Nieformalny sojusznik Rosji kluczem do Zielonego Ładu?
Rząd Serbii i wiceprzewodniczący Komisji Europejskiej Marosz Szefczovicz w obecności kanclerza Niemiec podpisali w piątek w Belgradzie protokół ustaleń ws. strategicznego partnerstwa w dziedzinie zrównoważonych surowców, akumulatorów i pojazdów elektrycznych. Chodzi o eksploatację największych w Europie złóż litu, kluczowego pierwiastka dla technologii „zielonej” energetyki.
Dokument został podpisany w obecności prezydenta Serbii Aleksandara Vuczicia przez minister energetyki i górnictwa Dubravkę Dziedović Handanović. Poza przedstawicielami rządu Serbii i władz UE w spotkaniu uczestniczył też kanclerz Niemiec Olaf Scholz.
Europejska ustawa o surowcach krytycznych określa listę 17 pierwiastków strategicznych, takich jak kobalt, miedź, nikiel czy lit, oraz rozszerzoną listę 34 materiałów krytycznych.
Serbia ma największe złoża litu w Europie
Surowce te mają kluczowe znaczenie w transformacji ekologicznej i cyfrowej w momencie, gdy UE podejmuje wysiłki na rzecz odchodzenia od paliw kopalnych. W przypadku Serbii kluczowym surowcem jest lit, którego krajowe zasoby mogą być największymi w Europie.
Lit i jego związki są m.in. wykorzystywane do produkcji szkła i ceramiki żaroodpornej, wytrzymałych stopów używanych w lotnictwie, ogniw litowych i akumulatorów litowo-jonowych. Są one kluczowym elementem w produkcji baterii do samochodów elektrycznych.
Prezydent Vuczić powiedział w piątek, że ”w Serbii eksploatacja litu nie będzie możliwa bez pełnej ochrony środowiska i ludzi„. Dodał, że otrzymał od UE gwarancje, że ”projekt wydobycia metalu będzie realizowany zgodnie z najwyższymi standardami„.
Rząd Serbii stwierdził wcześniej, że partnerstwo na rzecz zrównoważonych surowców przyczyni się do dekarbonizacji energii zgodnie z Europejskim Zielonym Ładem i Zieloną Agendą dla Bałkanów Zachodnich.
„Współpraca zaowocuje rozwojem gospodarczym Serbii i przyspieszy proces akcesji kraju do UE” – dodano.
Scholz: Serbia ma niesłychanie ważną rolę
Kanclerz Niemiec Olaf Scholz, którego kraj jest największym w UE producentem samochodów, podkreślił, że ”rozmawiamy dziś o sprawie przełomowej dla mobilności”. „Lit jest niezbędnym składnikiem tej zmiany; baterie są w tym przypadku kluczowe, a do ich produkcji niezbędny jest lit” - zauważył Scholz.
„Serbia ma w tej kwestii niesłychanie ważną rolę” - dodał niemiecki kanclerz. „To ważny projekt i wkład w zachowanie suwerenności i niezależności w dostawach surowców” - powiedział Scholz, komentując podpisanie protokołu ustaleń.
Ekolodzy protestują
Wcześniej w tym tygodniu rząd Serbii odblokował wstrzymany dwa lata temu projekt wydobycia litu w Dolinie Jadar na zachodzie kraju. Projekt wstrzymano po masowych protestach aktywistów i obywateli zwracających uwagę na negatywny wpływ kopalni na środowisko.
W piątek przed Pałacem Serbii, gdzie odbywało się spotkanie z przedstawicielami UE i Niemiec, posłowie serbskiej opozycji zorganizowali konferencję, podczas której powiedzieli, że „zawarciem umowy podpisuje się wyrok śmierci dla Doliny Jadar”.
Opozycja: Serbia straciła suwerenność
Opozycyjna posłanka i wiceprzewodnicząca Partii Wolności i Sprawiedliwości Marinika Tepić w pisemnym oświadczeniu stwierdziła, że ”rządząca Serbska Partia Postępowa (SNS) oszukała wyborców, ponieważ przed ostatnimi wyborami nie powiedziała, że będzie tak usilnie dążyć do eksploatacji krajowych złóż litu„.
„SNS nie ma legitymacji do podjęcia takiej decyzji. Dlatego konieczne jest zorganizowanie nadzwyczajnych wyborów parlamentarnych, podczas których obywatele zadeklarowaliby, czy opowiadają się za taką polityką, czy też popierają stanowisko partii opozycji i opinii publicznej, którzy się temu sprzeciwiają” - zaznaczyła Tepić.
Prawicowy ruch Dveri ogłosił z kolei, że podpisanie protokołu ustaleń w sprawie strategicznego partnerstwa w dziedzinie zrównoważonych surowców „równa się podjęciu decyzji o całkowitej dewastacji środowiska w Serbii i kontynuowaniu wyprzedaży serbskich zasobów naturalnych obcokrajowcom”.
„Serbia nie jest już wolnym krajem, a Vuczić (prezydent Serbii Aleksandar Vuczić - PAP) spełnia jedynie żądania kolonialne. Dlatego chcemy nowych wyborów” - podkreśliło Dveri.
»» O światowej rywalizacji o eksploatację złóż litu czytaj więcej tutaj:
Mnóstwo cennego surowca. Eksportują w jedno miejsce
Białe złoto - ciemna strona transformacji energetycznej
W Stanach Zjednoczonych odkryto ogromne pokłady litu
Podwójna gra Belgradu?
Piątkowe spotkanie w Belgradzie skomentowały przed jego rozpoczęciem m.in. dzienniki z Niemiec i Austrii.
„Serbia chce zaopatrywać Europę w lit, a z drugiej strony rozwija bliskie stosunki z Rosją i prowadzi politykę, która może zagrozić bezpieczeństwu Bałkanów Zachodnich. Belgrad prowadzi podwójną grę, w której Zachód czuje się zagubiony” - ocenił niemiecki „Die Welt”.
Austriacki „Standard” zauważył, że ”Scholz jest gotowy rzucić się w objęcia autokraty, by zdobyć ważny surowiec”. „Niemcy są dla Serbii najważniejszym krajem zarówno politycznie, jak i gospodarczo. Jeśli niemiecki rząd przestanie nalegać na spełnianie standardów demokratycznych przez własne interesy, wysoką cenę poniosą obywatele Serbii” - stwierdził dziennik.
Poseł niemieckiego Bundestagu Knut Abraham z Unii Chrześcijańsko-Demokratycznej (CDU) ostrzegł, że ”Vuczić, podobnie jak wcześniej Putin, może bezkarnie prowadzić agresywną politykę wobec sąsiadów ze względu na swoje powiązania gospodarcze z Zachodem„.
Geolodzy oceniają, że w Dolinie Jadar mogą znajdować się największe w Europie złoża litu. Badacze z Economist Intelligence Unit zauważyli, że „wydobycie litu mogłoby być dla Serbii niesłychanie dochodowe”.
W kraju znajduje się 1,3 proc. znanych na świecie zasobów metalu. Szacunkowa wartość serbskiego litu to 4 mld euro, a jego wydobycie w ciągu dziesięciu lat mogłoby zapewnić setki miejsc pracy oraz stały strumień dochodów dla rządu” - podkreślili analitycy.
Z Belgradu Jakub Bawołek (PAP), sek
»» O bieżących wydarzeniach w gospodarce i finansach czytaj tutaj:
Wakacje dla frajera! Tak oszukują biura podróży
Złoto Glapińskiego. W skarbcu NBP znów przybyło
Polacy w Chorwacji. Urlop w… hotelowym pokoju!
Upadła ogólnopolska sieć siłowni. Klienci bez karnetów
»» Najnowsze wydanie „Wywiadu Gospodarczego” oglądaj tutaj:
