Rynek pracy powoli otwiera się na seniorów

Z danych Ministerstwa Rodziny Pracy i Polityki Społecznej opracowanych na potrzeby sejmowej komisji polityki senioralnej, wynika m.in. że już dziś ponad 24 proc. Polaków to osoby w wieku 60 lat i więcej. To niestety pogłębiający się proces i za 30 lat osoby starsze będą stanowiły ponad 40 proc. ogółu ludności. Polityka senioralna, w tym ta dotycząca rynku pracy staje się więc jednym z najważniejszych zadań państwa.

Polska bierze udział w europejskim długofalowym przedsięwzięciu pod nazwą „Badanie Zdrowia, Starzenia się Populacji i Procesów Emerytalnych „SHARE: 50+ w Europie” ( ang. Survey of Health, Ageing and Retirement in Europe - SHARE), którego celem jest dostarczenie kompleksowej informacji na temat sytuacji społeczno-ekonomicznej oraz zdrowotnej populacji osób w wieku 50 lat i więcej.

Badanie SHARE pozwala na śledzenie losów tysięcy Europejczyków w regularnych, dwuletnich odstępach czasu. Zostało zainicjowane w 2004 roku w 11 krajach Europy i w Izraelu.

Dane SHARE potwierdzają, że choć aktywność zawodowa Polaków przed osiągnięciem wieku emerytalnego rośnie, to jednak dystans w poziomie zatrudnienia tej grupy osób przeciętnie w UE28 wciąż się utrzymuje.

Większość osób po 50. roku życia deklaruje chęć przejścia na emeryturę tak szybko, jak to jest możliwe. Zjawiska te są silnie związane m. in. z percepcją własnego stanu zdrowia - zarówno jego obiektywnego stanu (występowanie schorzeń utrudniających lub uniemożliwiających aktywność zawodową) oraz własnej, subiektywnej, oceny stanu zdrowia.

Wyniki badania (Polska opracowywała je ostatnio dwa lata temu) wskazują, że znacząca grupa polskich pracowników w wieku 50+, częściej, wskazuje na negatywne niż pozytywne charakterystyki swojej pracy, tj.:

• zbyt duży wysiłek fizyczny, • presja czasowa związana ze zbyt dużym obciążeniem pracą, • mały zakres swobody w zakresie sposobu wykonania, • niewielkich szans na awans, • niepewności zatrudnienia.

Opracowanie MRPiPS zwraca uwagę także na bardziej optymistyczne dane z ostatniego czasu, które obrazują powolne odwracanie się tendencji i chęć dłuższego pozostawania na rynku pracy osób po pięćdziesiątce.

Okazuje się, że współczynnik aktywności zawodowej ludności w wieku 50-64 lata w III kwartale 2018 r. wyniósł 60,1% i był o 0,5 p. p. wyższy niż w III kw. 2017 r. W III kwartale 2018 r. wzrost - w porównaniu rok do roku, wykazał także wskaźnik zatrudnienia ludności w wieku 50-64 lata, który wyniósł 58,7% i był o 1,2 p. p. wyższy niż w analogicznym okresie rok wcześniej (dane Eurostatu).

Autorzy opracowania zwracają uwagę, że wykorzystanie potencjału osób starszych na rynku pracy wymaga stworzenia dla nich warunków, które zachęcą do jak najdłuższego pozostania aktywnymi uczestnikami rynku pracy np. poprzez dostosowanie warunków pracy do ich możliwości psychofizycznych, zapewnienie seniorom dostępu do usług edukacyjnych, świadczonych w ramach uczenia się przez całe życie, czy wprowadzenie możliwości wykonywania elastycznych form pracy (m.in. niepełny etat, telepraca, elastyczne godziny pracy).

Wiele pod tym względem zależy od samych pracodawców, ale także od instrumentów ogólnokrajowej, długofalowej polityki senioralnej.