Gazeta Finansowa: Obniżki stóp procentowych nie uzdrowią gospodarki

Rada Polityki Pieniężnej podjęła w dniu 7 listopada decyzję o obniżeniu stóp procentowych o 25 punktów bazowych. Obecnie podstawowa stopa (tzw. referencyjna) wynosi 4,5 proc. Obniżka stanowi odpowiedź na zmiany sytuacji gospodarczej, to jest spadek zagrożenia wysoką inflacją, a także spowolnienie gospodarki. Decyzja o zmianie stóp ma charakter wielowymiarowy i może wpływać nie tylko na gospodarkę, lecz także na finanse publiczne oraz inne obszary życia społecznego.

Decyzje o zmianach wysokości stóp procentowych, podejmuje w Polsce Rada Polityki Pieniężnej, która (obok prezesa i zarządu banku), stanowi organ Narodowego Banku Polskiego. NBP, czyli bank centralny, jest głównym podmiotem polityki pieniężnej państwa. Jego podstawowym celem działalności jest utrzymanie stabilnego poziomu cen, czyli zapobieganie wysokiej inflacji, przy jednoczesnym wspieraniu polityki gospodarczej rządu, o ile jednak nie ogranicza to realizacji celu podstawowego. Jak należy rozumieć stabilny poziom cen, jakiego ma chronić NBP. Rada Polityki Pieniężnej określiła jako cel ustabilizowanie inflacji bazowej na poziomie 2,5 proc. z dopuszczalnym przedziałem wahań +/- 1 punkt procentowy. Oznacza to, że roczny wskaźnik inflacji powinien w każdym miesiącu znajdować się jak najbliżej 2,5 proc., nie przekraczając poziomu 3,5 proc.

Nie zawsze w smak dla rządu

NBP może oddziaływać na poziom inflacji, przede wszystkim poprzez określanie wysokości stóp procentowych. Aby utrzymać inflację na stabilnym poziomie, bank centralny ma do dyspozycji
instrumenty polityki pieniężnej, takie jak operacje otwartego rynku (czyli sprzedaż lub skup papierów wartościowych), operacje depozytowo-kredytowe czy też regulację poziomu rezerw obowiązkowych banków. W sytuacji, gdy inflacja jest zbyt wysoka, lekarstwem może być podnoszenie stóp procentowych, co w konsekwencji prowadzi do zmniejszenia ilości pieniądza w obrocie (m.in. poprzez wyższe koszty kredytów) To lekarstwo na inflację może posiadać jednak skutek uboczny w postaci zwolnienia gospodarki. Gdy stopy są wyższe, droższe są kredyty, zatem przedsiębiorstwa mogą być mniej skłonne do inwestycji czy tworzenia miejsc pracy. Zatem ścisła realizacja celu w postaci
utrzymywania w ryzach inflacji, może nie sprzyjać polityce rządu, a obniżenie stóp może przekładać się finalnie na spadek wpływów do budżetu. Taki swoisty konflikt interesów widoczny był w maju bieżącego roku, kiedy Rada podwyższyła stopy procentowe obawiając się wysokiej inflacji. Wówczas minister Rostowski mówił, że Konstytucja gwarantuje RPP pełną niezależność, nie gwarantując jej nieomylności, a wicepremier Pawlak określił decyzję Rady jako „dramatyczną pomyłkę”.

Więcej w Gazecie Finansowej.

Maciej Rapkiewicz - członek zarządu i ekspert ds. finansów publicznych Instytutu Sobieskiego