Dziś startuje program "Rodzina 500 plus" - co trzeba o nim wiedzieć?

2,7 mln rodzin skorzysta z programu "Rodzina 500 plus", wsparciem zostanie objętych 3,7 mln dzieci. Przy założeniu, że wychowanie dziecka kosztuje 176-190 tys. zł, program pokryje 57- 61 proc. kosztów utrzymania dziecka - szacuje MRPiPS. Program startuje w piątek.

500 plus - dla kogo?

Świadczenie wychowawcze, czyli 500 zł miesięcznie w ramach programu "Rodzina 500 plus", otrzyma każda rodzina z minimum dwojgiem niepełnoletnich dzieci - na drugie i każde kolejne dziecko, niezależnie od dochodu.

W przypadku dochodu poniżej 800 zł netto na osobę, rodzina otrzyma wsparcie także na pierwsze dziecko. Dla rodzin wychowujących dziecko niepełnosprawne kryterium dochodowe wynosi 1200 zł.

Wniosek o świadczenie można złożyć na dziecko lub dzieci, które już się urodziły. Świadczenie będzie przysługiwać do ukończenia przez dziecko 18 lat.

W myśl programu pierwsze dziecko to najstarsze lub jedyne dziecko w wieku do ukończenia 18 lat. Oznacza to, że rodzina z kilkorgiem dzieci, z których tylko jedno jest niepełnoletnie, otrzyma świadczenie po spełnieniu kryterium dochodowego.

Świadczenie otrzymają rodzice, opiekunowie prawni lub opiekunowie faktyczni dziecka.

500 zł miesięcznie na każde dziecko niezależnie od dochodu dostaną także rodziny zastępcze, rodzinne domy dziecka oraz placówki opiekuńczo-wychowawcze typu rodzinnego; będzie to dodatek wychowawczy.

Jakie wsparcie otrzyma rodzina z bliźniętami?

W przypadku bliźniąt obowiązywać będzie taka sama zasada, jak w przypadku rodzin z dwójką dzieci. Jeśli rodzina spełnia kryterium dochodowe 800 zł lub 1200 zł (w przypadku dziecka niepełnosprawnego) wtedy otrzyma świadczenie na dwójkę dzieci. Jeśli kryterium nie będzie spełnione, wtedy świadczenie wychowawcze przysługiwać będzie na jedno dziecko.

Co z rodzicami rozwiedzionymi lub w nieformalnych związkach?

Świadczenie otrzyma każda rodzina bez względu na stan cywilny rodziców. Otrzymają je zatem rodziny, w których rodzice są w związku małżeńskim, rodzice samotni oraz pozostający w nieformalnych związkach.

W przypadku rodziców rozwiedzionych wsparcie otrzyma ten rodzic, który faktycznie sprawuje opiekę nad dzieckiem. Jeśli dzielą się opieką nad dzieckiem, otrzymają świadczenie proporcjonalnie do wymiaru sprawowanej opieki.

Jak liczyć dzieci z tzw. patchworkowych rodzin?

Jeśli rodzice mają wspólne dziecko, a także dzieci z innych związków, to nawet jeśli nie są małżeństwem, wszystkie dzieci wchodzą w skład rodziny. Jeśli partnerzy zawierają związek małżeński, to wszystkie dzieci, które mają z innych związków, a także ewentualne wspólne, wchodzą w skład rodziny.

Czy program 500 plus dotyczy także dzieci adoptowanych?

W przypadku dzieci adoptowanych świadczenie będzie przysługiwać na takich samych zasadach jak w przypadku dzieci biologicznych.

Jak policzyć dochód?

Prawo do świadczenia wychowawczego na pierwszy okres ustala się na podstawie dochodu osiągniętego w roku 2014 r. Jeżeli jednak sytuacja rodziny uległa pogorszeniu, nie uwzględnia się dochodu utraconego. Utrata dochodu ma miejsce wtedy, gdy członek rodziny np. stracił pracę. Utratą dochodu nie jest natomiast obniżenie wynagrodzenia w ramach wykonywanego zatrudnienia.

Przy obliczaniu dochodu uwzględniane są dzieci do 25. roku życia, które pozostają na utrzymaniu rodziców, a także dzieci, które ukończyły 25 lat, legitymujące się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności, jeżeli przysługuje w związku z tym świadczenie pielęgnacyjne lub specjalny zasiłek opiekuńczy albo zasiłek dla opiekuna.

Jakich świadczeń nie wlicza się przy ustalaniu dochodu?

Przy ustalaniu dochodu nie wlicza się m.in. świadczeń rodzinnych (z wyjątkiem świadczenia rodzicielskiego), świadczeń z pomocy społecznej. Również świadczenie pielęgnacyjne nie jest wliczane do dochodu rodziny.

Uwzględnia się natomiast otrzymywane alimenty oraz stypendia socjalne.

Z kolei kwoty alimentów świadczonych na rzecz innych osób (spoza rodziny) są odliczane od dochodu.

Czy urzędnicy będą mieli dostęp do informacji o dochodach Polaków, którzy wystąpią o świadczenie?

Dostęp do podstawowych informacji o dochodach gmina będzie miała jedynie w przypadku osób, które starają się o świadczenie na pierwsze dziecko. Gromadzenie danych o dochodach będzie odbywało się w ten sam sposób, jak w przypadku innych świadczeń.

Czy 500 plus będzie wliczane do dochodu?

Świadczenie wychowawcze nie będzie liczone do dochodu przy ustalaniu prawa do innych świadczeń, m.in. z pomocy społecznej, funduszu alimentacyjnego oraz świadczeń rodzinnych czy stypendiów dla uczniów i studentów.

Na jaki czas będzie przysługiwało prawo do świadczenia?

Prawo do świadczenia będzie ustalane na okres jednego roku - od 1 października do 30 września. Wnioski na kolejne okresy będzie można składać od 1 sierpnia danego roku. Pierwszy okres wypłacania świadczenia wychowawczego będzie jednak dłuższy, od kwietnia 2016 r. do 30 września 2017 r. Dzięki temu w tym roku nie będzie trzeba składać dwóch wniosków.

Kiedy można składać wnioski?

Wnioski będzie można składać od momentu startu programu, czyli od piątku. Jeśli wniosek zostanie złożony w ciągu pierwszych 3 miesięcy (do 1 lipca włącznie), rodzice dostaną wyrównanie wstecz, od 1 kwietnia. Pobranie i złożenie wniosków jest bezpłatne. Formularze wniosków są dostępne m.in. na stronie ministerstwa rodziny, a także w miejscach, gdzie wnioski będą składane.

Gmina ma 3 miesiące na wypłatę pierwszych świadczeń. O tym, kiedy świadczenie będzie wypłacone, nie decyduje kolejność składania wniosków.

W kolejnych miesiącach świadczenie będzie wypłacane od miesiąca, w którym rodzice złożą wniosek.

Do programu będzie można dołączyć w dowolnym momencie.

Gdzie złożyć wniosek?

Wniosek należy złożyć w miejscu zamieszkania; w pierwszym okresie większość gmin uruchomi specjalne punkty przyjmowania wniosków, np. w szkołach i przedszkolach. Wniosek można też wysłać pocztą, również za pośrednictwem listonosza.

Można to zrobić również przez internet - za pomocą portalu empatia.mrpips.gov.pl, PUE ZUS, ePUAP oraz bankowości elektronicznej.

Co dołączyć do wniosku?

Jeśli wnioskuje się o świadczenie wychowawcze na drugie i kolejne dziecko, nie trzeba dołączać żadnych dodatkowych dokumentów.

W przypadku świadczenia na pierwsze lub jedyne dziecko, trzeba udokumentować dochód, jednak podstawowe dane o dochodach gmina będzie mogła pozyskać sama; należy jednak dołączyć oświadczenia o wysokości dochodu niepodlegającego opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych - jeśli członkowie rodziny osiągają takie dochody, o deklarowanych dochodach osiąganych przez osoby podlegające przepisom o zryczałtowanym podatku dochodowym - jeśli członkowie rodziny osiągają takie dochody, dokumenty potwierdzające utratę lub uzyskanie dochodu w przypadku zmian sytuacji dochodowej.

W przypadku rolników trzeba dołączyć oświadczenie o wielkości gospodarstwa rolnego, w przypadku osoby samotnie wychowującej dziecko - dokumenty dotyczące zasądzonych alimentów.

Cudzoziemcy będą musieli przedstawić określone zezwolenia na pobyt i pracę w Polsce, a rodzice adopcyjni - dokumenty dotyczące przysposobienia.

Nie trzeba załączać aktu urodzenia dzieci.

Jak będzie wypłacane świadczenie?

Świadczenie wychowawcze będzie wypłacane w sposób dogodny dla rodziców, czyli przelewem na konto lub w gotówce.

Czy rodziny mieszkające za granicą będą mogły pobierać świadczenie?

Zgodnie z dotychczasową, unijną praktyką koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego, która ma nie dopuszczać do kumulacji świadczeń o charakterze rodzinnym przewidzianych w przepisach unijnych, nie będzie można jednocześnie pobierać pełnej kwoty świadczeń w dwóch państwach członkowskich, jednak rodziny, w których jedno z rodziców pracuje za granicą, będą mogły korzystać i z polskich świadczeń z programu 500 plus, i z zagranicznych - ale nie w pełnej wysokości. Jedno państwo wypłaci pełne świadczenie według własnego ustawodawstwa, drugie tzw. dodatek dyferencyjny.

Rodzina otrzyma najwyższą możliwą kwotę świadczeń przewidzianą w ustawodawstwie jednego z tych państw (z reguły właściwym do wypłaty świadczeń jest to państwo, w którym wykonywana jest praca).

Czy będzie kontrola, jak wydawane jest świadczenie?

Nie będzie kontroli, na co przeznaczane jest świadczenie, ale w przypadku sygnałów o marnotrawieniu środków, po przeprowadzeniu wywiadu środowiskowego, będzie można zamienić gotówkę na pomoc rzeczową (np. na jedzenie, ubrania, lekarstwa) lub w formie opłacania usług (np. opłata za pobyt dziecka w przedszkolu, za kolonie).

Czy 500 zł to kwota netto czy brutto? Czy będzie waloryzowana?

Jest to kwota netto - od świadczenia nie będą odprowadzane podatki.

Rada Ministrów będzie mogła podnieść jego kwotę w oparciu o wskaźniki wzrostu inflacji.

Więcej informacji można znaleźć na stronie MRPiPS: http://www.mpips.gov.pl/wsparcie-dla-rodzin-z-dziecmi/rodzina-500-plus/

PAP, sek