Łatwo usprawiedliwiamy wątpliwe zachowania wobec banków

60 proc. z nas usprawiedliwia płacenie pod stołem, aby uniknąć np. ściągania długów z pensji — wynika z najnowszego raportu BIG InfoMonitor. Ponad połowa respondentów zaakceptowałaby też przepisanie majątku na rodzinę, aby uciec przed wierzycielem. Wielu gotowych jest również oszukiwać banki.

Raport wskazuje również, że 48,5 proc. badanych uważa za usprawiedliwione częste zmiany rachunków bankowych w celu utrudnienia pracy komornikowi. Niektórzy konsumenci usprawiedliwiają takie działania jako formę „wyrównania rachunków” z instytucjami finansowymi, komornikami czy urzędami skarbowymi.

Inne zachowania, które usprawiedliwiamy, to:

płacenie gotówką, aby uniknąć podatku VAT (56,8 proc.);

ignorowanie błędów kasjera na swoją korzyść (34 proc.);

zatajanie informacji uniemożliwiających wzięcie kredytu (49,6 proc.);

posługiwanie się cudzym dokumentem tożsamości, by uzyskać kredyt (9,6 proc.).

Nieetyczne zachowania finansowe

Efektem badania jest Indeks Akceptacji Nieetycznych Zachowań Finansowych (IANZF). To miara społecznego przyzwolenia na naruszanie przez konsumentów norm prawnych bądź standardów etycznych w sferze finansów. Tegoroczny wynik to 43,3 pkt.

„Mimo nieznacznej poprawy w zakresie poziomu etycznych standardów, Polacy nadal są skłonni usprawiedliwiać odstępstwa od zasad w ponad dwóch piątych badanych sytuacji” – powiedziała, cytowana w komunikacie, prof. Anna Lewicka-Strzałecka.

BIG InfoMonitor gromadzi i udostępnia informacje o wiarygodności płatniczej uczestników rynku. Spółka prowadzi rejestr dłużników. Baza BIG InfoMonitor zawiera około 6 mln informacji o długach.

Płacenie pod stołem — rzadziej, ale się zdarza

Szara strefa definiowana jest jako działalność gospodarcza będąca poza obiegiem restrykcji i kontroli państwa. Według GUS na udział szarej strefy składa się tzw. szara gospodarka, czyli działalność ukryta lub nieformalna (np. praca na czarno), jak również działalność nielegalna (np. przemyt papierosów).

Na początku lat 90. udział szarej strefy w PKB przekraczał 33 proc. W 2023 roku wskaźnik ten spadł do 18,9 proc., a z szacunków Instytutu Prognoz i Analiz Gospodarczych (IPAG) wynika, że w br. wskaźnik ten wyniesie 18,5 proc.

Zdaniem IPAG, na spadek szarej strefy ma wpływ zarówno popularyzacja transakcji bezgotówkowych, jak też świadomość jakie zagrożenia może nieść spożywanie produktów bez kontroli dopuszczenia na rynek (np. produktów spożywczych, alkoholu czy papierosów bez akcyzy). Według szacunków GUS, sprzedaż nielegalnego alkoholu w 2023 roku przyniosła budżetowi straty na poziomie 1,3 mld. Zł

Źródło: PAP, IPAG, GUS

Oprac. GS