Nawet mała dawka alkoholu szkodzi bardziej niż dotąd sądzono

Coraz więcej danych wskazuje, że nawet niewielkie ilości alkoholu mogą wiązać się z negatywnymi konsekwencjami zdrowotnymi. Wpływ alkoholu na organizm człowieka jest trudnym do jednoznacznej oceny zagadnieniem. Sprawia to, iż doniesienia sugerujące o jego potencjalnie korzystne działaniu przy niskim lub umiarkowanym spożyciu powinny być interpretowane z dużą ostrożnością.

W szczególności rośnie liczba przesłanek wskazujących na związek pomiędzy konsumpcją alkoholu, a ryzykiem rozwoju zaburzeń poznawczych, w tym demencji, także i przy nawet z pozoru niewielkim spożyciu.

Żadna dawka alkoholu nie jest obojętna

Analizy obejmujące bardzo duże populacje wykazały, że wcześniejsze przekonania o ochronnym wpływie umiarkowanego picia na zdrowie mózgu mogą wynikać z błędów metodologicznych, szczególnie w kontekście niewłaściwego doboru grup porównawczych.

Osoby deklarujące abstynencję często obejmują bowiem byłych konsumentów alkoholu, którzy w przeszłości pili w sposób nadmierny i już wcześniej doświadczyli niekorzystnych skutków zdrowotnych. Taki efekt może sztucznie zawyżać ryzyko obserwowane w grupie abstynentów i prowadzić do pozornie korzystnych wyników w grupach pijących niewielkie ilości alkoholu.

Zastosowanie metod opartych na analizach genetycznych, pozwalających w większym stopniu oddzielić korelację od przyczynowości, wskazuje na stopniowy wzrost ryzyka demencji wraz ze wzrostem spożycia alkoholu. Obserwowany trend sugeruje jednocześnie brak bezpiecznego progu konsumpcji oraz brak dowodów na istnienie efektu neuroprotekcyjnego. Dodatkowo wykazano, że osoby, u których w późniejszym okresie życia rozwinęły się otępienia, często ograniczały spożycie alkoholu jeszcze przed postawieniem diagnozy, co dodatkowo tłumaczy wcześniejsze, mylące obserwacje badaczy.

Wnioski te podważają utrwalone przekonanie, że lekkie lub umiarkowane picie alkoholu może sprzyjać zdrowiu mózgu. Wręcz przeciwnie, nawet niskie poziomy konsumpcji mogą wręcz zwiększać ryzyko rozwoju zaburzeń poznawczych, co tym samy wskazuje na potrzebę redukcji spożycia alkoholu w populacji w kontekście istotnego elementu profilaktyki demencji.

Złożoność problemu

Ocena wpływu alkoholu na ogólny stan zdrowia pozostaje jednak wciąż niejednoznaczna. Część analiz obserwacyjnych sugeruje, że osoby spożywające alkohol w umiarkowanych ilościach charakteryzują się niższym ogólnym ryzykiem zgonu w porównaniu z osobami deklarującymi abstynencję. Zależności te opierają się jednak na dowodach o ograniczonej pewności i mogą być w znacznym stopniu modyfikowane przez czynniki zakłócające, takie jak ogólny stan zdrowia, styl życia czy status społeczno-ekonomiczny.

Podobnie, umiarkowane spożycie alkoholu bywa łączone z niższym ryzykiem niektórych zdarzeń sercowo-naczyniowych, jednak siła tych dowodów naukowych jest waha się od niskiej do umiarkowanej, a związek przyczynowy nie został jednoznacznie potwierdzony. Jednocześnie istnieją bardziej spójne przesłanki wskazujące, że nawet przeciętne ilości alkoholu zwiększają ryzyko niektórych nowotworów, a wyższe poziomy konsumpcji to ryzyko dodatkowo nasilają.

Należy również podkreślić, że większość dostępnych danych pochodzi z badań obserwacyjnych, a prowadzenie długoterminowych badań randomizowanych w tym obszarze jest w praktyce niemożliwe. Alkohol stanowi również zmienną silnie powiązaną z uwarunkowaniami społecznymi, kulturowymi i behawioralnymi, co znacząco utrudnia jednoznaczną interpretację wyników.

Alkohol to problem nie tylko jednostki

Niezależnie od niejednoznacznych wyników dotyczących potencjalnych korzyści, alkohol pozostaje jednym z głównych czynników obciążających zdrowie publiczne w krajach rozwiniętych. Odpowiada on za istotną liczbę przedwczesnych zgonów oraz chorób przewlekłych, w tym nowotworów, chorób układu krążenia, zaburzeń psychicznych i urazów.

Negatywne skutki alkoholu w nieproporcjonalnym stopniu częściej dotykają osoby o niższym statusie socjo-ekonomicznym, przyczyniając się do dalszego pogłębiania nierówności. Dodatkowym problemem pozostaje powszechność konsumpcji alkoholu wśród dzieci i młodzieży, co każdorazowo powinno budzić poważne obawy w kontekście długofalowych konsekwencji rozwojowych.

Filip Siódmiak

Źródła: • Topiwala A, Levey DF, Zhou H, et al. Alcohol use and risk of dementia in diverse populations: evidence from cohort, case–control and Mendelian randomisation approachesBMJ Evidence-Based Medicine, 23 September 2025.

• National Academies of Sciences, Engineering, and Medicine. New report reviews evidence on moderate alcohol consumption and health impacts: National Academies; 2024 »» Inne porady dotyczące zdrowia i diety czytaj tutaj:

Pijesz kolorowe napoje? Uważaj, mogą prowadzić do choroby

Ulubione soki owocowe wcale takie zdrowe nie są

Nie pij herbaty w trakcie jedzenia!

»» Odwiedź wgospodarce.pl na GOOGLE NEWS, aby codziennie śledzić aktualne informacje