O niezależności banku centralnego w stulecie Banku Polskiego
Wiele wypowiedzi ekspertów zdawało się nawiązywać do próby zamachu na suwerenność jednej z najważniejszych instytucji polskiego systemu finansowego oraz jej prezesa Adama Glapińskiego.
Niezwykle ciekawa dyskusja odbyła się podczas czwartkowej konferencji „Narodowy Bank Polski – nowy horyzont”, zorganizowanej w ramach obchodów stulecia utworzenia Banku Polskiego SA i wprowadzenia złotego do obiegu.
Ta wyjątkowa rocznica zbiega się w czasie z bezprecedensowymi atakami koalicji rządowej na niezależność NBP i prezesa prof. Adama Glapińskiego. Choć nie wprost, wiele wypowiedzi ekspertów trzech paneli dyskusyjnych zdawało się nawiązywać do próby zamachu na suwerenność jednej z najważniejszych instytucji polskiego systemu finansowego.
Czas Grabskiego
Powstanie Banku Polskiego Spółki Akcyjnej było związane z reformą walutową i uzdrowieniem finansów publicznych, które od grudnia 1923 r. do wiosny następnego roku przeprowadził rząd Władysława Grabskiego.
Program działań naprawczych obejmował osiągnięcie stabilizacji budżetowej, uzyskanie równowagi na rynku pieniężnym oraz stabilizację kursu marki polskiej, aby następnie zastąpić ją nową walutą – złotym – czytamy na stronie NBP. I choć wydawałoby się, że sformułowania związane z wprowadzeniem złotego w 1923 roku brzmią historycznie – nic bardziej mylnego.
Suwerenność, niezależność, stabilizacja, równowaga i odpowiedzialność – to słowa, które często padały podczas trzech debat tegorocznej konferencji. Pierwsza poświęcona była właśnie istocie niezależności banków centralnych na świecie, druga – inflacji i znaczeniu osiągniecia celu inflacyjnego, trzecia – wartości zasobów złota gromadzonych w NBP.
- Niezależność jest niezwykle istotna ze względu na realizację celów banku centralnego. Stabilizacja monetarna - niska, stabilna inflacja to główny cel tej działalności. Niezależność ma udowodniony wymierny wpływ właśnie na realizację tego celu. Społeczeństwo, wiedząc, że bank centralny jest niezależny, wierzy, że ten cel - stabilność monetarna - zostanie osiągnięty. Stąd pośredni wpływ niezależności także na oczekiwania inflacyjne – wyjaśniała dr Olga Szczepańska, dyrektor Departamentu Stabilności Finansowej w NBP.
Moneta na setną rocznicę utworzenia Banku Polskiego
- Jeśli chcemy zrozumieć pojęcie niezależności, musimy zrozumieć warunki w jakich funkcjonują współczesne banki centralne i rolę pełni pieniądz, co stanowi o wartości pieniądza. Dziś to przede wszystkim miernik zaufania. Współczesny pieniądz oparty jest właśnie na zaufaniu. Jeśli przestaniemy wierzyć, ufać – szukamy alternatywnego rozwiązania, uciekamy do wszelkiego rodzaju „bezpiecznych przystani”. W tym kontekście, ktoś to zaufanie musi budować. A najważniejszym uczestnikiem tego procesu staje się bank centralny. Zaufanie do innych uczestników jest pochodną zaufania do centralnego banku, stąd musimy wierzyć, że bank ten jest wolny od presji, jest niezależny. Z jednej strony ufamy ministerstwu finansów, systemowi podatkowemu, a po drugiej stronie mamy stabilizatora tego systemu – bank centralny – mówił dr Artur Bartoszewicz (SGH).
– Pieniądz jest zatem fundamentem rozwiniętych gospodarek, to jest wartość, nie tylko środek, narzędzie do wykonania transakcji, to jest też duma. Posiadanie własnego pieniądza, to niezwykły wymiar suwerenności, na straży tego pieniądza stoi szef banku centralnego. I oczywiście można dyskutować, oceniać decyzje banku centralnego, wszyscy w tym procesie uczestniczymy, ale nie można przekraczać pewnej granicy, trzeba pamiętać o najważniejszym elemencie – niezależności, suwerenności, o dbałości o tę niezależność – dodał ekonomista.
Wiceprezes NBP: silny złoty kotwicą antyinflacyjną
Kryzys i atak
Paneliści zwracali uwagę na rolę niezależności banku centralnego wobec presji – zarówno uczestników systemu finansowego, jak i polityków, przypominając, że paradoksalnie temat ataków na suwerenność szefów banków centralnych (na całym świecie) pojawia się zawsze po kryzysach. To w czasach kryzysów bowiem banki te stają się kluczowymi instytucjami pozwalającymi zminimalizować skutki problemów gospodarczych.
- Bez banku centralnego zarządzanie kryzysem jest praktycznie niemożliwe. To nie znaczy, że bank centralny nie musi działać w granicach zadań określonych ustawowo. Dla porządku – ustawy przewidziały w wielu krajach, po kryzysie w 2007-8 roku, działania na rzecz utrzymania stabilności systemu finansowego. Bank centralny jest istotną instytucją tzw. sieci bezpieczeństwa – mówiła dyrektor Szczepańska.
Jeszcze dalej poszedł dr Bartoszewicz, podkreślając, że RPP i NBP to ostatnie instytucje zapewniające pewien wymiar suwerenności polskiego systemu finansowego w sfederalizowanej gospodarce europejskiej.
-
Przed nami jeszcze wiele kryzysów. Na to wszystko najsilniej będzie musiał reagować bank centralny. Czy dyskusja na temat niezależności i roli NBP może spowodować, że w momencie następnego kryzysu będziemy mieli sparaliżowany bank centralny? – pytał ekonomista.
-
Bank centralny ma zapewnić reakcję na sytuacje kryzysowe, także na kryzysy jedynie pośrednio oddziałujące na naszą gospodarkę. Więc ta rozmowa dotyczy swobody decyzji o podjęciu reakcji. A kiedy trzeba podejmować decyzje – to naturalne, że podlega się reakcji i presji. Niezależność, suwerenność decyzji – to jest clue tej dyskusji. Bo zawsze znajdzie się ktoś mądrzejszy już po kryzysie, który powie, że coś można było zrobić, a czegoś robić nie należało - dodał.
Wszystkie debaty zorganizowane w ramach konferencji „Narodowy Bank Polski – nowy horyzont” dostępne są na profilu NBP na YouTubie.
(red)
Chiński joker przy grze o Ukrainę
Ustawa o bonie energetycznym wycofana! „Uwolnienie cen”
