Jak znany hotelarz pomaga uchodźcom z Ukrainy

W Wielkim Tygodniu z inicjatywy Leny i Władysława Grochowskich — laureatów prestiżowej nagrody Nansena i honorowych ambasadorów ONZ ds. Uchodźców w Polsce — w warszawskim hotelu Arche Polonez, odbyła się konferencja dotycząca sytuacji mieszkaniowej uchodźców z Ukrainy. Patronat nad tym wydarzeniem objęło Biuro Wysokiego Komisarza ds. Uchodźców (UNHCR) w Polsce oraz Międzynarodowa Organizacja ds. Migracji (IOM). Wydarzenie zainaugurowało cykl spotkań pt. „Każdy człowiek ma prawo do godnego życia”, organizowany przez Fundację Leny Grochowskiej.

Pełnoskalowa wojna w Ukrainie trwa ponad dwa lata, ale Polska nadal nie ma wypracowanych długodalowych rozwiązań zabezpieczających uchodźców przybywających do Polski. Obecnie w naszym kraju jest ich co najmniej milion, a około 20 proc. mieszka w różnego rodzaju ośrodkach zakwaterowania zbiorowego. Wciąż obowiązują tymczasowe rozwiązania i procedury, które zostały opracowane i wdrożone zaraz po wybuchu wojny.

Solidarność z uchodźcami to obowiązek

Uchodźców należy traktować jak gości, ponieważ znaleźli się w niezwykle trudnej sytuacji życiowej i to w sposób od siebie od niezależny. Wymagają specjalnej opieki i ciepłego przyjęcia. Powinniśmy się z nimi solidaryzować Nawet w tym wielkim nieszczęściu może być wiele pozytywnych elementów. Niezwykle cenne jest to, co uchodźcy mogą wnieść dla nas. Przecież Polacy także często też emigrowali i byli uchodźcami. Warto tu pamiętać jak byliśmy przyjmowani i co zrobiliśmy dla innych narodów. Czasy są tak niepewne, że nikt z nas nie może wykluczyć znalezienia się w przyszłości w podobnej sytuacji — mówi Władysław Grochowski, honorowy ambasador ONZ ds. Uchodźców w Polsce i prezes Grupy Arche.

W dyskusji również wzięli udział m.in.: dr hab. Maciej Duszczyk, wiceminister spraw wewnętrznych i administracji, Christine Goyer — Zastępca Przedstawiciela UNHCR w Polsce,  Livia Styp-Rekowska, Szefowa Misji IOM w Polsce, Kasia Skopiec, prezes Fundacji Humanosh im. Sławy i Izka Wołosiańskich oraz przedstawiciele uchodźców i organizacji pozarządowych w Polsce.

Przedstawiciel rządu zapowiedział zmiany prawne, adekwatne do obecnej sytuacji i w najbliższym czasie zaprosił do szerokich konsultacji społecznych projektu nowej ustawy.

Stan prawnej tymczasowości

-_Od dwóch lat ciężar działań spoczywa na organizacjach pozarządowych, ale wciąż nie mają one systemowego wsparcia, a wsparcie darczyńców w większości już się skończyło. Jako fundacja prowadzimy pięć domów uchodźczych, w których mieszka obecnie 900 osób, a finansowaniu ze środków wojewody podlega tylko jeden, którego przyszłość dzisiaj również stoi pod znakiem zapytania. Przez dwa lata, mimo naszych starań, nie udało nam się włączyć pozostałych do zasobów wojewodów – podkreślała organizatorka konferencji Aneta Żochowska, dyrektorka Fundacji Leny Grochowskiej.

Przyszłość miejsc krótkotrwałego pobytu, ośrodków zbiorowego zakwaterowania, hosteli i ich finansowanie to kluczowy aspekt dla około 200 tysięcy uchodźców, którzy w nich przebywają. W zdecydowanej większości osoby te z różnych przyczyn – a są to niepełnosprawność, starość, przewlekłe choroby, wielodzietne rodziny, młode mamy - nie mają dokąd pójść. W przypadku mieszkańców domów uchodźcy prowadzonych przez fundację, uchodźcy to osoby ze wschodu Ukrainy, gdzie domy i społeczności często już nie istnieją. Te grupy wymagają i będą wymagały wsparcia: długofalowej, przemyślanej pomocy systemowej. Zasoby społeczeństwa obywatelskiego i NGSów są już na wyczerpaniu w tym zakresie. Nie umieścimy wszystkich w domach pomocy społecznej i domach samotnych matek — wyjaśnia.

Zdaniem Anety Żochowskiej niezbędne jest szersze spojrzenie na wyzwania, przed którymi stoimy: W jaki sposób uchodźcy mają się angażować, kiedy nie wiedzą np. czy status Ukraińca —  identyfikujący osoby przybyłe do Polski po wybuchu wojny, będzie przedłużony, czy też nie, a jeśli tak to do kiedy? Czy wsparcie będzie utrzymane i będą mieli dach nad głową? Wszyscy wokół, organizacje pozarządowe, dyrektorzy szkół, pracodawcy zatrudniający osoby ze statusem UKR, ale przede wszystkim sami uchodźcy żyją w niepewności, co utrudnia lub uniemożliwia pójście naprzód.

Ekstremalne sytuacje są egzaminem

Władysław Grochowski, jako honorowy ambasador ONZ ds. Uchodźców, zapowiada kontynuację działań na rzecz aktywnego włączania sektora prywatnego w rozwiązywanie problemów społecznych współczesnego świata.

Ekstremalne sytuacje są swoistym egzaminem z człowieczeństwa. Na całym świecie toczy się walka dobra ze złem — tego nie unikniemy, ale mamy możliwość opowiedzenia się, po której ze stron chcemy stanąć. Dlatego dziś szczególnym zadaniem pewnych organizacji i ludzi jest, aby przypominać, motywować oraz działać. Nie interesuje nas polityka tylko ludzkie cierpienie i to czy i jak możemy pomóc. W tym wszystkim bez optymizmu w ogóle już byśmy zginęli, a jesteśmy potrzebni innym i taka jest obecnie nasza rola — podsumowuje  Władysław Grochowski, honorowy ambasador ONZ ds. Uchodźców w Polsce.

Lena i Władysław Grochowscy oraz prowadzona przez nich Fundacja Leny Grochowskiej w grudniu 2023 r. otrzymali Nagrodę Nansena, przyznawaną przez Wysokiego Komisarza Narodów Zjednoczonych ds. Uchodźców. Międzynarodowe wyróżnienie zostało przyznane za wysiłek włożony w udzielanie schronienia i wspieranie uchodźców w Polsce oraz starania, aby zapewnić im zatrudnienie i bezpieczną przystań wtedy, gdy tego najbardziej potrzebują. Obecnie fundacja prowadzi sieć pięciu Domów Uchodźcy, w których każdego dnia pomoc i schronienie uzyskuje blisko tysiąc osób. W ten zapewniła dotychczas ponad pół miliona bezpłatnych noclegów dla 15 tysięcy osób. 

Czym zajmuje się Fundacja Leny Grochowskiej?

Fundacja Leny Grochowskiej powstała w 2014 r. w ramach Grupy Arche. Jej działalność skoncentrowana była początkowo na organizowaniu powrotów repatriantów do Polski i otaczaniu ich wsparciem adaptacyjnym. Z biegiem lat fundacja rozszerzała swoją działalność o wsparcie osób z niepełnosprawnościami, głównie intelektualnymi. Koncentruje się na tworzeniu miejsc pracy dla osób wykluczonych, prowadzi pracownie ceramiczne, piekarnicze i sieć kawiarni społecznych toMy.

Obecnie w czterech lokalizacjach w Polsce (Warszawa, Siedlce, Łochów, Gdańsk) zatrudnia ponad 80 osób z niepełnosprawnościami intelektualnymi, zespołem Downa, w spektrum autyzmu, z chorobami psychicznymi. Od 2023 roku realizuje również kompleksowy program wsparcia osób w kryzysie bezdomności umożliwiający im podjęcie pracy, kompleksową terapię oraz znalezienie mieszkania. Już niebawem w Wólce Konopnej koło Siedlec otwarta zostanie Eko Farma. To innowacyjne miejsce, które łączy mieszkania chronione dla osób z niepełnosprawnością i zatrudnienie w powstającym gospodarstwie społecznym.

Fundacja Leny Grochowskiej i Grupa Arche podjęły się też zadania systemowego budowania mieszkań dla osób zagrożonych wykluczeniem społecznym i znajdujących się w kryzysie bezdomności, z niepełnosprawnościami, uchodźców, osób opuszczających więzienie. W ciągu czterech lat, do końca 2027 r. planowane jest wybudowanie lub wyremontowanie w pustostanach 500 tego rodzaju mieszkań. Również w tym okresie przygotowane zostaną miejsca pracy i zatrudnienie dla 1000 uchodźców i innych osób wykluczonych; w tym celu zrealizowane zostaną inwestycje o wartości 400 mln zł.

Oprac. Sek na postawie materiałów prasowych