Branża recyklingowa: system kaucyjny wymaga kolejnych zmian

Opublikowany kilka dni temu na rządowych portalach projekt ustawy dot. sytemu kaucyjnego wciąż wymaga dopracowania. Modyfikacji wymagać by miały m.in. przepisy dotyczące poziomów zbiórki. Celowe byłoby również organizacji parasolowej nad istniejącymi i przyszłymi operatorami, tj tzw. podmiotami reprezentującymi.

Projekt nowelizacji ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi, którego celem jest wdrożenie systemu kaucyjnego trafił w minionym tygodniu do Komitetu do Spraw Europejskich. W opublikowanej na stronach Rządowego Centrum Legislacji najnowszej wersji projektu wprowadzono kilka zmian zapowiadanych wcześniej przez przedstawicieli resortu klimatu i środowiska.

Potrzebna weryfikacja

Wiceprezes ds. public affairs dla Europy Północno-Wschodniej w Grupie Tomra, Anna Sapota, ocenia, że pomimo wprowadzenia potrzebnych korekt w projekcie, wciąż znajdują się w nim zapisy, które powinny trafić do „ponownej weryfikacji”. Konkretnie zwróciła uwagę na brak planów corocznego podwyższania poziomów zbiórki. Zgodnie z zapisami zawartymi w projekcie, poziom selektywnego zbierania opakowań i odpadów opakowaniowych w 2025, 2026, 2027 i 2028 r. ma wynieść 77 proc. W 2029 roku i następnych latach ten poziom ma wynosić 90 proc.

„Rezygnacja z corocznego podwyższania celów zbiórki między 77 a 90 proc. to zaprzepaszczenie szansy budowania coraz większej wydajności systemu. Stopniowanie zapewnia kontrolę poziomów zbiórki oraz odpowiednie dopasowywanie infrastruktury. Większość europejskich systemów z tego korzystało, a efektem tego są wyniki na poziomach 90 proc. i więcej zbiórki” – powiedziała ekspertka.

Wołanie o parasol

Zwróciła też uwagę na brak zapisów o organizacji parasolowej, która mogłaby spajać działalność kilku operatorów systemu kaucyjnego i kontrolować je. „Mnogość operatorów będzie wymagać wprowadzenia spójnych i przejrzystych zasad kooperacji pomiędzy nimi, aby na rynku nie zapanował niepotrzebny chaos” – wskazała Sapota. Taka organizacja byłaby odpowiedzialna za stworzenie standardów dotyczących procesów i technologii, czyli zespołu skutecznych narzędzi, które mają dbać o bezpieczeństwo systemu kaucyjnego, zapobiegając ryzyku i znacznie zmniejszając skutki potencjalnych oszustw odczuwalnych dla wszystkich jego uczestników. To cały zestaw reguł dotyczących opakowań, uczestników systemu, rodzajów zbiórki, komunikacji elektronicznej między podmiotami tworzącymi system oraz raportowania.

Rozszerzona odpowiedzialność producenta

Przyspieszyć powinny też prace nad rozszerzoną odpowiedzialnością producenta (ROP). Przedstawicielka sektora recyklingowego oceniła, że system kaucyjny to sposób wykonywania ROP przez producentów napojów objętych systemem, który powinien stanowić „element większej, holistycznej całości”. Jej zdaniem, „jak najszybsza reforma ROP dla opakowań jest niezbędna”.

Kaucja podążająca za produktem

Z drugiej strony Sapota pochwaliła, wprowadzone do nowej wersji projektu, zapisy dotyczących kaucji podążającej za produktem, nazywając ją „niezwykle istotną”. Stworzenie tzw. zamkniętego schematu obiegu kaucji zwiększa bezpieczeństwo systemu oraz pozwala stworzyć spójny system finansowania zwrotów kaucji konsumentom oraz rozliczeń z pozostałymi uczestnikami systemu.

Logistyka zwrotna

Dobrą zmianą jest wykorzystanie logistyki zwrotnej przez sklepy, co pozwoli przewieźć zebrane w ramach systemu kaucyjnego opakowania tą samą drogą, którą towary są dostarczane do danej placówki handlowej. Urealnia się więc szansa na znaczące oszczędności finansowe po stronie operatora systemu, dzięki możliwości wykorzystania już funkcjonującej sieci transportu na tzw. ostatniej mili.

Zgodnie z projektem nowelizacji ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi, system kaucyjny w Polsce ma zacząć działać od początku 2025 roku. Jego celem jest zmniejszenie ilości zmieszanych odpadów komunalnych odbieranych przez gminy i zwiększenie poziomu recyklingu. Duże sklepy, o powierzchni powyżej 200 mkw., będą musiały odbierać puste opakowania i oddawać kaucję. Natomiast mniejsze sklepy będą pobierać kaucję, ale przystąpienie do systemu odbioru opakowań będzie w ich przypadku dobrowolne.

Nieodebrana kaucja zostanie przeznaczona na finansowanie systemu kaucyjnego. Kaucja ma zachęcić do zwrotu opakowań i zwiększyć ilość ponownie wykorzystanych i przetwarzanych surowców służących do wytworzenia opakowań. System ma objąć trzy rodzaje opakowań: butelki plastikowe do 3 litrów, szklane butelki wielorazowego użytku do 1,5 litra oraz metalowe puszki do 1 litra.

Grzegorz Szafraniec

na podst. Grupa Tomra, PAP