Zrobisz błąd w segregacji śmieci? Gmina będzie karać

Umożliwienie gminom różnicowania wysokości opłat za odpady m.in. na podstawie masy i jakości ich segregacji oraz wprowadzenie minimalnej liczby punktów selektywnej zbiórki odpadów w odniesieniu do liczby mieszkańców - zakłada skierowany w czwartek do opiniowania projekt ustawy.

Na stronach Rządowego Centrum Legislacji opublikowano projekt noweli ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, który został przygotowany przez resort klimatu i środowiska.

Celem nowych przepisów ma być zwiększenie skuteczności selektywnej zbiórki odpadów, uszczelnienie systemu opłat oraz dostosowanie polskich przepisów do unijnych wymogów. Wspólnota wymaga, by do 2030 r. poziomu przygotowania do ponownego użycia i recyklingu wyniósł minimum 60 proc., a Polska w 2023 r. osiągnęła 34 proc. Z tego powodu resort przygotował pakiet zmian przepisów, który ma zwiększyć ten poziom i poprawić efektywność systemu gospodarowania odpadami.

Jak wynika z Oceny Skutków Regulacji (OSR) projektowanej ustawy, gminy mają dostać możliwość różnicowania wysokości opłat za śmieci na podstawie masy i jakości ich segregacji. Jednocześnie zapewnione mają zostać techniczne możliwości przypisania jakości i ilości odpadów do poszczególnych lokali w budynkach wielorodzinnych. „Powyższa propozycja stanowi dopełnienie już wprowadzonych w 2021 r. przepisów dotyczących możliwości indywidualnego rozliczania mieszkańców w zabudowie wielolokalowej” - zauważyło MKiŚ.

Projekt nie narzuca jednak jednolitej wysokości opłat ani maksymalnych różnic pomiędzy stawkami. Gminy mają mieć autonomię w tym zakresie, a ich zadaniem będzie „dostosowanie stawek do realnych kosztów funkcjonowania systemu”. Przewiduje się też możliwość wprowadzenia systemu opłat składającego się z części stałej i zmiennej, zależnej od masy wytwarzanych odpadów.

Zgodnie z projektem gminy mają zyskać również możliwość wprowadzenia bardziej elastycznego systemu opłat za odpady, przez poszerzenie katalogu fakultatywnych zwolnień z opłaty, np. dla seniorów lub małych przedsiębiorstw rzemieślniczych.

PSZOK mają działać bardziej elastycznie

Kolejna grupa zmian dotyczy Punktów Selektywnej Zbiórki Odpadów Komunalnych (PSZOK). Resort chce rozszerzyć katalog przyjmowanych tam odpadów o te innego rodzaju niż komunalne. Nowe przepisy mają zapewnić także możliwość fakultatywnego podjęcia decyzji o przyjęciu odpadów innych niż komunalne, wg indywidualnie określonego katalogu. Jednocześnie resort chce wprowadzić wymóg minimalnej liczby PSZOK-ów zależnej od liczy mieszkańców oraz odległości. Zgodnie z projektem na każde 50 tysięcy mieszkańców lub na obszar 5 km powinien przypadać jeden PSZOK.

Jeśli warunki techniczne, organizacyjne lub finansowe nie pozwalają na tworzenie dodatkowych punktów w gminie, dopuszczalne będzie również zorganizowanie innej formy przyjmowania odpadów. Mogą to być np. zbiórki objazdowe. „Kluczowym warunkiem zastosowania tej alternatywy jest zapewnienie porównywalnego poziomu dostępności dla mieszkańców – w odniesieniu do liczby ludności i odległości – jaki gwarantowałyby stacjonarne punkty zbiórki” - podkreśliło ministerstwo.

Ułatwienie indywidualnych rozliczeń

„Obecnie w wielu regionach brakuje odpowiedniej liczby punktów selektywnego zbierania odpadów komunalnych, co utrudnia mieszkańcom dostęp do tych usług i może przyczyniać się do pozbywania się odpadów w nielegalny sposób” - ocenił resort klimatu w OSR. Jak podał, np. Kraków posiadał jedynie dwa PSZOK-i obsługujące ok. połowę mieszkańców miasta. Docelowe zapotrzebowanie PSZOK-ów w kraju według IOŚ-PIB szacowane jest na poziomie w 2 tys. 714 punktów w całym kraju. W 2023 r. funkcjonowało 2 tys. 217 PSZOK-ów.

Resort chce też, by fakultatywne zastosowanie rozwiązania dot. indywidualnego rozliczania mieszkańców w zabudowie wielolokalowej było wdrażane w uzgodnieniu między gminą a właścicielem nieruchomości. Celem tego jest ułatwienie stosowania indywidualnych rozliczeń, które obecnie są rzadką praktyką z powodu - jak przekonuje MKiŚ - niejasności interpretacyjnych. Finansowanie tych rozwiązań ma pochodzić z czterech źródeł, tj. środków gmin, funduszy krajowych i unijnych oraz regionalnych programów operacyjnych. Ministerstwo zwróciło uwagę, że w niektórych polskich miastach wprowadzono np. systemy wykorzystujące kody kreskowe do przypisywania odpadów do konkretnych gospodarstw lub indywidualne kosze dla poszczególnych lokali.

Dodatkowo możliwość obniżenia opłat w przypadku kompostowania bioodpadów ma być rozszerzona o kolejne typy nieruchomości. Obecnie z takiego przywileju korzystać mogą właściciele budynków jednorodzinnych. Projekt zakłada, że z obniżki będą mogli skorzystać też właściciele nieruchomości wielolokalowych po spełnieniu odpowiednich warunków, np. po wyrażeniu zgody mieszkańców.

Informacje, które powinny być zawarte w dokumentach dotyczących zamówień publicznych związanych z gospodarowaniem odpadami komunalnymi mają zostać rozszerzone o wysokość kosztów wg poszczególnych frakcji odpadów. Ma to umożliwić umożliwi podział środków w ramach Rozszerzonej Odpowiedzialności Producenta (ROP) adekwatnie do czynników kosztotwórczych.

Projekt zakłada też, że obecny mechanizm obligatoryjnego wszczynania postępowań przy naruszeniach obowiązku selektywnego zbierania odpadów zostanie zastąpiony rozwiązaniem o charakterze fakultatywnym. Oznacza to, że np. wójt będzie miał możliwość oceny, czy w danym przypadku zachodzą przesłanki do ustalenia podwyższonej opłaty. Celem jest m.in. zmniejszenie obciążeń administracyjnych po stronie gmin.

Gminy - zgodnie z OSR - mają zyskać możliwość pozyskiwania danych o zużyciu wody z przedsiębiorstw wodociągowych. Ma to na celu wsparcie weryfikacji poprawności złożonych deklaracji o wysokości opłaty za gospodarowanie odpadami. „Obecnie gminy nie mają wystarczających narzędzi do weryfikacji poprawności danych będących podstawą naliczenia opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi w złożonych przez właścicieli nieruchomości deklaracjach, co ogranicza możliwość skutecznego egzekwowania należnych opłat” - przekonuje MkiŚ.

Gminy będą rozliczane z jakości segregacji

Na gminy ma być również nałożony obowiązek określenia warunków, których spełnienie oznacza uznanie, że odpady zbierane są selektywnie. Obecnie określenie takich standardów jest dobrowolne, przez co niewiele gmin je wprowadziło. W ocenie resortu w efekcie pojawiają się trudności w egzekwowaniu właściwej segregacji.

Zgodnie z projektem, podmioty prowadzące nieprofesjonalne zbieranie odpadów (np. zużytych urządzeń elektrycznych) będą musiały informować gminy o ilości zebranych odpadów pochodzących z terenu danej gminy. Ma to pozwolić na uzyskanie pełnych danych o gospodarowaniu odpadami.

Ministerstwo chce również zróżnicować wysokość kary za nieterminowe złożenie sprawozdania z zakresu gospodarowania odpadami komunalnymi. Będzie mogła ona wynieść od 50 do 300 zł za każdy dzień zwłoki, ale nie więcej niż 365 dni. Ma być zależna od okoliczności naruszenia, np. stopnia szkodliwości czynu.

PAP, sek

»» Odwiedź wgospodarce.pl na GOOGLE NEWS, aby codziennie śledzić aktualne informacje

»» O bieżących wydarzeniach w gospodarce i finansach czytaj tutaj:

NATO musi zatrzymać w Polsce rosyjski blitzkrieg

Rosyjskie rafinerie w unii na sprzedaż

Nadchodzą zwolnienia. Gigant zwolni 30 tys. pracowników

»»Mamy do wygrania wolność naszej Rzeczpospolitej w ramach Unii Europejskiej – wystąpienie prezydenta Karola Nawrockiego, Człowieka Wolności 2025 Tygodnika Sieci – oglądaj w telewizji wPolsce24