Pakiet antykryzysowy – jak to robią Niemcy?

Jako pierwsi dotarliśmy do raportu przygotowanego przez zespół posła Janusza Kowalskiego, który prezentuje działania niemieckiego rządu w obliczu kryzysu gospodarczego. Możemy więc prześledzić, jakie kroki zamierza podjąć nasz zachodni sąsiad w obliczu szalejącej pandemii, tym bardziej, że już w najbliższym czasie również na polskim rynku wdrożony zostanie pakiet wsparcia dla przedsiębiorców w postaci tarczy antykryzysowej. Opracowanie przygotowane błyskawicznie przez zespół wiceministra aktywów państwowych, Janusza Kowalskiego daje przykłady rozwiązań antykryzysowych, które stosować będą nasi zachodni sąsiedzi. Warto zwrócić uwagę na kilka elementów tego programu, rozpoczynając dyskusję na temat polskiej Tarczy Antykryzysowej

-Aby złagodzić dramatyczne konsekwencje kryzysu wywołanego przez COVID-19 w niemieckiej gospodarce, rząd federalny planuje uruchomienie celowego funduszu o wartości miliardów euro oraz powiązany z nim pakiet środków stabilizujących. Przede wszystkim koncepcja tarczy antykryzysowej zakłada utworzenie Funduszu Stabilizacji Gospodarczej – wynika z raportu przygotowanego przez zespół pod kierownictwem Janusza Kowalskiego, wiceministra MAP.

Program stabilizacji o wielomiliardowym budżecie został wprost uzasadniony brakiem alternatywnych rozwiązań, a ustawa ma wejść w życie już następnego dnia po uchwaleniu (projekt ustawy o ustanowieniu Funduszu Stabilizacji Gospodarczej z dnia 23 marca 2020 roku, która ma znowelizować ustawy kryzysowe z 2008 roku).

Wsparcie dla dużych przedsiębiorców

-Z pakietu pomocowego mogą skorzystać przedsiębiorcy, których zagrożenie istnienia miałoby znaczący wpływ na gospodarkę, technologię, suwerenność, bezpieczeństwo dostaw, infrastrukturę krytyczną lub rynek pracy oraz nie są podmiotem z sektora finansowego bądź instytucją kredytową – czytamy w raporcie.

I tu muszą jednak spełnić dwa z następujących kryteriów w okresie dwóch ostatnich lat obrotowych przed 1 stycznia 2020 roku. Chodzi o:

-aktywa ogółem przekraczające 43 mln euro -przychód przekraczający 50 mln euro -zatrudnianie średnio ponad 249 pracowników.

Dokapitalizowanie, gwarancje i stabilizacja

Zgodnie z projektem ustawy, fundusz dysponuje dosyć zróżnicowanym portfolio środków stabilizacyjnych, ograniczonych jednak czasowo do 31 grudnia 2021 roku. Po pierwsze, może udzielić gwarancji płynności w wysokości do 400 mld euro na zobowiązania przedsiębiorstw, które powstały po wejściu w życie ustawy (o Funduszu Stabilizacji Gospodarczej). Gwarancja może być udzielona na okres 60 miesięcy.

Po drugie, może uczestniczyć w dokapitalizowaniu spółek. Projekt kładzie nacisk na dług podporządkowany, obligacje hybrydowe, prawa do udziału w zyskach, ciche udziały, obligacje zamienne, akcje przedsiębiorstw oraz przejęcie innych składników kapitału własnego tych spółek, jeżeli będzie to konieczne dla ich stabilizacji.

-Przy czym dokapitalizowanie powinno odbywać się na warunkach rynkowych. Wielkość budżetu przeznaczonego na dokapitalizowanie ma wynosić 100 mld euro. Projekt ustawy celowo nie określa ani terminu ani daty wsparcia dla firm. Zawiera jednak szereg przepisów upraszczających i przyspieszających wdrożenie tych środków dokapitalizowania (np. upoważniających zarząd spółki akcyjnej do wydawania praw do udziału w zyskach, ułatwiających wykluczenie akcjonariuszy, którzy utrudniają uzyskanie środków stabilizacyjnych i możliwość wpisu do rejestru handlowego – oceniają w raporcie eksperci MAP.

Po trzecie program stabilizacji przewiduje udzielanie przedsiębiorstwom specjalnych pożyczek z udzielanych przez Kreditanstalt für Wiederaufbau (KfW) z łączną pulą 100 mld euro. Program pożyczek KfW ma obowiązywać od 23 marca 2020 roku i dysponować nieograniczonym – jak na razie – budżetem. Wnioski można składać od zaraz. Zliberalizowano minimalne wymagania dotyczące zdolności kredytowej spółki. KfW ma przejmować zdecydowanie największą część zobowiązań z tytułu tych pożyczek (od 80 do 90 proc.). Banki, kasy oszczędności uzyskają gwarancje rządowe.

Wsparcie tylko w ostateczności

-Rząd federalny zaznacza, że środki stabilizacji będą przyznawane w ostateczności. Oznacza to, że firmy otrzymają je tylko wtedy, gdy nie będą miały dostępnych opcji finansowania. Przedsiębiorcy będą musieli zapewniać wyraźną perspektywę kontynuacji biznesu po zwalczeniu pandemii COVID-19 – czytamy w raporcie.

Federalne Ministerstwo Gospodarki i Energii będzie też podmiotem odpowiedzialnym za udzielanie środków stabilizacyjnych. Co ciekawe jednak, Federalne Ministerstwo Finansów, w porozumieniu z Federalnym Ministerstwem Gospodarki i Energii, ma decydować o konkretnej dotacji na wniosek przedsiębiorcy wedle własnego uznania – projekt ustawy na tym etapie nie przewiduje jasno doprecyzowanych kryteriów.

-Uznaniowość obejmuje między innymi znaczenie firmy dla niemieckiej gospodarki, istotę i konieczność szybkiego udzielenia środków, wpływ na rynek pracy i konkurencję oraz skuteczność i wydajność. Dalsze szczegóły mogą być uregulowane w rozporządzeniu, takie jak wielkość dofinansowania i inne warunki gwarancji, górne limity i warunki sprzedaży udziałów. Wsparcie ma spełniać wymogi prawa europejskiego w zakresie dozwolonej pomocy publicznej – dodają eksperci.

Projekt ustawy umocowuje jednak oba resorty do określenia w rozporządzeniu szczegółowych wymagań, które muszą zostać spełnione przez firmy będące beneficjentami wsparcia, tj. wykorzystanie uzyskanych funduszy, zaciąganie kolejnych pożyczek, wynagrodzenia organów, podział dywidendy a także okres, w którym te wymagania muszą być spełnione. Co istotne w tym katalogu przewidziano także m.in. środki mające na celu uniknięcie zakłóceń konkurencji, wymogi restrukturyzacyjne według branż, czy też kwestie zarządcze i odnoszące się do raportowania.

Wreszcie, aby być beneficjentem któregoś ze powyższych środków stabilizacyjnych, przedsiębiorstwa muszą być dobrze zarządzane. Ustawa wyraźnie stanowi o „rozsądnej i ostrożnej polityce biznesowej”. W konsekwencji przed 1 stycznia 2020 roku przedsiębiorstwo winno być dobrej kondycji i nie podpadać pod unijną definicję „przedsiębiorstwa znajdującego się w trudnej sytuacji”.

W szczególności przedsiębiorcy, którzy skorzystają z rządowej pomocy, powinni przyczynić się do stabilizacji łańcuchów produkcji i bezpieczeństwa miejsc pracy. Ponadto w stosunku do przedsiębiorców z sektora finansowego jak i „sektora gospodarki realnej” określono jeszcze dodatkowe wymagania pozyskiwania i zwrotu środków.

Pomoc dla samozatrudnionych i mikroprzedsiębiorców

Rządowy program wsparcia będzie też realizowany za pośrednictwem administracji krajów związkowych, które często organizują własne programy pomocowe i które to będą mogły podlegać konsolidacji. W ramach 50 mld euro pomocy zmieniają się m.in. zasady dotyczące zgłaszania upadłości – każdy, kto popadnie w trudności płatnicze z powodu koronawirusa w ciągu najbliższych kilku miesięcy, nie będzie musiał na razie zarejestrować się w celu ogłoszenia bankructwa.

-Aby otrzymać pomoc nadzwyczajną, wnioskodawcy muszą być w stanie wykazać trudności ekonomiczne (tj. zagrożenie egzystencjalne lub niedobór płynności) w wyniku pandemii koronawirusa jednakże w określonym przedziale czasowym. W szczególności oznacza to, że dane przedsiębiorstwo nie mogło mieć trudności ekonomicznych przed marcem 2020 roku oraz że szkoda musiała wystąpić po 11 marca 2020 roku – zauważają eksperci.

Federalny program pomocowy ma w zamierzeniu uzupełniać programy krajowe (regionalne), dlatego też wnioski powinny być przetwarzane z jednego źródła w krajach związkowych. Landy nadal będą ogłaszać, który organ jest odpowiedzialny za realizację programu. W miarę możliwości wnioski należy także składać drogą elektroniczną.

Dla samozatrudnionych (prowadzących działalność na własny rachunek) i firm zatrudniających do 5 pracowników (wg ekwiwalentu pełnego czasu pracy) program przewiduje jednorazową (bezzwrotną) płatność do 9 tys. euro na 3 miesiące. Zaś dla samozatrudnionych i firm zatrudniających do 10 pracowników przewiduje się jednorazową (bezzwrotną) płatność do 15 tys. euro na 3 miesiące.

Zabezpieczenie podstawowych potrzeb życiowych

-Rząd federalny ma udostępnić dodatkowe 3 mld euro dla samozatrudnionych, celem łatwiejszego dostępu do zabezpieczenia podstawowych potrzeb życiowych. Oznacza to, że środki utrzymania i zakwaterowanie w czasie kryzysu można będzie zabezpieczyć pomimo utraty zarobków – celem faktycznego pozostania we własnym domu. Osoby ubiegające się o podstawowe zabezpieczenie społeczne nie będą musiały ujawniać sytuacji finansowej, ani dotykać ruszać aktywów w ciągu najbliższych kilku miesięcy – czytamy w raporcie.

Te wyjątki mają obowiązywać przez sześć miesięcy. Celem przyspieszenia wypłaty zasiłków, wnioski będą zatwierdzane tymczasowo, a kontrolę przyznawania pomocy zaplanowano następczo i przeprowadzaną z mocą wsteczną.

Nadto, jak informuje Federalne Ministerstwo Finansów, rząd federalny planuje także zwiększenie świadczeń z tytułu pracy tymczasowej. Program ma ułatwić również dostęp do pracy tymczasowej z mocą wsteczną do 1 marca 2020 roku, co oznacza, że firmy mogą ubiegać się o pracę krótkoterminową jedynie w wyjątkowej sytuacji. Wypłatą dodatku z tytułu pracy tymczasowej (jako częściowego zastąpienia utraconego wynagrodzenia z powodu czasowej utraty pracy) ma zajmować się Federalna Agencja Zatrudnienia.

Jesteśmy tuż przed debatą na temat szczegółów polskiej Tarczy Antykryzysowej. Rozwiązania legislacyjne, mechanizmy wsparcia biznesu i ochrony miejsc pracy zaplanowane przez największą europejską gospodarkę, są z pewnością warte uwagi.

Czytaj też: Tarcza antykryzysowa - jakie propozycje będzie zawierać?

MAP/kp