Polska – USA praktyczny wymiar partnerstwa
Wspólne relacje Polski i Stanów Zjednoczonych to nie tylko współpraca w dziedzinie obronności w ramach NATO. Analizując ostatnie 30 lat współpracy gospodarczej między naszymi krajami można śmiało dojść do wniosku, że nakłady na inwestycje wojskowe są tylko dopełnieniem więzi handlowych, biznesowych i technologicznych łączących nasz kraj z największym światowym mocarstwem. Prezydenci Polski i USA znajdą więc zawsze przestrzeń do rozmów bez względu na moment dziejowy, wyznaczony do bezpośredniego spotkania. Przed wizytą prezydenta Andrzeja Dudy w Białym Domu warto dokonać krótkiego resume wzajemnych kontaktów gospodarczych, zapoczątkowanych tuż po przemianach ustrojowych w Polsce, na początku lat 90. ubiegłego wieku.
Pierwsze inwestycje amerykańskie po otwarciu polskiego rynku na zagranicznych inwestorów miały znaczenie wręcz symboliczne i historyczne. Wielkim wydarzeniem dla polskiej społeczności było chociażby otwarcie 17 czerwca 1992 roku pierwszego lokalu sieci Mcdonald’s w Warszawie. Duży potencjał otwartego rynku nad Wisłą i duże potrzeby rozwijającego się biznesu przyciągnęły także inne najbardziej znaczące i znane koncerny amerykańskie takie jak Coca Cola, Microsoft, IBM, UPS, General Motors, czy Procter&Gamble. Młode polskie firmy z kolei chętnie implementowały amerykańską kulturę zarządzania i organizacji biznesu wdrażając standardy panujące w świecie wolnego rynku. Amerykańskie firmy od początku jednak wyróżniały się na tle innych inwestorów zagranicznych nie tylko inwestując w gospodarkę, ale także rozszerzając swoje działania w taki sposób, by stawały się impulsem dla rozwoju społeczności lokalnych. Amerykanie chętnie współpracują z polskimi szkołami i uczelniami inwestując w projekty badawczo rozwojowe.
Inwestują miliardy i wciąż rosną
W ostatniej dekadzie polsko-amerykańska współpraca gospodarcza weszła na wyższy poziom. Według KPMG firmy amerykańskie ulokowały w Polsce aż 40 procent kapitału, który trafił do Europy Środkowej i Wschodniej. Dodatkowo, gdy porównamy inwestycje amerykańskie do innych inwestycji zagranicznych z lat 2010-2018 okazuje się, że rosły półtora raza szybciej. Według badań AmCham (Amerykańskiej Izby Handlowej w Polsce) obecnie w naszym kraju działa ponad 1500 firm z udziałem kapitału amerykańskiego. Ich zainteresowanie inwestycjami w Polsce stale wzrasta - w latach 2010-2018 aż o 67 procent.
Amerykańskie firmy dają w Polsce pracę 267 tysiącom osób, nie licząc zatrudnienia pośredniego. To miejsca pracy w fabrykach, centrach logistycznych, czy w końcu centrach B+R zatrudniających wysokiej klasy specjalistów. To czynnik dynamizujący lokalne rynki pracy, a czasem wręcz ich filar, czego przykładem mogą być Zawiercie, Brzesko czy Mielec. Nie mniej ważna jest rola zlokalizowanych w dużych miastach centrów rozwojowych, które są ważnym pracodawcą dla wysokiej klasy specjalistów. Taką rolę pełni np. gdańskie laboratorium firmy Intel, zatrudniające ponad 2000 osób.
Zmienia się również struktura inwestycji w Polsce - początkowo były to branże produkcyjne i handlowe, a obecnie coraz większe znaczenie zyskują usługi biznesowe, prawne, księgowe, a także zaawansowany przemysł czy centra badawczo-rozwojowe. Inwestycje nie tylko rosną, ale zdecydowanie rośnie ich jakość. Opierają się dziś na najnowszych technologiach, które mają u nas często jedne z pierwszych swoich zastosowań na świecie.
Zgodnie z wytycznymi zawartymi w Strategii na Rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju, które podkreślały konieczność jakościowej zmiany kapitału zagranicznego napływającego do Polski, początkowo odtwórczy charakter produkcji amerykańskich inwestorów uległ przeobrażeniom. Obecnie coraz więcej procesów produkcyjnych jest tworzone od początku w Polsce. Produkty powstają w oparciu o polskie know how. Coraz bardziej doceniana i wykorzystywana jest wiedza polskich specjalistów dając im szansę znalezienia zatrudnienia w kraju i stymulując do ciągłego rozwoju polskie kadry.
Amerykańskie projekty to nie tylko 24,4 mld USD zainwestowane w Polsce, ale także rozwój przedsiębiorstw wykorzystujących najbardziej zaawansowane technologie na świecie. To także możliwość podnoszenia kwalifikacji zawodowych dla wielu polskich specjalistów na miejscu, w kraju. Polska staje się ważnym ogniwem globalnych łańcuchów dostaw, rozbudowywanych przez amerykańskich przedsiębiorców.
Wpływ inwestycji amerykańskich na rozwój polskiej gospodarki jest jeszcze większy, gdy uwzględnimy inwestycje amerykańskie, które obecnie należą do podmiotów z innych krajów. Zaangażowanie amerykańskich przedsiębiorców, przedstawicieli największej gospodarki świata, jest znakomitą rekomendacją dla firm z innych krajów świata. To dowód na to, że w Polsce można i opłaca się inwestować.
Cyfryzacja Polski
W sektorze IT w 2018 roku powstało więcej niż 10 proc. wartości dodanej amerykańskiego PKB (1,8 biliona USD). USA zajmują w tej branży niekwestionowaną pozycję lidera, a firmy takie jak Microsoft, Alphabet (do którego należy Google) czy IBM dostarczają usługi, z których korzysta cały świat. Branża informatyczna jest również kluczowym obszarem polsko-amerykańskiej współpracy gospodarczej. Podmioty te nie tylko dostarczają usługi milionom Polaków, ale też rozwijają tu swoje oddziały i tworzą nowe produkty.
Jednym z najnowszych obszarów współpracy są technologie chmurowe. Pierwszym partnerem polskiego Operatora Chmury Krajowej rozwijającego usługi związane z przetwarzaniem i przechowywaniem danych był amerykańskich lider technologiczny - Google. OChK włącza do swojego portfolio usługi chmury obliczeniowej giganta. W związku z tym firma otworzy w Warszawie tzw. region Google Cloud - centrum infrastruktury i oprogramowania przeznaczony do użytku przez klientów.
Najnowszą inwestycją z obszaru IT ogłoszoną w maju 2020 jest utworzenie centrum danych przez Microsoft we współpracy z polską Chmurą Krajową. W wyniku inwestycji wartej 1 mld dolarów powstanie chmura obliczeniowa, która stanie się hubem dla Europy Środkowo-Wschodniej. Umowa obejmuje również przeszkolenie 150 tysięcy pracowników, specjalistów IT, nauczycieli, studentów i obywateli co przyczyni się do przyspieszenia procesu transformacji cyfrowej Polski.
Przykładem długofalowej nieustannie rozwijającej się współpracy jest działalność firmy IBM. Pierwsze biuro firmy powstało w Polsce w 1991 roku. W 2009 roku we Wrocławiu utworzono IBM Global Services Delivery Center. Wysoko jakość usług świadczonych przez polskich informatyków skłoniła firmę do dalszego rozwoju polskich oddziałów. W 2017 roku uruchomiono we Wrocławiu xForce Command Center Europe – centrum bezpieczeństwa IBM, do którego zadań należy monitoring zagrożeń i rozwijanie technologii zwiększających bezpieczeństwo sieci klientów publicznych i prywatnych. Poza stolicą Dolnego Śląska firma posiada swoje biura także w Krakowie, Gdańsku, Katowicach i Warszawie. Łącznie grupa IBM zatrudnia w Polsce ponad 8,5 tys. specjalistów.
W Polsce istnieją także wielkie centra rozwoju amerykańskich gigantów jak Google, Dell czy Intel. Produkty i usługi wytwarzane w Polsce trafiają do odbiorców na całym świecie. W 2018 roku udział naszego eksportu usług informatycznych w łącznym eksporcie usług do USA wynosił 29 procent. Oznacza to, że od 2010 nastąpił skokowy, pięciokrotny wzrost ich wartości.
Centra finansów nad Wisłą
W ostatnich latach miało miejsce wiele znaczących inwestycji w sektorze usług finansowych. W 2017 roku JP Morgan podjął decyzję o otwarciu Centrum Usług wspólnych w Warszawie, tworząc w ten sposób 3000 specjalistycznych miejsc pracy. W tym samym roku Goldman Sachs wiodąca w świecie firma zajmująca się bankowością inwestycyjną, instrumentami finansowymi i zarządzaniu inwestycjami podjęła decyzję o utworzeniu w Warszawie globalnego centrum technologicznego zajmującego się programowaniem systemów informatycznych wykorzystywanych przez GS. Zatrudnienie w nim znalazło już 1000 pracowników, a docelowo ta liczba ma się jeszcze podwoić. Firma znana jest z szerokiej i owocnej współpracy z warszawskimi uczelniami.
W sektorze bankowym aktywną działalność w Polsce prowadzi Grupa Citigroup. Posiada ona centrum usług Citi Service Center w Warszawie zajmujące się finansami, obsługą klientów i rozwojem oprogramowania, zatrudniając około 4,5 tysiąca pracowników. W Olsztynie powstało drugie - nieco mniejsze zatrudniające kolejny 1000 pracowników. Citigroup sukcesywnie rozwija swoje centra zwiększając w nich zatrudnienie. Dodatkowo w ubiegłym roku (2019) w stolicy uruchomiła zatrudniające kolejne 100 osób Centrum transakcyjno-rozliczeniowe dla obszaru Europy, Bliskiego Wschodu i Afryki.
W Polsce działa również State Street Corporation - jeden z największych na świecie dostawców usług finansowych dla inwestorów instytucjonalnych. Ta mająca niemal 230 lat tradycji amerykańska korporacja finansowa posiada w Polsce dwa mieszczące się w Krakowie i Trójmieście centra usług wspólnych zatrudniające ponad 3 tysiące pracowników. Świadczą one usługi z obszaru inwestycji finansowych w tym kompletną księgowość funduszy inwestycyjnych, obsługę instrumentów pochodnych, wycenę papierów wartościowych, sporządzanie sprawozdań finansowych oraz administrację funduszami wysokiego ryzyka.
Przemysł przyszłości
USA od wielu lat znajdują się w czołówce rankingów najbardziej innowacyjnych gospodarek świata. Bazując na teorii dyfuzji innowacji, to ścisła współpraca z podmiotami wiodącymi stanowi podstawę do upowszechnienia się innowacji, tworząc jednocześnie sieć powiązań gospodarczych, które w sposób efektywny przekładają się na rozwój. Szczególnie widoczne jest to na przykładzie koła zamachowego każdej gospodarki tj. gałęzi przemysłu. Firmy amerykańskie lokują w produkcji przemysłowej aż 55 proc. ze wszystkich swoich inwestycji w Polsce, a jest to ponad 340 podmiotów z ponad 1500 wszystkich inwestorów amerykańskich. Wspomniany procentowy wskaźnik, jest zauważalnie wyższy względem innych inwestorów zagranicznych lokujących kapitał w Polsce - w ich przypadku udział ten wynosi jedynie 38 proc. Jednocześnie w ostatnich latach inwestycje amerykańskie ukierunkowane są na wysoko zaawansowany technologicznie przemysł. Przykładem może być Aptiv, który prowadzi w Polsce swoje największe w Europie centrum B+R gdzie pracuje nad rozwojem technologii autonomicznych pojazdów oraz Rockwell, który utworzył w Katowicach centrum B+R automatyki przemysłowej.
Znaczącą część, bo aż 13 proc. ze wszystkich inwestycji w przemysł stanowią wyroby chemiczne a rosnący odsetek dotyczy komputerów i sprzętu elektronicznego. To dobitny przykład, ukazujący, że amerykańscy inwestorzy koncentrują się na rozwoju w Polsce gałęzi opartej o tzw. przemysł 4.0.
Ponad 126 tys. pracowników związanych z przemysłem, w tym 42 tys. z branżą transportową, dzięki inwestycjom amerykańskim może budować i realizować ideę przemysłu 4.0. Koncepcję przemysłu przyszłości rozwija również w Polsce w sposób pośredni Amazon, inwestujący w rozwiązania automatyzujące, integrujące przepływ informacji, będąc jednocześnie liderem w rankingu firm-inwestorów amerykańskich w Polsce w kwestii zatrudnienia.
Amerykańskie inwestycje w rozwój przemysłu w Polsce to także niemal 13,5 mld USD zainwestowanego kapitału. Doskonałym przykładem inwestora poczynającego szereg inwestycji rozwojowych jest Whirpool, który poza planem przemysłowym dla Polski (opiewającym na ponad 1 mld PLN), stworzył w Polsce globalne centrum badawczo-rozwojowe, z którego innowacyjne rozwiązania są transferowane do produktów obecnych na całym świecie.
Wspólne bezpieczeństwo
Implementacja rozwiązań wysokich technologii w sektorze przemysłu w sposób nierozerwalny związana jest także z rozwojem sektora zbrojeniowego. Priorytetowe i najnowsze technologie produkcji stanowią nie tylko o bezpieczeństwie ekonomicznym, ale także prowadzą do rozwoju partnerstwa opartego na bezpieczeństwie rozumianym sensu stricto. Kluczowy wydaje się być tutaj przemysł lotniczy - amerykańscy inwestorzy, dostawcy komponentów i części dla przemysłu lotniczego i motoryzacyjnego są obecni szczególnie w Polskiej Dolinie Lotniczej, którą aktywnie współtworzą i rozwijają. Obecność w Polsce inwestora jakim jest Lockheed Martin, koncernu zbrojeniowego, jednego z pięciu największych producentów przemysłu obronnego jest tego najlepszą wizytówką. Firma ta, postrzegająca Polskę jako swój hub w regionie Europy Środkowo-Wschodniej, inwestuje w swój największy zakład poza USA tj. w PZL-Mielec. Kluczowym inwestorem w zakresie przemysłu 4.0 i bezpieczeństwa jest także Raytheon, zatrudniający ponad 8000 pracowników w pięciu polskich miastach i wciąż planujący nowe inwestycje.
Podobnie, swoistym gwarantem bezpieczeństwa są inwestycje General Electric, BorgWarner czy Cooper-Standard - amerykańskich gigantów, działających również w innych branżach, np. energetycznej, co nie pozostaje bez znaczenia dla stabilności bezpieczeństwa rozumianego w szerszym aspekcie.
Firmy ze Stanów Zjednoczonych są drugim pod względem wartości inwestycji partnerem Polski. Co ważne, około 75 proc. napływającego kapitału stanowią środki wypracowane przez podmioty w Polsce, które są reinwestowane m.in. w modernizację i rozbudowę działających już firm. Dobra współpraca z tak silną potęgą gospodarczą jest korzystna dla obu stron. Polska gospodarka otrzymuje nie tylko duży zastrzyk kapitału, ale również transfer wiedzy. Oba strumienie w istotnym stopniu przyczyniają się do wzrostu naszej gospodarki. Zmieniający się charakter projektów - z produkcji na coraz bardziej zaawansowane i wymagające wspiera rozwój Polski jako kraju, który nie tylko produkuje ale też tworzy nowe technologie na światowym poziomie. Również polskie firmy prowadzą bardzo rozwiniętą wymianę towarową z rynkiem amerykańskim co pozwala na ich dynamiczny rozwój. (rec)
