Dbaj o swoje krążenie już od najmłodszych lat
Choroby układu krążenia, mimo iż najczęściej diagnozowane u osób w wieku średnim i podeszłym, to ich patogeneza może rozpoczynać się już w okresie dzieciństwa, a nawet życia płodowego.
Badania wskazują, iż czynniki środowiskowe, w tym dieta, mają istotny wpływ na kształtowanie późniejszego ryzyka sercowo-naczyniowego. Wczesna profilaktyka, obejmująca między innymi odpowiednie nawyki żywieniowe i zdrowy styl życia, odgrywa kluczową rolę w zapobieganiu chorobom układu krążenia.
Nadwaga i otyłość u dzieci jako czynnik ryzyka
Z danych epidemiologicznych wynika, że nadwaga i otyłość występują u 12,2 proc. chłopców i 10 proc. dziewcząt w wieku przedszkolnym oraz u 18,5 proc. chłopców i 14,3 proc. dziewcząt w wieku szkolnym. Otyłość dziecięca wiąże się ze zwiększonym ryzykiem nadciśnienia tętniczego, hiperlipidemii i insulinooporności, znacznie sprzyjającym przyspieszonemu rozwojowi miażdżycy oraz innych patologii sercowo-naczyniowych w wieku dorosłym.
Rola diety w dzieciństwie w prewencji chorób sercowo-naczyniowych
Badania przeprowadzone na Uniwersytecie Wschodniej Finlandii w ramach projektu Physical Activity and Nutrition in Children (PANIC) objęły ponad 400 dzieci w wieku 6-8 lat i wykazały istotny związek pomiędzy jakością diety a profilem metabolicznym związanym z ryzykiem miażdżycy. Dieta bogata w tłuszcze pochodzenia roślinnego oraz produkty wysokobłonnikowe korelowała z wyższym stężeniem wielonienasyconych kwasów tłuszczowych w surowicy. Ponadto dzieci o wyższym spożyciu ryb wykazywały zwiększone stężenie kwasów tłuszczowych omega-3.
Wykazano również, że korzystniejszy profil lipidowy, w tym mniejsza liczba cząsteczek lipoprotein o bardzo niskiej gęstości (VLDL), był związany z wyższym spożyciem tłuszczów roślinnych oraz ograniczeniem produktów bogatych w cukry.
„Ciekawym odkryciem jest również to, że zdrowsza dieta, oprócz wpływu na kwasy tłuszczowe w surowicy, wiązała się również z niższym stężeniem alaniny, glicyny i histydyny. Niektóre badania na dorosłych powiązały wyższe poziomy alaniny w surowicy ze zwiększonym ryzykiem choroby wieńcowej” – tłumaczy Suvi Laamanen, autorka publikacji, która ukazała się na łamach „European Journal of Nutrition”.
Wczesne czynniki ryzyka miażdżycy
Przegląd badań przeprowadzony w Medycznym Centrum Uniwersyteckim w Utrechcie podkreśla, że proces miażdżycowy może inicjować się już w dzieciństwie.
„W ostatnich dekadach dzieciństwo i okres dojrzewania zostały uznane za kluczowy okres, w którym można zapobiegać miażdżycowej chorobie sercowo-naczyniowej w późniejszym życiu” – deklarują w swoim opracowaniu badacze.
Wśród głównych czynników ryzyka wymienia się głównie otyłość, nadciśnienie, hiperlipidemię oraz hiperglikemię. Osoby z otyłością w młodym wieku wykazują około 2,5-krotnie wyższe ryzyko zgonu z powodu miażdżycowej choroby sercowo-naczyniowej w wieku dorosłym.
Dodatkowo, ryzyko to może być podwyższone u dzieci cierpiących na przewlekłe choroby zapalne, zaburzenia endokrynologiczne, rodzinną hipercholesterolemię, przewlekłe choroby nerek oraz wrodzone wady serca. Przedwczesny poród, zwłaszcza po zahamowaniu wzrostu wewnątrzmacicznego, również może wpływać na niekorzystne zmiany naczyniowe w późniejszym życiu.
Dieta matki jest kluczowa
Naukowcy z Monash University podkreślają, iż prewencja chorób sercowo-naczyniowych może rozpoczynać się już w okresie prenatalnym. Spożycie błonnika przez matkę podczas ciąży wpływa na jej mikrobiom jelitowy, co może mieć długofalowy wpływ na zdrowie naczyniowe przyszłego potomstwa. Badania przeprowadzone na modelu zwierzęcym wykazały, że dieta bogata w błonnik wpływała na skład mikrobiomu matki, prowadząc do zmian epigenetycznych u potomstwa, w tym modyfikacji ekspresji genu Nppa, znanego szerzej z ochronnego działania przed niewydolnością serca. Obserwacje te wskazują na potencjalny mechanizm wpływu diety matki na przyszłe ryzyko sercowo-naczyniowe dziecka, choć wymagają dalszych badań w populacji ludzkiej.
„Jelitowe bakterie, szczególnie Akkermansia muciniphila oraz pochodzące od matki czynniki epigenetyczne prowadzą do fenotypowych zmian serca i układu pokarmowego u potomstwa w odpowiedzi na spożycie błonnika przez matkę. Dieta uboga w błonnik matki miała głęboki wpływ na funkcję metaboliczną mikrobioty jelitowej, który utrzymywał się u potomstwa aż do dorosłości. Spożycie błonnika przez matkę znacząco zmieniało u potomstwa molekularne, komórkowe i funkcjonalne cechy serca” – podsumowują naukowcy.
Biorąc to pod uwagę, wyjaśniają dlaczego błonnik pokarmowy jest tak istotny.
„W związku z tym spożycie błonnika przez matkę w czasie ciąży, szczególnie błonnika prebiotycznego, sprzyja powstaniu ochronnego środowiska komórkowego i molekularnego dla serca, korzystnego dla przyszłego zdrowia sercowo-naczyniowego. W obliczu rosnącego na całym świecie obciążenia chorobami sercowo-naczyniowymi, spożycie błonnika przez matkę może stanowić niedrogą i łatwo dostępną metodę prewencyjną” – dodają.
Filip Siódmiak
Źródła: • Schipper HS, de Ferranti S. Atherosclerotic Cardiovascular Risk as an Emerging Priority in Pediatrics. Pediatrics. 2022 Nov 1;150(5):e2022057956.
• Jama HA, Dona MSI, Dinakis E, et al. Maternal Diet and Gut Microbiota Influence Predisposition to Cardiovascular Disease in Offspring. Circ Res. 2024;135(4):537-539.
• Laamanen, S.E., Eloranta, AM., Haapala, E.A. et al. Associations of diet quality and food consumption with serum biomarkers for lipid and amino acid metabolism in Finnish children: the PANIC study. Eur J Nutr 63, 623–637 (2024)
• https://pacjent.gov.pl/aktualnosc/otylosc-u-dzieci-same-z-niej-nie-wyrosna
»» Inne porady dotyczące zdrowia i diety czytaj tutaj:
Przez ten błąd często tyjemy – to nie to o czym myślisz
Przez ten nawyk tyjemy szybciej. Jedz wolniej!
»» Odwiedź wgospodarce.pl na GOOGLE NEWS, aby codziennie śledzić aktualne informacje.
