Kto powinien kontrolować handel?

Chcielibyśmy nadzór nad rynkiem i kierowanie Inspekcją Handlową przekazać osobnej instytucji zarządzanej przez resort rozwoju; tam mogłaby działać w ramach polityki gospodarczej rządu - powiedział PAP prezes UOKiK Tomasz Chróstny. Urząd przygotował już odpowiedni projekt ustawy.

Zgodnie z propozycją UOKiK-u, Inspekcja Handlowa miałaby przejść pod kierownictwo resortu rozwoju od 1 stycznia 2027 r.

„Chcielibyśmy nadzór rynku i kierowanie Inspekcją Handlową wraz z zatorami płatniczymi przenieść do osobnej instytucji pod ministrem właściwym do spraw gospodarki. Ona odpowiadałaby w dalszym ciągu zarówno za bezpieczeństwo produktów, jak i legalność prowadzenia działalności, w tym terminowość realizacji zapłaty kontrahentom” – poinformował PAP prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów Tomasz Chróstny. Według niego jest to szansa na ”szersze włączenie się Inspekcji w dbałość o interesy gospodarcze Polski, szybsze reagowanie na wyzwania stojące przed małymi i średnimi przedsiębiorcami„.

Prezes UOKiK dodał, że w Inspekcji Handlowej pracuje prawie tysiąc osób, „które pod Ministerstwem Rozwoju i Technologii będą mogły realizować swoje działania zgodnie z aktualną polityką gospodarczą rządu„. Zaznaczył, że Urząd skierował już wniosek o wpis projektu w tej sprawie do wykazu prac legislacyjnych i programowych rządu. Wyraził też nadzieję, że propozycja ta spotka się z przychylnością rządu.

Jak przypomniał Chróstny, UOKiK w ramach administracji zespolonej kieruje Inspekcją Handlową od połowy lat 90. Dodał, że od tego czasu – również w wyniku wejścia Polski do Unii Europejskiej - dokonało się wiele zmian, a Inspekcja dostała nowe kompetencje i obowiązki. Podkreślił, że przez te trzy dekady Inspekcja została unowocześniona i przebudowana.

Prezes UOKiK zwrócił uwagę, że pod skrzydłami MRiT-u Inspekcja mogłaby ściślej realizować swoje działania w ramach aktualnej polityki gospodarczej rządu, dbając – zgodnie z ustawą – o interesy gospodarcze kraju. Dodał, że minister ds. gospodarki odpowiada za przedsiębiorczość i ramy funkcjonowania biznesu w Polsce, zaś Inspekcja pozwoliłaby mu lepiej realizować te zadania, wpisując się w aktualne wyzwania polityki gospodarczej realizowane przez rząd, w tym stojące przed polskimi przedsiębiorcami.

Chróstny zaznaczył, że jeśli Urzędowi uda się wyodrębnić Inspekcję Handlową do osobnej instytucji podległej ministrowi właściwemu ds. gospodarki, UOKiK będzie mógł skoncentrować aktywność wokół kwestii związanych stricte z ochroną praw konkurencji i konsumentów.

„Dwa główne filary Urzędu to ochrona konkurencji i ochrona konsumentów. Widzimy, że połączenie tych funkcji stanowi – także ze względu na dynamiczne zmiany rynków cyfrowych – pewien trend w Unii Europejskiej. Kompetencje antymonopolowe i ochrony konsumentów coraz mocniej się przenikają, dlatego są integrowane właśnie w takich instytucjach jak UOKiK” – powiedział prezes Urzędu.

Przekazał, że UOKiK przygotowuje również szereg innych inicjatyw legislacyjnych, które miałyby usprawnić funkcjonowanie Urzędu i pozwolić skuteczniej eliminować nieuczciwe praktyki z rynku, a także zmniejszyć obciążenia biurokratyczne dla małych i średnich polskich przedsiębiorców.

Pierwsza z tego pakietu propozycji to podniesienie progu, przy którym łączące się firmy muszą uzyskać zgodę UOKiK-u. Jak wskazał, od 25 lat próg ten wynosi 10 mln euro, a po zmianach miałby wzrosnąć do 20 mln euro.

„Dzięki temu gros koncentracji, które nie mają realnie wpływu na gospodarkę, zostanie zwolniona z obowiązku notyfikacji do UOKiK-u. Usprawni to, uelastyczni i przyspieszy możliwość podejmowania wspólnych inicjatyw przez przedsiębiorców tam, gdzie ryzyko zakłócenia konkurencji rynkowej nie występuje lub jest znikome. Nam z kolei pozwoli dużo dokładniej badać te koncentracje, które mogą zaburzać konkurencję, choćby na poziomie rynków lokalnych” – powiedział Chróstny.

Druga z proponowanych zmian zakłada mechanizmy zachęcające przedsiębiorców do dobrowolnego poddawania się karze.

„Dzisiaj, jeżeli przedsiębiorca dobrowolnie podda się karze, jej wysokość może zostać obniżona o maksymalnie 10 proc. Chcemy, aby była to obniżka nawet do 30 proc. To też szansa, aby unikać wieloletnich rozpraw sądowych i odciążyć wymiar sprawiedliwości” – wskazał prezes Urzędu.

Dodał, że kolejnym elementem tej propozycji jest wymóg zapłaty kary od razu po wydaniu decyzji. Wymienił, że takie rozwiązanie funkcjonuje już m.in. we Francji, Hiszpanii, Portugalii, Belgii czy we Włoszech.

„Przedsiębiorca będzie mógł jednak wnioskować do sądu o inną formę zabezpieczenia sankcji, np. poprzez wystawioną gwarancję bankową. Przedsiębiorca powinien mieć świadomość, że kara za nieuczciwe praktyki jest zabezpieczona, a także aby nie próbował jej uniknąć poprzez celowe przedłużanie postępowań sądowych, likwidację działalności lub przeniesienie jej do osobnego podmiotu” – wyjaśnił Chróstny.

Zgodnie z propozycją Urzędu, Prezes UOKiK byłby też upoważniony do wnioskowania do sądu o nałożenie całkowitego lub czasowego zakazu pełnienia funkcji w organach statutowych spółek, np. w zarządzie lub radach nadzorczych przez menedżerów, którzy odpowiadają za poważne naruszenia prawa. Dodał, że takim naruszeniem są np. zmowy przetargowe.

UOKiK chce również mieć możliwość nakładania wyższych kar na przedsiębiorców-recydywistów, czyli firm, które – jak mówił Chróstny - „po raz kolejny lub w sposób systematyczny łamią prawo„. Dodał, że Urząd chce też – m.in. w przypadku postępowań ws. zmów przetargowych – otrzymać dostęp do materiałów operacyjnych CBA lub ABW. Tak, aby „nie było żadnej wątpliwości, że na gruncie prawnym ten materiał może zostać wykorzystany w realizowanych przez nas postępowaniach„.

Urząd zawnioskował już o wpisanie propozycji tych zmian do wykazu prac legislacyjnych i programowych rządu. Przepisy te – o ile do propozycji przychyli się rząd – miałyby wejść w życie w połowie 2026 r.

Bartłomiej P. Pawlak (PAP), sek

»» Odwiedź wgospodarce.pl na GOOGLE NEWS, aby codziennie śledzić aktualne informacje

»» O bieżących wydarzeniach w gospodarce i finansach czytaj tutaj:

Dramat w Porcie Gdynia. Czy 1 lipca znika terminal zbożowy?

Rosja przejęła skarb Ukrainy. „Złoże białego złota”

Amerykański taran rozniesie Zielony Ład?

»»Energetyczny szantaż rządu – oglądaj na antenie telewizji wPolsce24!