UE nie kontroluje wydawania pieniędzy przez NGOsy

Unijni kontrolerzy krytykują sposób wydatkowania pieniędzy z UE przez organizacje pozarządowe na pomoc humanitarną, ochronę środowiska czy kulturę. Według nich KE nie zachowuje dostatecznej przejrzystości w sprawie wydawania środków unijnych przez NGO.

Organizacje pozarządowe (NGO) odgrywają funkcję w wykonywaniu budżetu UE. Wspomagają Komisję Europejską w projektowaniu, realizowaniu i monitorowaniu programów unijnych w takich obszarach jak np. pomoc humanitarna i rozwojowa, ochrona środowiska, badania i innowacje. W latach 2014-2017 KE zaplanowała do wydatkowania przez NGO około 11,3 mld euro.

Według ustaleń Europejskiego Trybunału Obrachunkowego procedura klasyfikowania podmiotów jako organizacji pozarządowych, którą posługuje się KE w swoich systemach, nie jest wiarygodna.

Komisja nie zachowała dostatecznej przejrzystości w zakresie wydatkowania środków unijnych przez organizacje pozarządowe - czytamy raporcie pokontrolnym.

Status NGO w systemie księgowym KE przyznawany jest na podstawie oświadczenia złożonego przez dany podmiot. Urzędnicy w Brukseli przeprowadzają „ograniczoną weryfikację”, co zdaniem audytorów sprawia, że klasyfikacji danego podmiotu jako NGO nie można uznać za wiarygodną.

UE jest największym na świecie darczyńcą środków na rzecz działań pomocowych, a organizacje pozarządowe często odgrywają w tych działaniach kluczową rolę. Unijni podatnicy powinni mieć pewność, że ich pieniądze są wypłacane właściwie określonym organizacjom, a Komisja będzie musiała rozliczyć się z całości wypłaconej kwoty - podkreśliła odpowiedzialna za to sprawozdanie Annemie Turtelboom z Europejskiego Trybunału Obrachunkowego.

Zastrzeżenia nie dotyczą tylko KE. Audyt wykazał, że w pięciu na sześć kontrolowanych projektów jednostki ONZ albo nie upubliczniły informacji o umowach podpisanych z NGO, albo podały jedynie częściowe informacje na ten temat, a KE nie sprawdziła, czy wywiązywały się one z tego obowiązku.

Europejski Trybunał Obrachunkowy ocenił, że wprawdzie informacje na temat wykorzystywanych przez organizacje pozarządowe środków unijnych publikuje się w kilku systemach, lecz przekazywane tą drogą dane nie są zbyt szczegółowe.

Zdaniem ETO informacje na temat środków unijnych wykorzystywanych przez organizacje pozarządowe nie są jednolite, a KE nie dysponuje pełnymi danymi, szczególnie w zakresie sieci międzynarodowych NGO i projektów zarządzanych w trybie pośrednim.

We wnioskach z kontroli ETO zalecił, by KE poprawiła wiarygodność informacji na temat organizacji pozarządowych w swoim systemie księgowym, kontrolowała stosowanie zasad i procedur udzielania dotacji organizacjom pozarządowym przez strony trzecie oraz zapewniła lepszą jakość gromadzonych informacji na temat środków unijnych wydatkowanych przez NGO.

Pojęcie „organizacja pozarządowa” jest bardzo rozpowszechnione, ale nie ma żadnej ogólnie przyjętej definicji tego terminu na szczeblu międzynarodowym. W UE status NGO ustalany jest w niektórych państwach członkowskich na podstawie formy prawnej danej organizacji, w innych natomiast jest on uzależniony od charakteru działalności prowadzonej przez organizację.

W komunikacie KE z 1997 roku wyszczególniono pięć cech charakterystycznych dla NGO. Mają one być organizacjami wolontariackimi o sformalizowanym lub zinstytucjonalizowanym charakterze, działać na zasadzie non-profit, być niezależne od rządu i władz publicznych. Ponadto zarządzanie nimi nie ma mieć na celu osiągnięcia zysku, a ich działania przynajmniej częściowo mają być prowadzone na rzecz dobra publicznego.

PAP, MS