Fakty i mity na temat Lasów Państwowych
Papier nie powstaje w sklepie papierniczym. Dębowego stołu nie wytwarza sklep meblowy a kontrabasów, wiolonczeli czy skrzypiec – sklep muzyczny. Bez drewna nie byłoby… aut, domów i lekarstw. Nawet grillowanie jest przyjemnym zajęciem, dzięki drewnu.
Rocznie, każdy z nas statystycznie zużywa ponad 1,2 metra sześc. drewna. Przeciwnicy pozyskania drewna i ekolodzy też. Drewno pochodzi z drzewa. Z lasu. Jaka jest więc prawda o działalności Lasów Państwowych, a jakie mity?
Mit 1: Leśnicy tną co i kiedy chcą?
Fakt: „Swoboda leśnika” w pozyskaniu drewna mieści się ryzach planu urządzenia lasu (PUL), sporządzanego raz na dziesięć lat dla każdego nadleśnictwa LP i zatwierdzanego przez ministra środowiska.
PUL zawiera pełną, przyrodniczą i gospodarczą diagnozę sytuacji na obszarze nadleśnictwa i na tej podstawie wyznacza konkretne zadania, w tym wielkość i strukturę pozyskania drewna.
W procesie powstawania dokumentu odbywają się konsultacje społeczne, do których zapraszani są przedstawiciele lokalnej administracji, samorządów, przemysłu drzewnego i organizacji pozarządowych. Na tej podstawie ustala się, jaką część zasobów można pozyskać, bez szkody dla dalszego ich rozwoju, formułując szczegółowe zadania odnoszące się do odnowień, hodowli, ochrony lasu itp. PUL jest dla nadleśnictwa dokumentem nienaruszalnym, chyba że w sytuacji nadzwyczajnej (np. klęski) minister środowiska wyrazi akceptację dla jakichś korekt w postaci aneksu.
Mit 2: Trwa masowa wycinka polskich lasów.
Fakt: Pozyskiwanie drewna w ostatnich latach znacząco się zmniejszyło. Oto dane Głównego Urzędu Statystycznego (pozyskanie drewna):
2018 r. – 45,59 mln m3
2019 r. – 42,36 mln m3
2020 r. – 39,67 mln m3, (to 13 proc. mniej niż w 2018 r.)
Leśnicy pozyskują tylko 3/4 tego, co w ciągu roku urośnie, reszta rok w rok zwiększa zasoby leśne. Oto dane Głównego Urzędu Statystycznego (powierzchnia lasów):
1990 r. – 8,69 mln ha
2021 r. – 9,46 mln ha
Zasoby drewna w Polsce są ponad dwukrotnie większe niż pół wieku temu. Wynoszą 2,5 mld m3, co daje nam piąte miejsce w całej Europie.
Mit 3: Leśnicy specjalnie podnoszą ceny drewna i zarabiają krocie
Fakt: System sprzedaży drewna w Polsce jest taki sam od 13 lat. Polega na sprzedaży głównie stałym kontrahentom, po niezmiennych cenach, regulowanych raz na rok.
Leśnicy nie mają wpływu ani nie ponoszą odpowiedzialności za działania prywatnych firm, które windują ceny drewna i produktów drewnianych w sklepach. Przykładem może być porównanie cena drewna i gotowego produktu jakim jest płyta OSB. Cena drewna w 2022 r, wzrosła tylko 3 proc., tymczasem cena płyty OSB w sklepie wzrosła o niemal 1000 proc.
Mit 4: Lasy Państwowe wprowadzają opłaty za wstęp do lasu.
Fakt: Wstęp do lasu jest nieodpłatny i powszechny. Gwarantują to przepisy ustawy, leśnicy nie mogą ich naruszać. Jednak przy organizacji dużych, masowych imprez komercyjnych nadleśnictwa ponoszą dodatkowe koszty i incydentalnie muszą rekompensować je niewielką opłatą od organizatorów.
W Polsce opłaty za wstęp, pobierają jedynie parki narodowe.
Mit 5: Leśnicy nie uczestniczą w ochronie przyrody i niewiele na nią przeznaczają środków.
Fakt: Aż 60 proc. gatunków kręgowców, ponad 80 proc. grzybów wielkoowocnikowych, przytłaczająca większość mchów, paproci, skrzypów i widłaków, wielka grupa roślin kwiatowych czy owadów to organizmy bytujące wyłącznie w lasach lub w jakimś stopniu związane z ekosystemami leśnymi.
Ocenia się, że w środowisku leśnym żyje ok. 65 proc. wszystkich gatunków występujących w Polsce dla tego program ochrony przyrody jest obowiązkową częścią każdego planu urządzenia lasu.
W Lasach Państwowych powstało ok. 3300 stref ochronnych wokół ostoi chronionych gatunków flory i fauny. Ponad 80 proc, rezerwatów w Polsce zostało utworzonych bądź rozszerzonych z inicjatywy i przy wsparciu leśników. Wciąż też podejmują oni inicjatywy na rzecz zwiększania różnorodności biologicznej i ochrony zagrożonych gatunków, np. „Program zachowania leśnych zasobów genowych”, programy restytucji jodły i cisa, reintrodukcji głuszca, cietrzewia i żółwia błotnego, sokoła wędrownego, rysia, popielicy oraz żubra, ochrony jarzębu brekinii, gniewosza plamistego, pachnicy dębowej, kozioroga dobosza, itd.
Prawie połowa powierzchni zarządzanej przez LP jest objęta różnego rodzaju reżimami ochronnymi; na 38 proc. utworzono obszary Natura 2000.
Mit 6: Państwo dotuje Lasy Państwowe, które utrzymywane są z podatków.
Fakt: Lasy Państwowe sprawują zarząd nad lasami Skarbu Państwa na zasadzie samofinansowania – nie są więc utrzymywane z budżetu. Wyjątek stanowią, przewidziane ustawowo, dotacje budżetowe na tzw. zadania zlecone przez administrację rządową (na sporządzane planów zalesień gruntów porolnych, wielkoobszarową inwentaryzację stanu lasów oraz prowadzenie banku danych o lasach). To kwoty rzędu kilkunastu milionów złotych.
Lucjan Dereń
