Na marginesie konferencji o instytucjach finansowych

Ostatnio uczestniczyłem w dwu konferencjach w dużym stopniu poświęconych podobnej tematyce – instytucjom finansowym i regulacjom im poświęconym. Ponieważ mimo tego, że organizowały je różne podmioty, część prelegentów występowała na obu z nich, warto zatem omówić je łącznie. Pierwsza z nich to Kongres zorganizowany przez Instytut Allerhanda, druga zaś to Forum Bankowe i Forum Ubezpieczeniowe.

Jeśli chodzi o Kongres Instytutu Allerhanda to mam wrażenie, że do mediów przebiła się tylko kwestia dyskusji panelu, w którym akurat uczestniczyłem – dotyczącego zmian w systemie emerytalnym, a to za sprawą Polskiej Agencji Prasowej, która przytoczyła krytyczną wypowiedź Wiceprzewodniczącego KNF na temat skutków proponowanych zmian skierowanych do uzgodnień międzyresortowych i konsultacji społecznych. Nie był to w tym panelu głos odosobniony, bo próbę obrony propozycji rządowych podjęła jedynie pani profesor UW  będąca jednocześnie członkiem RPP… Jednak Wicepremier i Minister Finansów w jednej osobie dodatkowo zadbał o to, by głos Wiceprzewodniczącego KNF nie pozostał niezauważony i publicznie skrytykował go w jednej ze stacji radiowych zarzucając mu przekroczenie uprawnień i lobbing. Jest to dość nowatorska teza, ale w wykonaniu Wicepremiera i Ministra Finansów już można było się do tego przyzwyczaić. Nie zauważył ani tego, że KNF uczestniczy w procesie uzgodnień, więc może formułować swoją opinię na temat projektu. Ponieważ projekt wpływa bez wątpienia zarówno na kształt rynku finansowego (zarówno funkcjonowanie OFE, jak i GPW, czy szerzej rynku kapitałowego, a także na sytuację członków OFE), jak i zmieniając profil ryzyka OFE, także na nadzór nad nimi, zatem niewątpliwie KNF ma prawo wypowiadać się w tych kwestiach, wprost na podstawie art. 4 ust. 1 pkt 5 oraz pkt 2,3 i 4 ustawy o nadzorze nad rynkiem finansowym. KNF może bowiem nie tylko brać udział w przygotowywaniu projektów aktów prawnych w zakresie nadzoru nad rynkiem finansowym, ale także do jej zadań należy podejmowanie działań służących prawidłowemu funkcjonowaniu rynku finansowego,  podejmowanie działań mających na celu rozwój rynku finansowego i jego konkurencyjności, jak również  podejmowanie działań edukacyjnych i informacyjnych w zakresie funkcjonowania rynku finansowego. Wszystko wskazuje na to, że Wicepremier i Minister Finansów nie poświęcił czasu na to by sprawdzić jakie zadania ma KNF, zanim postanowił zdyscyplinować urzędnika tego organu.

W efekcie tego szumu żadne inne kwestie dyskutowane na Kongresie nie przebiły się do szerszej opinii społecznej, a szkoda bo poza kwestiami związanymi z wadami zmian w systemie emerytalnym i ich negatywnym wpływie na GPW dyskutowano także m.in. o negatywnym wpływie zmian na szczeblu regulacji unijnych na jakość nadzoru nad rynkiem finansowym w Polsce ze względu na zastąpienie dotychczasowych mechanizmów regulacyjnych dyrektywami maksymalnej harmonizacji i rozporządzeniem stosowanym wprost bez konieczności jego implementacji. Krytyce poddano też propozycje wprowadzenia nadzoru makroostrożnościowego w proponowanym w projekcie skierowanym do konsultacji społecznych kształcie, a także nadmierną rygorystyczność regulacji nadzorczych dotyczących spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych.

Natomiast na Forum Bankowym i Forum Ubezpieczeniowym – ponieważ odbywały się one równolegle – trzeba było wybierać poszczególne sesje. Szczególnie interesująca dla mnie były dwie informacje, które padły właśnie na sesji w ramach Forum Ubezpieczeniowego. Pierwsza z nich została przedstawiona w referacie przedstawiciela nowego europejskiego organu nadzoru emerytalnego i pracowniczych programów emerytalnych. W zakresie PPE zarówno ten organ, jak i Komisja Europejska skoncentrowały się w dużym stopniu na zapewnieniu możliwości tworzenia transgranicznych pracowniczych programów emerytalnych. Wymuszono w ten sposób także na Polsce taką modyfikację przepisów, by nasze pracownicze fundusze emerytalne mogły zarządzać PPE z zagranicy nawet, jeżeli mają one inną formę niż przewidziana w Polsce. Znacząco to skomplikowało zarówno regulację dotyczącą pracowniczych funduszy emerytalnych, jak i pracowniczych programów emerytalnych. Podobne zmiany wymuszono także na innych  krajach. I jaki jest efekt tego całego olbrzymiego wysiłku aparatu Unii Europejskiej? W Unii Europejskiej według danych przedstawionych na konferencji działa około 140 tysięcy PPE, z tego w formie transgranicznej –  jedynie 84 PPE!

Natomiast Prezes ZUS przedstawiając trendy demograficzne i ich wpływ na sytuację systemu emerytalnego oraz na przyszłą liczbę ludności Polski opisał stosowaną przy tej okazji metodologię i przyjmowane założenia. Okazuje się, że różnice w szacunkach przyjmowanych przez ZUS w stosunku do szacunków Eurostatu opierają się na tym, że Eurostat zakłada stosunkowo szybki przyrost dzietności w Polsce, podczas gdy ZUS raczej zakłada stabilizację poziomu tego wskaźnika. Sęk w tym, że zarówno Eurostat, jak i ZUS za punkt wyjścia swoich prognoz przyjmowały, że obecnie dzietność wynosi 1,40, podczas gdy w rzeczywistości jest to jedynie 1,29. A to oznacza, że nawet pesymistyczne prognozy ZUS są znacznie zawyżone i w rzeczywistości zapaść demograficzna będzie następować w Polsce znacznie szybciej i głębiej, niż to z nich wynika. Prezes ZUS przypomniał także, że po zastąpieniu liczniejszych roczników przez mniej liczne, co właśnie ma obecnie miejsce nawet stosunkowo szybki i duży przyrost wskaźnika dzietności wywołuje stosunkowo ograniczone skutki dla prognoz demograficznych, ze względu na znacznie mniejszą podstawę, od której wskaźnik ten jest obliczany. W efekcie bardzo szybko mogą nastąpić zmiany demograficzne, które mogą być bardzo trudno odwracalne. Dowodzą tego przykłady krajów które w spiralę drastycznie spadającej dzietności wpadły przed nami, takich jak Japonia.