Raport DELab UW: Innowacyjność polskich przedsiębiorstw ukryta

DELab UW i Polska Rada Biznesu zaprezentowały raport: „Innowacyjność polskich przedsiębiorstw. Działalność badawczo-rozwojowa i współpraca nauki z biznesem”. Wynika z niego, że Polska wciąż jest „umiarkowanym innowatorem”, obok m.in. Chorwacji, Litwy i Łotwy.

Najważniejsze wnioski z raportu:

• dwie trzecie polskich dużych firm wprowadza innowacje, ale co dwudziesta piąta informuje o wydatkach ponoszonych na B+R

• pośród przebadanych firm 30,6 proc. prowadzi działania innowacyjne.

• jedynie 3,9 proc. firm z całej badanej próby ponosi wydatki na prace rozwojowe wykazane w sprawozdaniach finansowych

• mniej niż jedna czwarta spółek innowacyjnych nie płaci podatków, gdy średnio to 60 proc. wiedza o nowych technologiach i rozwiązaniach wdrażanych przez przedsiębiorstwa jest dlatego ukryta, że firmy nie raportują

Na konferencji prezentującej raport sekretarz Stanu w Ministerstwie Rozwoju, Jerzy Kwieciński przypomniał, że większa konkurencyjność polskiej gospodarki w oparciu o innowacje jest również jednym z głównych punktów w Strategii na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju, która przez cały wrzesień poddawana jest konsultacjom społecznym: Innowacyjność jest dla nas kwestią kluczową, jest najważniejszą kwestią, która przebija się przez założenia SOR – powiedział.

Kwieciński odwołał się również do rankingu European Innovation Scoreboard z lipca 2016 r. Według niego, Polska jest „umiarkowanym innowatorem”, obok m.in. Chorwacji, Litwy i Łotwy. Zajmuje 22. pozycję wśród 28 krajów badanych przez Komisję oraz 6. miejsce pośród 11 krajów Europy Środkowo-Wschodniej.

Niska pozycja Polski wynika z niskich nakładów na badania i rozwój polskich firm i gorszej od średniej wyników polskich naukowców w porównaniu z innymi krajami: Jeżeli spojrzymy nominalnie ile wydajemy na B+R to nasze wszystkie wydatki krajowe odpowiadają wydatkom jednej dużej firmy europejskiej w skali rocznej, więc są bardzo niskie. Bardzo dużo wydają nasze duże firmy, określane często jako »championy«, ale w tej skali porównawczej wydają bardzo mało. Trzy największe polskie firmy wydają około 1000 razy mniej niż trzy duże firmy niemieckie. To pokazuje, jakie mamy olbrzymie różnice – przyznał Kwieciński.

Na tle Unii dobrze prezentujemy się jednak pod względem odsetka populacji z wyższym wykształceniem; młodych, którzy skończyli przynajmniej ogólniak lub zawodówkę; wyższych od średniej wydatków przedsiębiorstw na innowacyjność (np. marketingową, ale nie na badania i rozwój), liczby chronionych wzorów przemysłowych oraz rosnącego zatrudnienia w rozwijających się sektorach gospodarki.

Za trafną i zbieżną z SOR minister Kwieciński uznał tezę raportu, mówiącą o szczególnym znaczeniu działalności prac badawczo-rozwojowych i komercjalizacji wyników badań, które DeLab UW wskazało jako główny czynnik kształtujący innowacyjność przedsiębiorstw.

Raport pokazuje, że polskie małe firmy na tle OECD wprowadzają najmniej innowacji na rynek, ale duże są w tym lepsze. 21 proc. małych i średnich przedsiębiorstw (MSP) wprowadzało w 2013 r. innowacje. To najmniej spośród wszystkich 31 krajów badanych przez OECD, gdzie średnio innowacje implementuje 49 proc. firm. To, co nas różni od innych krajów rozwiniętych, to struktura innowacji dużych firm, spośród których 18 proc. wprowadza tylko innowacje produktowe lub procesowe. To o 5 pkt. proc. więcej niż średnia dla krajów OECD, 2 pkt. proc. mniej niż Czechy i mniej więcej tyle samo co Niemcy.

Polska przeznacza na innowacje o połowę mniej niż państwa rozwinięte. Nakłady wynoszą dzisiaj 0,94 proc. PKB przy średniej OECD – 2,4 proc. PKB. Natomiast wydatki przedsiębiorstw na B+R sięgają w Polsce 0,44 proc. PKB – daje to 30. miejsce na 34 kraje OECD. Mniej wydają tylko firmy na Słowacji, w Grecji, Meksyku i Chile.

Do 2014 r. wsparcie rządu dla działalności badawczo-rozwojowej polskich przedsiębiorstw było niewielkie w porównaniu z innymi krajami. Bezpośrednie fundusze publiczne przekazywane firmom na B+R wynosiły jedynie 0,04 proc. PKB. Do 2015 r. w naszym kraju nie było wymiernych zachęt podatkowych do tworzenia nowych produktów w oparciu o wyniki działalności B+R, poza możliwością wliczenia nakładów na prace badawczo-rozwojowe w koszty uzyskania przychodów.

Według danych Ministerstwa Finansów 60 proc. spółek kapitałowych w Polsce w ogóle nie płaci podatku dochodowego od osób prawnych (CIT). Według przeprowadzonych badań, tylko 36 proc. przedsiębiorstw prowadzących intensywną działalność badawczo-rozwojową nie płaci podatku CIT, a rzadziej z tego przywileju korzystają podmioty patentujące przełomowe wynalazki i jednostki rozwojowe, komercjalizujące wyniki prac B+R (32 proc. tych przedsiębiorstw nie płaci podatku CIT).

Spośród przebadanych firm 30,6 proc. prowadzi działania innowacyjne. Jedynie 3,9 proc. firm z całej badanej próby ponosi wydatki na prace rozwojowe wykazane w sprawozdaniach finansowych. Według danych resortu finansów, ponad 60 proc. przedsiębiorstw nie płaci podatku dochodowego od osób prawnych ze względu na ponoszenie strat podatkowych lub korzystanie z odliczeń. Wśród przedsiębiorstw prowadzących działalność innowacyjną z analizowanej próby 22–35 proc. nie płaciło CIT.

NB