni temu można było zasadnie twierdzić, że uwarunkowania makroekonomiczne przyszłej sytuacji w naszej gospodarce są bardzo złożone i wieloaspektowe.
Tym bardziej teraz, gdy toczy się wojna na Ukrainie a Ukraińcy bohatersko bronią swej Ojczyzny przed rosyjską inwazją można powiedzieć, że powyższe uwarunkowania stały się jeszcze bardziej złożone i wieloaspektowe. Nie jestem już członkiem Rady Polityki Pieniężnej, ale nadal bardzo interesuję się polską polityką monetarną oraz jej uwarunkowaniami.
Warto rozważyć koncepcję poszerzenia dopuszczalnego pasma wahań od celu inflacyjnego
Jako naukowiec wyrażam przekonanie, że polski bank centralny stoi teraz przed ważnym zadaniem, którym jest odpowiedź na pytanie o to, czy w świetle aktualnych wydarzeń geopolitycznych warto powstrzymać się od podwyżki stóp procentowych w marcu w świetle możliwego obniżenia prognoz wzrostu gospodarczego, czy też podwyżki tej dokonać w kontekście rosnących cen surowców, w tym nie tylko ropy naftowej, lecz także na przykład miedzi, węgla oraz niektórych surowców rolnych.
W moim przekonaniu warto by rozważyć koncepcję poszerzenia dopuszczalnego pasma wahań od celu inflacyjnego. O koncepcji tej pisałem już wcześniej. Naturalnie warto pamiętać o tym, że dopuszczalne pasmo wahań definiowane jest w II półroczu roku w „Założeniach polityki pieniężnej”. Być może więc wtedy podczas przyjmowania tego dokumentu można by przedyskutować pomysł poszerzenia dopuszczalnego pasma wahań od celu inflacyjnego.
Sądzę, że tego typu zmiana, gdyby do niej doszło byłaby przyjęta ze zrozumieniem przez uczestników życia gospodarczego. Nie wykluczam zresztą, że dobrym rozwiązaniem byłoby poszerzenie dopuszczalnego pasma wahań od celu inflacyjnego z jednoczesnym przyjęciem takiego oto założenie, że w okresie najbliższych kilku lat znów wrócimy do aktualnego dopuszczalnego pasma wynoszącego od 1,5 proc. do 3,5 proc. z celem inflacyjnym na poziomie 2,5 proc. Oczywiście gdyby koncepcja poszerzenia dopuszczalnego pasma odchyleń zyskała poparcie należałoby zastanowić się nad tym w jaki sposób to poszerzone pasmo odchyleń zdefiniować.
W przeszłości proponowałam aby wynosiło ono pomiędzy 0,5 proc. a 4,5 proc. Myślę, że można by przyjąć taką właśnie propozycję. O tych wszystkich zagadnieniach związanych z modyfikacją dopuszczalnego pasma odchyleń piszę właśnie teraz dlatego, że odnoszę wrażenie, że w najbliższych kilku a może i kilkunastu kwartałach mieć będziemy do czynienia z inflacją dość wysoką, której zredukowanie do poziomu bardzo niskiego byłoby możliwe, ale musiałoby to odbyć się to kosztem radykalnego zduszenia aktywności gospodarczej za pomocą podniesienia poziomu stóp procentowych do gigantycznego poziomu.
Uważam, że lepiej pogodzić się z tym, że inflacja być może będzie prawdopodobnie nieco wyższa, niż ta jakiej byśmy sobie życzyli, ale za to nie doprowadzimy do na przykład radykalnego wzrostu stopy bezrobocia. Warto przy okazji niejako zauważyć, że wprowadzenie szerszego niż teraz obowiązującego dopuszczalnego pasma odchyleń od celu inflacyjnego nie oznaczałoby, że na pewno w najbliższych latach inflacja będzie dość wysoka. Przyszłości przecież nie znany i dokonywanie prognoz obarczone jest ryzykiem.
Poszerzenie dopuszczalnego pasma odchyleń miałoby na celu uświadomienie uczestników życia gospodarczego, że scenariusz dość wysokiej inflacji jest stosunkowo realny. Nie jest to przecież oczywiście scenariusz jedyny. Wiele będzie zależało w moim przekonaniu od tego, kiedy zacznie się odwracać trwający od momentu agresji Rosji na Ukrainę proces pewnego osłabienia złotego. Wspomniany proces nie jest zresztą czymś zaskakującym.
Osłabianie kursów walut wschodzących dokonuje się z reguły w okresach wojen czy krachów
W sytuacji pojawiania się różnego rodzaju szoków o charakterze globalnym, takich jak krach na giełdzie nowojorskiej, wybuch wojny czy też pandemii dochodzi zazwyczaj do osłabiania kursów walut wschodzących, do której to grupy krajów zaliczana jest także Polska. Taki proces walutowy niesie a sobą konsekwencje proinflacyjne, aczkolwiek warto i o tym pamiętać, że prowadzi on także do poprawy rentowności eksportu.
Generalnie warto zdecydowanie podkreślać, że polska gospodarka ma mocne fundamenty i można spodziewać się, że kiedy kursy walut krajów wschodzących zaczną się umacniać to umocni się zapewne także i kurs złotego. Nie jest zresztą wykluczone, że z uwagi na mocne fundamenty polskiej gospodarki kurs złotego umocni się wówczas mocniej, niż kurs innych walut wschodzących.
Wracając jeszcze do koncepcji poszerzenia dopuszczalnego pasma odchyleń celowo wspomniałem o tym, że warto by koncepcję tą rozważyć dopiero w II półroczu tego roku podczas tworzenia „Założeń polityki pieniężnej na rok 2023”. Nie warto bowiem działać pochopnie. Sytuacja międzynarodowa, od której w bardzo dużym stopniu zależeć będzie kształtowanie się procesów inflacyjnych w naszym kraju może się kształtować w bardzo różny sposób.
Skuteczność interwencji walutowych może przejawiać się w dwojaki sposób
W kontekście kształtowania się kursu złotego warto zwrócić uwagę na to, że w ostatnich dniach swoją aktywność na rynku walutowym przejawił Narodowy Bank Polski. W swoich komunikatach nasz bank centralny informował, że „NBP dokonał sprzedaży pewnej ilości walut obcych za złote”. Wspomniane komunikaty pojawiały się 1, 2 oraz 4 marca. Uważam, że wspomniane interwencje były skuteczne, gdyż zmniejszyły tempo osłabiania kursu złotego. Gdyby interwencji tych nie było kurs złotego osłabiłby się zapewne w większym stopniu.
Wspominam o tym dlatego, że skuteczność interwencji walutowych polegających na sprzedaży walut obcych za złote może przejawiać się w dwojaki sposób. Owa skuteczność może przejawić się tym, że po dokonaniu interwencji walutowych kurs złotego umocni się. Może jednak także wyrazić się ona także i tym, że kurs złotego będzie nadal słabł, ale tempo słabnięcia kursu złotego będzie mniejsze, niż wówczas gdyby interwencji tych nie było. Warto więc wskazywać na to, że interwencje walutowe są skuteczne, gdyż wówczas budować możemy dobre imię Narodowego Banku Polskiego oraz zwiększać zaufanie do tej bardzo ważnej dla naszego kraju instytucji.
Wypracowany zysk NBP w bardzo dużym stopniu posłuży sfinansowaniu polskiej armii
W kontekście aktualnej sytuacji geopolitycznej warto tym bardziej docenić to, że w poprzednim roku NBP wypracował solidny zysk na poziomie wyższym od 10 miliardów złotych, która to kwota w bardzo dużym stopniu posłuży sfinansowaniu polskiej armii. W swoich dotychczasowych tekstach wielokrotnie wskazywałem na potrzebę współpracy NBP z rządem. Bardzo dobrze, że współpraca ta ma miejsce.
Komunikaty Komitetu Stabilności Finansowej oraz NBP prowadzą do uspokojenia nastrojów polskich obywateli
Jedną z jej instytucjonalnych form jest działalność Komitetu Stabilności Finansowej. W skład tego komitetu wchodzą między innymi przedstawiciel NBP oraz przedstawiciel ministerstwa finansów. 28 lutego 2022 r. odbyło się posiedzenie Komitetu Stabilności Finansowej w zakresie nadzoru makroostrożnościowego. Komitet, jak czytamy w opublikowanym po jego posiedzeniu komunikacie „omówił wpływ sytuacji związanej z działaniami wojennymi Federacji Rosyjskiej w Ukrainie na stabilność krajowego systemu finansowego. Komitet ocenił, że polski sektor bankowy posiada znaczne nadwyżki kapitału i bufory płynności, zapewniające odporność na wystąpienie potencjalnych szoków”.
Ten komunikat jest bardzo ważny, gdyż jego treść prowadzić może do uspokojeniu nastrojów polskich obywateli, którzy przecież w znacznym stopniu są klientami działających na terenie naszego kraju banków. Uspokojeniu wspomnianych nastrojów służyć powinien również komunikat NBP z 25 lutego wydany dzień po agresji Rosji na Ukrainę, w którym czytamy, że „w związku ze zwiększonym zapotrzebowaniem na gotówkę, Narodowy Bank Polski informuje, że posiada wystarczające zapasy w pełni umożliwiające pokrycie zapotrzebowania klientów banków na pieniądz gotówkowy”.
Warto zwrócić ponadto uwagę na treść komunikatu NBP z 1 marca, w którym czytamy, że ,,niewielki udział eksportu towarów do Rosji i Ukrainy w polskim eksporcie jest czynnikiem, który będzie ograniczał negatywny wpływ tej sytuacji na polską gospodarkę”. Warto o tym pamiętać, gdyż wprawdzie z uwagi na wojnę, jaka toczy się za naszą wschodnią granicą można spodziewać się obniżenia prognoz polskiego wzrostu gospodarczego na ten czy też może nawet przyszły rok, ale trudno spodziewać się, aby powyższe uwarunkowania militarne miały doprowadzić do recesji w naszym kraju.
Fundamenty naszej gospodarki są mocne także i dlatego, że oceny ratingowe Polski wydane przez kluczowe agencje ratingowe są dobre. Warto w tym kontekście zauważyć, że oceny ratingowe dla Polski, uważanej za kraj wschodzący są już lepsze niż oceny ratingowe dla Portugalii oraz Włoch, które uważane są za kraje dojrzałe.
Czytaj też: Euro i frank biją rekordy! Uderzenie w historyczne szczyty
