Uszczelnienie systemu podatkowego dałoby nawet kilkanaście miliardów złotych?
Polskie Towarzystwo Gospodarcze przygotowało raport, w którym przeanalizowało wysokość podatku CIT płaconego przez firmy w Polsce w latach 2012-2019
Stosując kryterium wielkości przychodów, z grona 2800 firm wyłoniono największych podatników CIT, liderów w 9 branżach: handlowej, spożywczej, motoryzacyjnej, telekomunikacyjnej, IT, budowlanej, alkoholowej, tytoniowej i medialnej.
W niektórych sektorach rynku liderzy płacą większy CIT niż ich konkurencja liczona łącznie. W innych wiele firm nie płaci CIT w ogóle. Niektórzy szacują, że uszczelnienie systemu podatkowego przyniosłoby budżetowi państwa nawet kilkanaście dodatkowych miliardów złotych rocznie więcej i docelowo dało większe wpływy niż podwyżki niektórych podatków. Szczególnie w czasach pandemii oraz związanych z nią obostrzeń gospodarczych strona budżetowa ma interes aby efektywniej egzekwować należny państwu podatek CIT, lecz także docenić te przedsiębiorstwa, które od lat sumiennie płacą go w Polsce.
PTG reprezentując przedsiębiorców i rozumiejąc równolegle potrzeby zdrowego budżetu państwa, stara się doprowadzić administrację do lepszej wiedzy procesów i strategii gospodarczych i finansowych przedsiębiorstw, które biorą ryzyko inwestowania i rozwijania działalności w danym ekosystemie gospodarczym. Dlatego ten bardzo uproszczony raport przedstawia pierwsze wnioski, które obrońca budżetu wyciąga z zestawów Ministerstwa Finansów, a przedsiębiorca ma prawo proponować bardziej precyzyjną analizę sektorową oraz strategię inwestycyjną krótko lub długo terminową przedsiębiorstw.
W raporcie znajduje się zarys argumentów przedsiębiorców, które pokazują, że niezrozumienie ich strategii inwestycyjnej, wiary w przyszłość i przyjazne otoczenie gospodarcze, może właśnie doprowadzić do ograniczenia wpływów z tytułu CIT.
W raporcie znajdują się ścieżki podpowiedzi dla administracji publicznej, aby brała pod uwagę te elementy, które determinują politykę inwestycyjną przedsiębiorców, zależną od poziomu zaufania do otoczenia biznesowego i kosztów transakcji.
Uszczelnianie systemu podatkowego daje efekty
Na przestrzeni ostatnich kilku lat w Polsce podejmowano liczne inicjatywy mające na celu uszczelnienie systemu podatkowego. Usiłowano wypracować rozwiązania systemowe, służące poprawie skuteczności egzekwowania zobowiązań podatkowych. W szczególności zaś tyczy się to tzw. agresywnej optymalizacji podatkowej, prowadzonej z wykorzystaniem schematów międzynarodowych, ukrywania przychodów, zawyżania kosztów podatkowych, transferu dochodów między podmiotami powiązanymi do jurysdykcji, w których nie podlegają one opodatkowaniu.
Zgodnie z szacunkami Ministerstwa Finansów z 2019 roku dzięki wprowadzonym latach 2016–2018 reformom systemu podatkowego, w 2018 roku odnotowano najwyższy wzrost wpływów z podatku CIT. Wpływy do budżetu państwa z tytułu CIT wyniosły wtedy 34,6 mld zł i były o 4,8 mld zł wyższe niż w 2017 roku[1]. Jednocześnie tendencja ta została utrzymana w 2019 roku, gdzie wielkość należnego podatku CIT wyniosła prawie 40 mld zł[2], co jest rekordowym wynikiem. Działania podjęte przez Ministerstwo Finansów w zakresie usprawnienia i uszczelnienia systemu podatkowego przynoszą zatem rezultaty. To konsekwentna eliminacja mechanizmów agresywnej optymalizacji podatkowej, wykorzystującej słabe punkty polskiego systemu podatkowego, powinna być dzisiaj priorytetem prawodawcy. PTG szacuje, że dalsze uszczelnianie systemu podatkowego przyniosłoby budżetowi państwa nawet kilkanaście miliardów złotych rok do roku.
Podnoszenie podatków, bez szczelnego systemu ich poboru, nie przyniesie oczekiwanego wzrostu wpływów budżetowych, ponieważ bez uszczelnienia systemu takich podatków nie uda się wyegzekwować. Ministerstwo Finansów doskonale zdaje sobie sprawę z obecnego stanu rzeczy, w związku z czym resort ciągle intensywnie pracuje nad uszczelnieniem systemu, czego wyrazem jest m.in. wprowadzenie obowiązku informowania przez przedsiębiorców o realizowanej strategii podatkowej, zgodnie z nowowprowadzanymi przepisami CIT. Oznacza to w praktyce, że ponad 2800 największych podmiotów gospodarczych (stan na 1 września br.) o obrotach przekraczających 50 mln euro a także 65 podatkowych grup kapitałowych (stan na 1 września br.) będzie musiało upublicznić informacje dotyczące ich strategii podatkowej.
Niepłacenie podatku CIT ciągle w modzie
Raport Polskiego Towarzystwa Gospodarczego nie pozostawia złudzeń: sumienne odprowadzanie podatku CIT w wielu sektorach gospodarki pozostaje nadal rzadkością.
W niektórych sektorach gospodarki firmy działające w Polsce albo nie płacą podatku CIT w ogóle, albo płacą podatek niewspółmierny do ich udziałów rynkowych, albo też jedne firmy płacą znacznie więcej niż pozostałe, choć ich udziały rynkowe są porównywalne. Niepłacenie podatków ciągle jest w modzie, szczególnie jeśli chodzi o podatek dochodowy.
PTG wyłoniło z listy 2800 największych podatników CIT publikowanej przez Ministerstwo Finansów przedstawicieli branż, takich jak: handlowa, spożywcza, motoryzacyjna, telekomunikacyjna, medialna, budowlana, IT, alkoholowa czy tytoniowa a następnie dokonało analizy płaconego przez nich podatku dochodowego. Wszystkie branże mają swoich liderów, zarówno pod względem płacenia jak i niepłacenia podatku dochodowego. Oczywistym jest, iż wielkość płaconego podatku CIT zależy od bardzo wielu czynników, również ekonomicznych, rynkowych, niezależnych od przedsiębiorców. Wyniki przeprowadzonej przez Polskie Towarzystwo Gospodarcze analizy mogą jednak stawiać duży znak zapytania o zasadność prowadzenia działalności gospodarczej, która w wielu przypadkach z ekonomicznego punktu widzenia, np. z uwagi na konsekwentne wykazywanie wieloletniej straty, wydaje się nieracjonalna.
Przykładem branży, w której jasno widać skalę tego problemu, jest branża handlowa. Zauważyło to również Ministerstwo Finansów, podejmując inicjatywę opodatkowania sieci handlowych. Z uwagi na trwający spór Polski z Komisją Europejską, wprowadzenie podatku od sieci handlowych, tzw. podatek od sprzedaży detalicznej, ciągle jest jednak odraczane.
Raport Polskiego Towarzystwa Gospodarczego analizuje również wielkości osiąganych przez firmy przychodów w ich korelacji do poziomu odprowadzanego podatku CIT. Wyniki tej analizy stawiają pod znakiem zapytania potencjalne wykorzystywanie mechanizmów agresywnej optymalizacji podatkowej przez przedstawicieli niektórych branż. Niektóre z uwzględnionych w raporcie przedsiębiorstw odprowadzają kilkukrotnie więcej podatku dochodowego niż ich bezpośredni konkurenci.
Przykładem może być tutaj branża tytoniowa, w której tylko jeden z podmiotów, posiadający porównywalne udziały rynkowe co dwie inne firmy z tego segmentu, odprowadza prawie 3-krotnie więcej podatku niż wszystkie firmy tytoniowe łącznie. Co więcej, niektóre spółki z sektora tytoniowego dopiero w 2016 roku zaczęły wykazywać dochód do opodatkowania oraz należny podatek. Niestety, wielkości te w korelacji z osiąganymi przez nie przychodami, nie są w pełni spójne. Przykładowo, drugim po Philip Morris Polska Distribution Sp. z o.o. płatnikiem CIT jest spółka Imperial Tobacco Polska S.A., z przychodem najniższym spośród wszystkich firm tego sektora. Dlaczego firma z najmniejszym udziałem w rynku i najniższym przychodem płaci więcej CIT niż dwaj jej konkurenci? Na to pytanie i wiele innych odpowiedzi poszukac powinien Minister Finansów.
Niewątpliwie na wielkość odprowadzanych podatków ma wpływ rentowność biznesu. Wielkość uzyskiwanych przychodów nie jest jedynym wyznacznikiem wielkości odprowadzanego podatku dochodowego. Z tego też względu Polskie Towarzystwo Gospodarcze przedstawiło również analizę rentowności wyselekcjonowanych do porównania przedsiębiorstw. W wielu przypadkach pokazała ona, jak znaczące rozbieżności – sięgające nikiedy nawet kilkudziesięciu procent – mogą wystąpić w ramach jednej branży. Przykładem jest tutaj EBIT 2012-2019 dla branży IT:
Wyniki raportu Polskiego Towarzystwa Gospodarczego nie mają oczywiście charakteru rozstrzygającego. Pokazują jednak skalę różnic w wielkości odprowadzanych podatków w ramach poszczególnych branż. Stanowią jednocześnie dowód na to, jak wiele jest jeszcze do zrobienia w zakresie uszczelniania systemu podatkowego.
Najwięksi płatnicy CIT w 9 branżach polskiej gospodarki
Być może w większym stopniu na uznanie rządzących powinny zasłużyć dzisiaj te firmy, które sumiennie i od lat odprowadzają podatek CIT, pozostając liderami w swoich branżach.
Poniższa lista obejmuje największych podatników CIT w 9 sektorach gospodarki przeanalizowanych przez Polskie Towarzystwo Gospodarcze. Uszeregowania dokonano według wysokości podatku CIT zapłaconego przez lidera branży za 2019 rok.
Branża handlowa: Jeronimo Martins Polska SA – 624 mln zł CIT w 2019 roku
Branża telekomunikacyjna: P4 Sp. z o.o. – 269 mln zł CIT w 2019 roku
Branża tytoniowa: Philip Morris Polska Distribution Dp. Z o.o. – 227 mln zł CIT w 2019 roku
Branża alkoholowa: Kompania Piwowarska SA – 145 mln zł CIT w 2019 roku
Branża IT: pl Sp. z o.o. – 138 mln zł CIT w 2019 roku
Branża budowlana: Budimex SA – 123 mln zł CIT w 2019 roku
Branża motoryzacyjna: Volkswagen Poznań Sp. z o.o. – 116 mln zł CIT w 2019 roku
Branża spożywcza: Nestle Polska SA – 96 mln zł CIT w 2019 roku
Branża medialna: Telewizja Polsat Sp. z o.o. – 91 mln zł CIT w 2019 roku
Czytaj też: Czas szans rozwojowych
Mat.Pras./KG
