W co zainwestujemy Fundusze Europejskie?
W poniedziałek ruszyły konsultacje społeczne Umowy Partnerstwa, najważniejszego dokumentu określającego, w co Polska zainwestuje fundusze europejskie na lata 2021-2027. Chodzi o 76 miliardów euro z unijnej polityki spójności i Funduszu na rzecz Sprawiedliwej Transformacji. Projekt Umowy Partnerstwa przygotowało Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej. Będzie on konsultowany we wszystkich województwach
Konsultacje rozpoczęły się od konferencji prasowej z udziałem premiera Mateusza Morawieckiego, ministra finansów, funduszy i polityki regionalnej Tadeusza Kościńskiego i wiceminister funduszy i polityki regionalnej Małgorzaty Jarosińskiej-Jedynak.
Fundusze, które dla Polski wynegocjowaliśmy na lipcowym szczycie Rady Europejskiej, są największe w historii. Dodajemy do nich pieniądze z budżetu krajowego. Środki z obu puli przeznaczymy na odbudowę gospodarki po epidemii. To ogromna szansa, dlatego już dziś pracujemy nad przywróceniem sił witalnych gospodarce. Częścią tych działań są rozpoczynające się konsultacje Umowy Partnerstwa – mówił premier Mateusz Morawiecki.
Potrzeby dobrze określone
Umowa Partnerstwa określa cele i sposób inwestowania funduszy unijnych z polityki spójności, na którą w przyszłej perspektywie będziemy mieli 72,2 miliarda euro, oraz środków z Funduszu na rzecz Sprawiedliwej Transformacji o wartości 3,8 miliarda euro. Łącznie to około 76 miliardów euro.
Umowa Partnerstwa to nasz biznesplan inwestowania funduszy unijnych. Pieniądze te wraz ze środkami krajowymi będą wspierać najważniejsze potrzeby rozwojowe Polski. Od lat jesteśmy w unijnej czołówce efektywnego inwestowania tych funduszy – zaznaczył minister Tadeusz Kościński.
Pieniądze dostępne w ramach polityki spójności zostaną przeznaczone na realizację inwestycji w innowacje, przedsiębiorczość, cyfryzację, infrastrukturę, ochronę środowiska, energetykę, edukację i sprawy społeczne.
Polskie potrzeby rozwojowe nie są jedynym czynnikiem wpływającym na sposób inwestowania tych środków. Znaczenie mają również priorytety unijne, takie jak badania, innowacje, cyfryzacja, klimat i środowisko, a także rozporządzenia wydawane na poziomie UE. Wnika z nich, że na przykład 30% środków budżetu Unii Europejskiej powinno wspierać klimatyczne działania Unii – polityka spójności też musi się do tego przyczynić. Z kolei środki z Funduszu na rzecz Sprawiedliwej Transformacji zostaną skierowane na łagodzenie skutków transformacji w kierunku gospodarki neutralnej dla klimatu. Skorzystają z niego województwa: śląskie, małopolskie, dolnośląskie, wielkopolskie, lubelskie i łódzkie.
Ile dla kogo?
Podobnie jak w latach 2014-2020 również w nowej rozpoczynającej się perspektywie około 60% funduszy z polityki spójności trafi do programów realizowanych na poziomie krajowym. Pozostałe 40% otrzymają programy regionalne, zarządzane przez marszałków województw.
Programy krajowe będą tematycznie zbliżone do tych realizowanych obecnie. Oznacza to, że pieniądze z polityki spójności zainwestujemy między innymi w rozwój infrastruktury i ochronę środowiska, powiększanie kapitału ludzkiego, budowanie kompetencji cyfrowych czy wsparcie makroregionu Polski Wschodniej.
Jest już znany podział środków na poszczególne programy krajowe:
Infrastruktura i Środowisko – 25,1 mld euro (między innymi największe inwestycje infrastrukturalne, drogi, koleje, transport publiczny, ochrona środowiska)
Inteligentny Rozwój – 8 mld euro (między innymi innowacje, współpraca nauki i biznesu)
Wiedza, Edukacja, Rozwój – 4,3 mld euro (między innymi nauka, edukacja, żłobki, sprawy społeczne)
Polska Cyfrowa – 2 mld euro (między innymi cyfryzacja, sieci szerokopasmowe)
Polska Wschodnia – 2,5 mld euro (specjalna pula wsparcia dla województw Polski Wschodniej)
Pomoc Techniczna – 0,5 mld euro (wsparcie dla instytucji wdrażających fundusze UE) Program dotyczący sprawiedliwej transformacji – 4,4 mld euro (pomoc w transformacji dla regionów górniczych: śląskiego, małopolskiego, dolnośląskiego, wielkopolskiego, łódzkiego i lubelskiego)
Program Pomoc Żywnościowa – 0,2 mld euro
Program Ryby – 0,5 mld euro
programy Europejskiej Współpracy Terytorialnej – 0,56 mld euro.
Nazwy programów krajowych nie są jeszcze ustalone. Programy będą miały podobny zakres tematyczny do tych, które znamy z perspektywy 2014-2020, dlatego w powyższym zestawieniu użyto nazw dotychczasowych programów.
Podzielone zostały także fundusze na programy regionalne:
dolnośląskie – 870 mln euro
kujawsko-pomorskie – 1,475 mld euro
lubelskie – 1,768 mld euro
lubuskie – 736 mln euro
łódzkie – 1,631 mld euro
małopolskie – 1,541 mld euro
mazowieckie – 1,67 mld euro
opolskie – 763 mln euro
podkarpackie – 1,661 mld euro
podlaskie – 992 mln euro
pomorskie – 1,129 mld euro
śląskie – 2,365 mld euro
świętokrzyskie - 1,106 mld euro
warmińsko-mazurskie – 1,228 mld euro
wielkopolskie – 1,070 mld euro
zachodniopomorskie – 1,311 mln euro
Pieniądze na programy regionalne podzielono według algorytmu opartego na obiektywnych kryteriach, między innymi na liczbie ludności i PKB na mieszkańca. 75% środków zostało już podzielonych, a 25% przeznaczono na rezerwę programową do podziału na późniejszym etapie programowania w czasie negocjacji kontraktu programowego.
Dodatkowo sześć regionów (śląskie, łódzkie, małopolskie, lubelskie, dolnośląskie i wielkopolskie) otrzyma 4,4 mld euro z funduszu sprawiedliwej transformacji i polityki spójności (3,8 mld euro z FST + 560 mln euro z polityki spójności).
Program dla Polski Wschodniej będzie obejmował sześć regionów – lubelskie, podkarpackie, podlaskie, świętokrzyskie, warmińsko-mazurskie oraz, co jest nowością w tej perspektywie, mazowieckie (bez Warszawy i 9 otaczających ją powiatów).
Dokąd zmierzamy
– Dobry biznesplan musi mieć mierzalne efekty. Dlatego w projekcie Umowy Partnerstwa znalazło się też kilkadziesiąt wskaźników określających cele, które chcemy osiągnąć – tłumaczyła wiceminister funduszy i polityki regionalnej Małgorzata Jarosińska-Jedynak.
Te wskaźniki to na przykład:
PKB na 1 mieszkańca w relacji do średniej unijnej – 95% do osiągnięcia w 2030 roku (w 2019 roku było to 72%)
Stopa inwestycji – 25% do osiągnięcia w 2030 roku (w 2019 roku było to 18,6%) Nakłady na B+R w relacji do PKB (GERD) – 2,5% do osiągnięcia w 2030 roku (w 2019 roku było to 1,21%)
Udane negocjacje
Umowa Partnerstwa jest efektem udanych negocjacji, zarówno tych finansowych, które prowadził premier Mateusz Morawiecki, jak i dotyczących zasad inwestowania funduszy europejskich, które prowadziło Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej. Podczas jednych i drugich Polsce udało się wywalczyć:
więcej pieniędzy na politykę spójności niż w pierwotnej propozycji Komisji Europejskiej (o 2 mld zł w cenach stałych)
3,8 mld euro na sprawiedliwą transformację dla regionów górniczych, do których Polska dokłada ponad 560 mln zł ze swojej puli na politykę spójności
dodatkowe ponad 670 mln euro dla Polski Wschodniej
możliwość finansowania ze środków polityki spójności turystyki, kultury, infrastruktury gazowej, taboru kolejowego i inwestycji w bezpieczeństwo na lotniskach
wyższe poziomy dofinansowania (85% dla regionów słabiej rozwiniętych, a pierwotna propozycja to 70%)
większą elastyczność w inwestowaniu środków europejskich (na przykład większe możliwości przesuwania pieniędzy między funduszami)
Czekamy na Twój głos
Dokument i formularz zgłaszania uwag będą dostępne na stronie funduszeeuropejskie.gov.pl od 18 stycznia.
19 stycznia ruszają regionalne spotkania konsultacyjne. Przedstawiciele Ministerstwa Funduszy i Polityki Regionalnej spotkają się na konferencjach online z marszałkami województw i partnerami społeczno-gospodarczymi w każdym województwie. Pierwsze spotkanie odbędzie się w województwie śląskim, a ostatnie – 16 lutego – w województwie kujawsko-pomorskim. Na spotkania można zarejestrować się na stronie funduszeeuropejskie.gov.pl. Tam też dostępny jest harmonogram spotkań.
Czytaj też: Premier: przedstawiamy Umowę Partnerstwa; obejmuje 350 mld zł
MFiPR/KG
