100 lat motoryzacji w Polsce

Wystawę „100 lat motoryzacji w Polsce” przygotowuje w 100. rocznicę odzyskania niepodległości Muzeum Hutnictwa Cynku Walcownia w Katowicach. Wystawa ma pokazywać rozwój motoryzacji w Polsce w możliwie szerokim kontekście społecznym, politycznym i kulturowym.

Muzeum Hutnictwa Cynku działa od 2015 r. Prowadzi je zarządzająca walcownią Fundacja Ochrony Dziedzictwa Przemysłowego na Śląsku, do której należy też m.in. Muzeum Przemysłu i Kolejnictwa w Jaworzynie Śląskiej (Dolnośląskie). Przedstawiciele katowickiej placówki wskazują, że - niezależnie od obsługi ruchu turystycznego - obszerne, autentyczne, poprzemysłowe wnętrza są atrakcyjną bazą dla różnych, także nietypowych wydarzeń.

Jak podało w zaproszeniu na wystawę Muzeum, od 7 kwietnia w Walcowni będzie można oglądać przygotowaną we współpracy z Narodowym Muzeum Techniki w Warszawie ekspozycję wiążącą 100-lecie polskiej niepodległości ze 100 latami rozwoju polskiego przemysłu.

Organizatorzy wydarzenia chcą przypominać, że budowa przemysłu była jednym z wyzwań, przed jakimi stanęli twórcy polskiej państwowości. „Bezpieczna i silna Rzeczpospolita rodziła się nie tylko na polach bitew i w gabinetach polityków, ale także w fabrykach, rękami polskich inżynierów i robotników. Przez całe dekady podejmowano próby i starania, by jednym z najważniejszych filarów gospodarki stała się produkcja samochodów i motocykli” - napisano w zaproszeniu.

Na wystawie zaprezentowanych zostanie ponad 50 pojazdów pochodzących ze zbiorów Fundacji Ochrony Dziedzictwa Przemysłowego Śląska, Narodowego Muzeum Techniki i osób prywatnych. Trzon kolekcji stanowić będą motocykle i samochody projektowane i budowane przez zespoły polskich inżynierów, projektantów i rzemieślników. Zostaną uzupełnione pojazdami pochodzącymi z zagranicy, ale odgrywającymi szczególną rolę w historii polskiej motoryzacji.

Wystawa zostanie podzielona na epoki, a w każdym tygodniu prezentowane będą pojazdy z kolejnych 20 lat motoryzacji. Odwiedzający będą mieli okazję zobaczyć m.in. motocykle Sokół 600 i Sokół 1000, pierwszy seryjnie produkowany samochód w Polsce - polski Fiat 508 III Junak, czy pojazdy wykorzystywane przez żołnierzy polskich na wszystkich frontach II Wojny Światowej. W okresach powojennych prezentowane będą pojazdy znane, jak Warszawa M-20, Syrena 110, motorowery Romet, Fiat 126p, Nysa 522 czy prototypy, jak Smyk, Meduza, Warszawa 223, Beskid 106 i Wars.

Ważnym elementem wydarzenia będą „rozruchy maszyn” - weekendowe pokazy uruchamiania wybranych pojazdów oraz ich prezentacja w ruchu.

Łącznie na powierzchni ponad 2,5 tys. m kw. pokazanych zostanie ponad 50 maszyn. Ponieważ celem wystawy będzie pokazanie dorobku polskiego przemysłu motoryzacyjnego w możliwie szerokim kontekście społecznym, politycznym i kulturowym, prezentacji pojazdów towarzyszyły będą m.in. konferencje, prezentacje, spotkania i projekcje - organizowane we wszystkie weekendy jej trwania (szczegółowe informacje o wystawie umieszczono na stronie: 100latmotoryzacji.pl).

Walcownia w Szopienicach była elementem przemysłu hutnictwa cynku rozwijanego na Górnym Śląsku od 1792 r. Przez lata hutnictwo cynku było ważnym motorem rozwoju regionu i głównym odbiorcą węgla z górnośląskich kopalń.

Budynek walcowni zbudował w 1903 r. koncern spadkobierców Georga von Giesche. Hala główna walcowni miała pierwotnie 91 m długości i 20 m szerokości, a przylegające do niej pomieszczenie maszynowni - 70 m długości i 6 m szerokości. W okresie I wojny św. halę główną wydłużono o kolejne 91 metrów - oprócz blachy zaczęto produkować kubki bateryjne, taśmy cynkowe, druty i szyny.

W 2002 r., po niemal stu latach, produkcję zakończono. Walcownia była już wówczas jedynym historycznym obiektem dawnego zespołu szopienickich hut, w którym zachowała się część oryginalnego wyposażenia. W 2013 r. ofertę zakupu walcowni złożył Szopienice Piotr Gerber - przedsiębiorca, pasjonat zabytków techniki, twórca Fundacji Ochrony Dziedzictwa Przemysłowego na Śląsku.

Transakcja doszła do skutku. W hali odnowiono dach i okna. Oczyszczono elewację i skuto do cegły wewnętrzne tynki. Wyczyszczono tworzące posadzkę hali żeliwne płyty. Odnowiono kilka pomieszczeń socjalnych. Powstały m.in. współczesne toalety.

Od 2015 r. w Walcowni działa wystawa stała, na której wyeksponowane są m.in. urządzenia ciągu technologicznego produkcji blach cynkowych. Uzupełniają je prezentacje produkcji cynku na innych wydziałach hutniczych oraz część historyczna i edukacyjna - na planszach. Wystawa stała zajmuje starszą część hali walcowni. Pozostała część jest wykorzystywana na wystawy czasowe, konferencje, koncerty i inne wydarzenia.

Kompleks Muzeum Hutnictwa Cynku w katowickich Szopienicach jest ważnym obiektem Szlaku Zabytków Techniki Woj. Śląskiego.(PAP)