Europa w pułapce własnej polityki surowcowej

Europa stoi w obliczu poważnych problemów surowcowych, które zagrażają jej konkurencyjności i bezpieczeństwu gospodarczemu – to wnioski z konferencji Fundacji SET „Surowcowa gra o przyszłość Europy”, która odbyła się 28 listopada br. we Wrocławiu. Dyskusja związana była z publikacja Raportu Fundacji SET pt. „Strategiczna autonomia surowcowa Unii Europejskiej. Globalny wyścig o metale i minerały, pozycja i wyzwania dla Europy”.

Anna Zalewska, poseł do Parlamentu Europejskiego (EKR) otwierając konferencje podkreśliła, że Europa znalazła się w pułapce własnej polityki, koncentrując się na transformacji energetycznej kosztem bezpieczeństwa surowcowego. Zaznaczyła, że konieczne są szybkie działania, aby odzyskać konkurencyjność i zapewnić stabilność dostaw surowców strategicznych.

Prof. dr hab. inż. Radosław Zimroz, dziekan Wydziału Geoinżynierii, Górnictwa i Geologii Politechniki Wrocławskiej wskazał na ogromny potencjał polskich uczelni w budowie surowcowej autonomii Europy. Podkreślił, że inwestycje w badania i innowacje są kluczowe dla rozwoju technologii wydobywczych i przetwórczych oraz uniezależnienia się od importu surowców.

Podczas konferencji odbyły się dwa panele:

• Europa w poszukiwaniu surowcowego bezpieczeństwa – debata autorów raportu;

• Polska w europejskiej polityce surowcowej – potencjał, wyzwania, łańcuch wartości.

Panel „Europa w poszukiwaniu surowcowego bezpieczeństwa – debata autorów raportu”

Według dr Piotra Dziadzio, członka Rady Programowej Fundacji SET i byłego Głównego Geologa Kraju oceniając atrakcyjności zagranicznych lokalizacji złóż surowców z punktu widzenia polskiego interesu, musimy brać przede wszystkim pod uwagę odległość od Polski i możliwości transportowe, jakość i koncentrację pierwiastka czy surowca, warunki występowania i inwestowania, dostępność wykwalifikowanej siły roboczej oraz możliwość budowania relacji kulturowo-biznesowych. „Dlatego Ukraina, mimo wojny powinna być brana pod uwagę jako partner Polski. Ma ogromny potencjał surowcowy – posiada ponad 20 tys. złóż, w tym 22 z 34 uznanych przez UE za krytyczne, co czyni ją atrakcyjniejszym partnerem niż odległe i niestabilne regiony świata” – dodał.

Tomasz Zdzikot, przewodniczący Rady Fundacji SET, prezes KGHM (2022-2024) stwierdził, że Europa dążąc do zielonej transformacji energetycznej, nie zadbała równocześnie o rozwój branży wydobywczej na kontynencie, ale także nie zabezpieczyła dostępu do krytycznych dla tego procesu surowców w innych częściach świata. „Pomimo deklaracji w dokumentach strategicznych i aktach prawnych, jak Critical Raw Materials Act, Unia Europejska to chyba jedyny region na świecie, który uznaje górnictwo i wszystkie powiązane z nim sektory, za wsteczne i generalnie niepożądane– powiedział Tomasz Zdzikot. – Dlatego Polska, posiadając bogate złoża miedzi, srebra i innych surowców strategicznych oraz jeszcze nadal silne zaplecze eksperckie i przemysłowe, powinna aktywnie działać na rzecz surowcowego bezpieczeństwa Europy, zarówno w kraju, jak i za granicą”- dodał.

„Unia Europejska powinna powołać Europejski Fundusz Surowcowy na wzór japońskiego JOGMEC-u czy koreańskiego KOMIR-u, by zapewnić preferencyjne finansowanie projektów wydobywczych i przetwórczych, zwłaszcza w zakresie surowców krytycznych” – podkreślił Mateusz Wodejko. Jego zdaniem Fundusz ten powinien ułatwiać dostęp do kapitału, organizować wspólne zakupy i tworzyć zapasy surowców, a także wspierać inwestycje zarówno w UE, jak i poza nią, gdy inwestorami są podmioty z państw członkowskich.

Na konieczność powstania Europejskiego Funduszu Surowcowego wskazał także Wojciech Dąbrowski, prezes Fundacji SET i prezes PGE SA (2020-2024). „Taki Fundusz będzie mógł wspierać wydobycie, innowacje, recykling i zabezpieczenie dostaw, aby Europa nie utraciła konkurencyjności i bezpieczeństwa gospodarczego” – dodał. Jego zdaniem surowce krytyczne są fundamentem nowoczesnej gospodarki, a rosnąca zależność UE od ograniczonej liczby dostawców wymaga skuteczniejszej strategii niż ta przewidziana w Europejskim Akcie o Surowcach Krytycznych. - Bez szybkich działań Europa ryzykuje utratę konkurencyjności i bezpieczeństwa gospodarczego w obliczu globalnej walki o metale i surowce strategiczne– zakończył.

Panel Polska w europejskiej polityce surowcowej – potencjał, wyzwania, łańcuch wartości

Prof. dr hab. inż. Janusz Lichota, Politechnika Wrocławska, członek Rady Programowej Fundacji SET zaznaczył, że nowoczesne technologie energetyczne są kluczowe dla budowania surowcowej niezależności i poprawy efektywności gospodarki. Obejmują konwersję i akumulację energii, inteligentne sieci, optymalizację procesów przemysłowych oraz metody ograniczające energochłonność. „Choć wiele rozwiązań jest już dostępnych, część z nich wciąż wymaga inwestycji, badań, odpowiednich regulacji i decyzji wdrożeniowych, aby ich potencjał mógł zostać w pełni wykorzystany” – dodał.

Dr inż. Mateusz Damrat, dyrektor Państwowego Instytutu Geologicznego-Państwowego, Instytutu Badawczego (2019-2024), członek Rady Programowej Fundacji SET wskazał, że Europa od lat jest silnie uzależniona od importu kluczowych surowców mineralnych. „Problemem jest ogromna dominacja Chin, które są głównym producentem aż 25 z tych surowców i dla wielu z nich odpowiadają za ponad 80 proc. światowej produkcji. UE próbuje reagować, ale z wyraźnym opóźnieniem, a konkurencję o dostęp do złóż dodatkowo zaostrzają USA, Kanada, Australia i Rosja”– zaznaczył dr inż. Mateusz Damrat.

Zbigniew Szkopek, prezes NCT SA zwrócił uwagę na rolę polskich firm technologicznych w poszukiwaniu alternatywnych materiałów i ograniczaniu zależności Unii Europejskiej od importu metali krytycznych. W obliczu narastającej konkurencji o dostęp do surowców krytycznych, jednym z kluczowych kierunków europejskiej polityki surowcowej staje się substytucja – poszukiwanie alternatywnych materiałów. Materiały kompozytowe mogą zastępować metale strategiczne – od aluminium, tytanu i magnezu po elementy konstrukcyjne ze stali. „Polskie firmy – takie jak NCT SA – specjalizujące się w produkcji konstrukcji kompozytowych dla energetyki, infrastruktury i przemysłu – pokazują, że innowacyjne rozwiązania mogą stać się realnym filarem surowcowej autonomii Europy” – powiedział Zbigniew Szkopek.

Sebastian Chwałek, członek Rady Programowej Fundacji SET, prezes Polskiej Grupy Zbrojeniowej (2021-2024), podkreślił, że zabezpieczenie łańcuchów dostaw surowców strategicznych jest podstawą zachowania przewagi technologicznej nad przeciwnikiem, a Polska musi rozwijać alternatywne możliwości zabezpieczenia surowców dla przemysłu. „Konieczne jest gromadzenia zasobów, dywersyfikacji źródeł pozyskiwania oraz budowy magazynów buforowych, aby przeciwdziałać zagrożeniom dostaw w perspektywie długoterminowej” – powiedział Sebastian Chwałek

Dariusz Dumkiewicz, wiceprezes LW Bogdanka (2018-2024), Wschodnia Grupa Doradcza, przypomniał, że Polska posiada jedne z największych zasobów węgla kamiennego i koksowego w UE, które powinny być traktowane jako fundament suwerenności surowcowej, a nie podlegać przyspieszonemu wygaszaniu. „Dlaczego Polska ma wygaszać własne kopalnie, podczas gdy Niemcy utrzymują ogromne wydobycie węgla brunatnego i zabezpieczają swój przemysł tanim krajowym paliwem?” – dodał.

Materiały prasowe Fundacji SET, oprac. sek

»» Odwiedź wgospodarce.pl na GOOGLE NEWS, aby codziennie śledzić aktualne informacje