Czy emerytki zmienią politykę klimatyczną Szwajcarii?
Seniorki ze Szwajcarii oskarżają rząd, że nie chroni klimatu i przez to narusza prawa człowieka, narażając je na śmierć podczas fal upałów. Jeśli Europejski Trybunał Praw Człowieka przyzna emerytkom rację, to może wywołać lawinę oskarżeń wobec władz innych państw.
Obecny rok może być przełomowy w Europie, gdy chodzi nie tylko o nowe unijne przepisy narzucające państwom członkowskim ostrzejsze wymagania w zakresie ochrony powietrza ale także ze względu na prawne możliwości, jakie mogą zyskać obywatele żądający od rządów krajowych zmian w polityce klimatycznej. Wiele zależy od rozstrzygnięcia w Europejskim Trybunale Praw Człowieka sprawy wniesionej przez stowarzyszenie Senior Women for Climate Protection ze Szwajcarii przeciwko władzom tego kraju. Seniorki oskarżają je o zaniedbania w walce z globalnym ociepleniem, naruszające ”prawa człowieka”. W ich opinii brak odpowiednich działań „stanowi naruszenie zobowiązania rządu do ochrony życia oraz domów i rodzin obywateli”. Sprawa jest wyjątkowo ważna i może mieć przełomowe znaczenie ze względu na oczekiwania, jakie stawia Stowarzyszenie. Liczy bowiem, że Trybunał wyda takie orzeczenie, które mogłoby zmusić władze szwajcarskie do przyspieszenia działań na rzecz ograniczenia emisji dwutlenku węgla. Co w praktyce przełożyłoby się na wyznaczenie nowych celów w tym zakresie dla całego kraju i szybsze zmiany nie tylko prawne.
Jeśli Trybunał uzna racje seniorek ze Szwajcarii, to może otworzyć drogę do kolejnych podobnych oskarżeń, zwłaszcza że skarga Stowarzyszenie nie jest jedyna tego typu. Decyzja jest spodziewana jeszcze w tym roku, a pierwsze posiedzenie, jakie odbyło się kilka dni temu, wzbudziło ogromne zainteresowanie mediów nie tylko w Europie. Zaś kilkadziesiąt starszych pań, które ze Szwajcarii przyjechały do Starsburga, przywitali i wsparli aktywiści z Greenpeace. Cytowana przez agencję Reuters Stefanie Brander ze Stowarzyszenia uważa, że rząd do tej pory nie doceniał tej grupy. - Byłyśmy brane za stare kobiety, które nie miały jasnego pojęcia o problemach… i myślę, że teraz może to obrócić się przeciwko nim – dodała.
Wcześniej władze Szwajcarii „starły się” ze Stowarzyszeniem na krajowym gruncie, wygrywając batalie sądowe. Natomiast cytowany przez media przedstawiciel rządu na sprawie w Starsburgu - Alain Chablais, argumentował, że Trybunał nie może decydować o krajowej polityce klimatycznej. Jego zdaniem twierdzenie i sugestia, że Szwajcaria nic nie robi, jest po prostu „bezpodstawne”.
Strasburski Trybunał będzie rozstrzygał także sprawę, jaką przeciwko Francji wniósł Damien Careme. To poseł do Parlamentu Europejskiego z ramienia francuskiej Partii Zielonych, który był burmistrzem niewielkiej miejscowości Grande-Synthe, w pobliżu Dunkierki. Według AFP, jego zdaniem rząd w Paryżu nie wywiązał się z obowiązku ochrony życia, podejmując niewystarczające kroki, aby zapobiec zmianom klimatycznym. Jeszcze jako burmistrz wystąpił najpierw do sądu francuskiego w imieniu swojego miasta, ale także we własnym, bo uważał, że „zmiany klimatu zwiększają ryzyko zalania jego domu”. Najwyższy francuski sąd administracyjny orzekł w 2021 r. na korzyść miasta, ale odrzucił indywidualną sprawę. Stąd europoseł wystąpił do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka.
Na decyzję Trybunału czekają także aktywiści klimatyczni z Portugalii, którzy uważają, że bezczynność państw w dziedzinie klimatu przyczyniła się do fal upałów w Portugalii. Argumentują, że te zjawiska mają wpływ na ich prawa.
Komentując dla AFP sprawę Corinne Lepage, była minister ekologii Francji, stwierdziła, że „jeśli sąd europejski uzna, że niepowodzenia klimatyczne naruszają prawa jednostek do życia i normalnego życia rodzinnego, stanie się to precedensem we wszystkich państwach członkowskich Rady i potencjalnie na całym świecie”.
