Rok 2023 w gospodarce: III kwartał - blokada dla Ukrainy
Przedłużenie zamrożenia cen energii i obniżonego VAT na żywność, obniżki stóp procentowych, wyroki TSUE dla frankowiczów, wprowadzenie embarga na zboże ukraińskie, start bezpiecznego kredytu 2 proc., wydanie decyzji administracyjnych dla projektów jądrowych - to jedne z wydarzeń gospodarczych 2023 r.
Mijający rok przyniósł w lutym najwyższy od grudnia 1996 r. wzrost cen, w wysokości 18,4 proc. rdr. Od marca inflacja zaczęła spadać, osiągając 6,6 proc. w listopadzie. We wrześniu 2023 r.
Rada Polityki Pieniężnej obniżyła stopy procentowe o 75 pb, w tym referencyjną do 6 proc. Stopy na poziomie 6,75 proc. były utrzymywane od września 2022 r. Miesiąc później Rada po raz kolejny obniżyła stopy tym razem o 25 pb do 5,75 proc., w listopadzie i grudniu stopy nie zmieniły się.
W 2023 r. rząd uruchomił dopłaty dla producentów m.in. zbóż, rzepaku, kukurydzy, malin, truskawek, kalafiorów i brokułów, których uprawy stały się nieopłacalne. Wprowadzono także dopłaty do nawozów i do chowu prosiąt. W związku z wygaśnięciem unijnego zakazu przywozu z Ukrainy produktów rolnych, rząd polski samodzielnie wprowadził embargo na ich import.
W kończącym się roku Trybunał Sprawiedliwości UE kilka razy przyznał rację frankowiczom w sporach z bankami, wskutek czego wzrosła liczba pozwów składanych przez kredytobiorców przeciw tym instytucjom finansowym. Banki zaczęły apelować o zawieranie ugód z kredytobiorcami. Jednocześnie latem ruszył program 2 proc. kredytu mieszkaniowego z dopłatami państwa.
Ze względu na wysokie koszty energii w 2023 r. nadal obowiązywały m.in. zamrożone ceny prądu. Wprowadzono też kolejne osłony dla odbiorców. Władze wydały też decyzje administracyjne dla energetyki jądrowej, w tym decyzję środowiskową dla pierwszej elektrowni jądrowej jaka ma powstać na Pomorzu.
»» O wydarzeniach gospodarczych we wcześniejszych miesiącach 2023 roku czytaj tutaj:
Rok 2023 w gospodarce: I kwartał - rekord inflacji
Rok 2023 w gospodarce: II kwartał - idzie ożywienie
LIPIEC
1 lipca - Wchodzą w życie przepisy ustawy o pomocy państwa w oszczędzaniu na cele mieszkaniowe, która wprowadziła m.in. „Bezpieczny kredyt 2 proc.” z dopłatą państwa do rat oraz konto mieszkaniowe z możliwością uzyskania premii z budżetu państwa. „Bezpieczne kredyty” mają być udzielane do 31 grudnia 2027 r. przez banki, które zawrą w tej sprawie umowę z BGK i wprowadzą produkt do swojej oferty. „Bezpieczny kredyt” może być udzielony na pierwsze mieszkanie. Jego kwota nie może przekroczyć 500 tys. zł albo 600 tys. zł, jeśli kredytobiorca prowadzi gospodarstwo domowe wspólnie z małżonkiem lub ma co najmniej jedno dziecko. Wkład własny nie może być wyższy niż 200 tys. zł. W przypadku braku wkładu własnego lub niepełnego wkładu można skorzystać z gwarancji BGK.
1 lipca - Ruszyła Platforma Paliwowa - system informatyczny, który służy do raportowania i monitorowania rynku paliw w Polsce. Przedsiębiorcy handlujący i produkujący paliwa dotychczas papierowo składali sprawozdania do URE, MKiŚ, KAS czy RARS - obecnie mają składać je elektronicznie wyłącznie do Prezesa Rządowej Agencji Rezerw Strategicznych.
1 lipca - Zniesione zostały opłaty za przejazd dla samochodów osobowych i motocykli po autostradach zarządzanych przez Generalnego Dyrektora Dróg Krajowych i Autostrad. Chodzi o autostradę A2 Konin – Stryków oraz A4 Wrocław – Sośnica.
4 lipca - Orlen kupił od austriackiej firmy Doppler 266 stacji paliw działających w Austrii pod marką Turmöl. Według szacunków Orlenu, oznaczało to przejęcie 10 proc. rynku detalicznego i 14 proc. hurtowego paliw w Austrii.
5 lipca - Otwarty został dla ruchu kołowego obrotowy most nad rzeką Elbląg w Nowakowie. Został on zbudowany jako część budowy nowej drogi wodnej łączącej Zalew Wiślany z Zatoką Gdańską.
5 lipca - PLL LOT poinformowały, że w ubiegłym roku wypracowały ponad 113,7 mln zł zysku przy przychodach przekraczających 8,3 mld zł. LOT na pokładach swoich samolotów w 2022 r. przewiózł blisko 8 mln podróżnych.
5 lipca - Spółka Centralny Port Komunikacyjny odnotowała 28 mln zł zysku za 2022 r. wobec 169 mln zł straty za 2021 r.
10 lipca - Minister klimatu i środowiska Anna Moskwa informuje, że rząd przyjął projekt, dzięki któremu będzie większy limit zużycia energii elektrycznej dla gospodarstw domowych z zamrożoną ceną. Przykładowo dla „zwykłych” gospodarstw limit wzrośnie do 3 tys. kWh. Mniej za prąd ma płacić też sektor MŚP. W 2022 r. przyjęto przepisy, dzięki którym zamrożono ceny energii elektrycznej w 2023 r. na poziomie z 2022 r. do określonych limitów. Dla gospodarstw domowych było to 2000 kWh rocznie; dla gospodarstw z osobami z niepełnosprawnościami 2600 kWh, a dla rodzin z Kartą Dużej Rodziny oraz rolników limit wynosił 3000 kWh. Po zmianach te limity wynosiły odpowiednio 3000 kWh, 3600 kWh i 4000 kWh.
12 lipca - Minister Klimatu i Środowiska wydaje pierwszą decyzję zasadniczą - dla spółki Polskie Elektrownie Jądrowe i projektu budowy elektrowni w lokalizacji Lubiatowo-Kopalino na Pomorzu w technologii AP1000 Westinghouse. Decyzja zasadnicza jest potwierdzeniem, że inwestycja jest zgodna z polityką państwa.
13 lipca – Sejm przyjął sprawozdanie z wykonania budżetu państwa za 2022 r. i udzielił rządowi absolutorium. Dochody budżetu państwa w 2022 r. wyniosły 504,8 mld zł, wydatki 517,4 mld zł. Rok 2022 zamknął się z deficytem w wysokości 12,6 mld zł.
13 lipca - Sejm uchwalił ustawę o biogazowniach rolniczych. Dzięki niej będzie można szybciej i łatwiej budować takie instalacje, a pozostały z produkcji surowiec będzie mógł być wykorzystywany jako nawóz. Ustawa zakłada ułatwienia w procesie inwestycyjnym odnośnie biogazowni rolniczych.
14 lipca - Minister Klimatu i Środowiska wydaje decyzję zasadniczą dla jądrowego projektu KGHM. Preferowana technologia ma pochodzić od firmy NuScale.
18 lipca - Naczelny Sąd Administracyjny uchylił decyzję WSA wstrzymującą wykonanie decyzji środowiskowej dotyczącej koncesji na wydobycie węgla dla kopalni węgla brunatnego Turów po 2026 r.
28 lipca - Sejm uchwalił zmianę Prawa energetycznego. Nowe przepisy zakładają m.in. możliwość tworzenia obywatelskich społeczności energetycznych np. w formach spółdzielni, spółdzielni mieszkaniowej, wspólnoty mieszkaniowej. Przedmiotem działalności obywatelskiej społeczności energetycznej może być wytwarzanie, dystrybucja, obrót, agregacja, magazynowanie energii elektrycznej, realizowanie przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej oraz świadczenie usług w zakresie ładowania pojazdów elektrycznych swoim członkom.
SIERPIEŃ
3 sierpnia - Rusza nowa odsłona programu „Moja Woda” z budżetem 130 mln zł. Właściciele domów będą mogli dostać do 6 tys. zł na utworzenie na swoich nieruchomościach systemów zatrzymywania wód opadowych.
4 sierpnia – Prezydent Andrzej Duda podpisał nowelizację ustawy budżetowej na 2023 r. Nowelizacja zwiększyła limit wydatków państwa w 2023 r. do nie więcej niż 693,4 mld zł (wcześniej było to 672,5 mld zł), dochody budżetu zostały zwiększone do 601,4 mld zł (poprzednio było to 604,5 mld zł), zaś deficyt budżetu państwa został ustalony na maksymalnie 92 mld zł (poprzednio - 68 mld zł).
7 sierpnia - Prezydent Andrzej Duda podpisał nowelizację ustawy o VAT, której celem jest wprowadzenie obowiązkowego fakturowania elektronicznego. Na mocy ustawy od 1 lipca 2024 r. przedsiębiorcy będą mieli obowiązek wystawiać faktury ustrukturyzowane za pośrednictwem Krajowego Systemu e-Faktur. Podmioty zwolnione podmiotowo oraz przedmiotowo z VAT ten obowiązek obejmie od 1 stycznia 2025 r.
16 sierpnia - Rząd przyjął aktualizację Krajowego Programu Kolejowego o wartości 80 mld zł. Aktualizacja będzie obowiązywała do roku 2030 z perspektywą do roku 2032. 18 sierpnia - Orlen rezerwuje 100 proc. mocy regazyfikacyjnych planowanego terminala FSRU w Gdańsku.
28 sierpnia - Zarząd PGE przyjął aktualizację strategii, zakładającą odejście od użycia węgla do produkcji energii w Grupie do 2030 r.
30 sierpnia - Prezydent Andrzej Duda podpisał nowelizację ustaw o podatku dochodowym, której celem jest skrócenie okresu amortyzacji środków trwałych w postaci budynków i budowli niemieszkalnych w gminach o podwyższonym poziomie bezrobocia. Ustawa umożliwia przedsiębiorcom skrócenie okresu amortyzacji środków trwałych w postaci budynków i budowli niemieszkalnych z 40 lat do 5 lat albo 10 lat.
31 sierpnia - WSA zawiesił postępowanie ws. decyzji środowiskowej GDOŚ dot. wydobycia węgla w kopalni Turów. Powodem tego był brak prawomocnego zakończenia toczącego się równolegle postępowania przed GDOŚ z wniosku PGE GiEK o zmianę zaskarżonej decyzji środowiskowej.
31 sierpnia - Komisja Nadzoru Finansowego wydała zgodę na powołanie Dariusza Szweda na prezesa PKO BP.
WRZESIEŃ
6 września - Rada Polityki Pieniężnej obniżyła stopy procentowe o 75 pkt. bazowych. Główna stopa NBP, stopa referencyjna, spadła z 6,75 proc. do 6 proc.
7 września - Senat odrzucił ustawę przygotowaną przez rząd PiS o gwarancjach finansowych dla Narodowej Agencji Bezpieczeństwa Energetycznego. Powołanie NABE miało pozwolić grupom energetycznym skupić się na rozwoju energetyki nisko- i zero- emisyjnej, co miałoby przyczynić się do przyspieszenia transformacji energetycznej. Tym samym wstrzymane zostały prace nad tą problematyką.
7 września - Orlen poinformował, że jego gastronomiczna marka – Stop.Cafe wchodzi na węgierski rynek. Koncern podkreślił, że to element strategii rozwoju segmentu detalicznego, zakładający unifikację europejskiej sieci i zwiększanie sprzedaży pozapaliwowej. Rynek węgierskim to szósty, po Polsce, Czechach, Słowacji, Niemczech i Litwie, rynek, na którym obecny będzie format gastronomiczny Stop.Cafe.
12 września - premier Mateusz Morawiecki w telewizyjnym orędziu poinformował, że Polska po 15 września utrzyma całkowity zakaz przywozu ukraińskiego zboża.
15 września - Komisja Europejska nie przedłużyła wygasającego embarga na ukraińskie zboże do pięciu państw członkowskich, w tym Polski. Komisja podała w komunikacie, że Ukraina zgodziła się na wprowadzenie w ciągu 30 dni wszelkich środków prawnych, w tym np. systemu zezwoleń na eksport, aby uniknąć gwałtownych wzrostów cen zbóż. Dodano, że Ukraina ma wprowadzić od 16 września 2023 r. skuteczne środki kontroli eksportu 4 grup towarów, aby zapobiec zakłóceniom rynku w sąsiadujących państwach członkowskich.
16 września - W życie wchodzi rozporządzenie utrzymujące embargo na wwóz do Polski ukraińskiego zboża. Rozporządzenie jest bezterminowe.
18 września - Ukraińska minister gospodarki Julia Swyrydenko poinformowała, że ministerstwo złożyło skargi do WTO na Polskę, Węgry i Słowację w związku z embargiem na zboże.
18 września - Rok po otwarciu kanału żeglugowego przez Mierzeję Wiślaną skorzystało z niego ponad 1770 jednostek pływających. Gdyby kanał nie powstał, każda z nich musiałaby uzyskać zgodę Federacji Rosyjskiej na wpłynięcie na Zalew Wiślany.
19 września - Wchodzą w życie przepisy rozporządzenia zgodnie z którymi sprzedawcy energii elektrycznej będą musieli w swoich rozliczeniach z klientami uwzględnić 12 proc. obniżkę rachunku za energię elektryczną (ok. 120 zł).
21 września - Spółka Polskie Elektrownie Jądrowe otrzymała decyzję środowiskową dla projektu elektrowni jądrowej na Pomorzu w technologii Westinghouse. W grudniu 2021 r. należąca w 100 proc. do Skarbu Państwa PEJ wskazała nadmorską lokalizację Lubiatowo-Kopalino w gminie Choczewo jako preferowaną dla pierwszej polskiej elektrowni jądrowej. W listopadzie 2022 r. rząd przyjął uchwałę o wyborze Westinghouse Electric Company na dostawcę technologii. Zgodnie z harmonogramem budowa elektrownie ma się rozpocząć w 2026 r., a pierwszy blok ma zostać uruchomiony w 2033 r.
22 września - Pełnomocnik rządu ds. CPK Marcin Horała wniósł akcje spółki Polskie Porty Lotnicze (PPL) do Centralnego Portu Komunikacyjnego. Proces przekształceń w PPL został zakończony.
22 września - Wchodzi w życie nowelizacja ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. Celem nowelizacji jest zwiększenie przejrzystości procesów urbanistycznych. Zobowiązuje ona m.in. gminy do wprowadza planu ogólnego, który ma stanowić podstawę do uchwalania planów miejscowych oraz wydawania decyzji o warunkach zabudowy. Na sporządzenie takich planów gminy mają czas do końca 2025 r.
27 września - Westinghouse, Bechtel i PEJ podpisują umowę na zaprojektowanie elektrowni jądrowej na Pomorzu.
28 września - Rząd przyjął projekt budżetu na 2024 r. W projekcie założono, że dochody państwa wyniosą 684,5 mld zł, limit wydatków budżetu państwa został ustalony na 849,3 mld zł, a deficyt został ustalony na poziomie 164,8 mld zł.
29 września - Rusza nabór w drugiej edycji programu „Ciepłe mieszkanie” z budżetem 1 mld zł. Maksymalna dotacja dla właścicieli i najemców lokali to ok. 44 tys. zł; dla wspólnot - 375 tys. zł.
»» O wydarzeniach gospodarczych w późniejszych miesiącach 2023 roku czytaj tutaj:
Rok 2023 w gospodarce: IV kwartał - inflacja w ryzach
PAP, sek
