Rozwój mleczarstwa to nie tylko większy eksport

Sektor przetwórstwa mleka w Polsce charakteryzuje się jednym z największych w branży spożywczej udziałów polskiego kapitału. Ważnym czynnikiem ekspansji jest wzrost zainteresowania produktami mleczarskimi na rynku krajowym – pisze w „Polskim Kompasie 2017” Paweł Wyrzykowski, ekspert rynków rolnych banku BGŻ BNP Paribas

Ostatnie dziesięć lat dla producentów i przetwórców mleka w Polsce było czasem intensywnych przemian. Produkcja surowca podlegała koncentracji i intensyfikacji. W latach 2007–2016 wolumen skupu mleka w Polsce zwiększył się o 28 proc., do 10,8 mld l. Był to wynik zwiększenia wydajności krów (o 37 proc.) oraz wzrostu towarowości produkcji (udział skupionego mleka w produkcji zwiększył się o 11 pp., do 83 proc.), podczas gdy pogłowie krów mlecznych zmniejszyło się o 19 proc., do 2,1 mln sztuk.

Procesy te były odpowiedzią na zapotrzebowanie sektora przetwórstwa mleka, który do rozwoju potrzebował standardowego surowca o określonych parametrach i jakości. Sektor mleczarski w 2016 r. odpowiadał za 12 proc. przychodów sektora spożywczego. Większość firm zajmujących się przerobem mleka działa jako spółdzielnie, przez co są silnie powiązane w producentami mleka, a sektor przetwórstwa mleka w Polsce charakteryzuje się jednym z największych w branży spożywczej udziałów polskiego kapitału.

Wbrew powszechnej opinii, że za sukcesem branży spożywczej w Polsce stoi wzrost eksportu, w przypadku sektora mleczarskiego, oprócz rozwoju sprzedaży zagranicznej, ważnym czynnikiem ekspansji był wzrost zainteresowania produktami mleczarskimi na rynku krajowym. Według danych GUS w 2016 r. spożycie produktów mleczarskich w ekwiwalencie mleka surowego wyniosło 220 l/mieszkańca, czyli było o 25 proc. większe niż w 2006 r. Oznacza to, że w przeliczeniu na mleko łącznie spożycie krajowe zwiększyło się o 1,7 mld l, podczas gdy eksport produktów mleczarskich z Polski w tym okresie, w ekwiwalencie mleka, zwiększył się o prawie 2 mld l.

W 2016 r. na eksport pod postacią różnych produktów zostało przeznaczone ok. 35 proc. skupionego mleka. Według danych Eurostat w latach 2007–2016 wartość eksportu produktów mleczarskich z Polski wzrosła o 66 proc., do 1,47 mld euro. Wartość eksportu do krajów pozaunijnych rozwijała się dynamiczniej niż wartość sprzedaży na rynek unijny – wzrost odpowiednio o 169 i 47 proc.

W ostatnich dziesięciu latach jednym z najważniejszych wydarzeń dla sektora mleczarskiego było zniesienie z końcem marca 2015 r. systemu kwotowania produkcji mleka w UE. Biorąc pod uwagę, jak zachowuje się skup mleka w ostatnich dwóch latach, należy przypuszczać, że system kwot był jednym z czynników hamujących rozwój sektora mleczarskiego w Polsce. W 2017 r. wielkość skupu mleka w Polsce może wzrosnąć o blisko 6 proc., do 11,4 mld l. Oznacza to, że dynamika wzrostu będzie ponaddwukrotnie wyższa niż średnioroczna w poprzednich dziesięciu latach.

Ze względu na znaczący udział eksportu sytuacja branży mleczarskiej w Polsce w dużym stopniu zależy od koniunktury na światowym rynku mleka, a ta w roku 2017 jest znacząco lepsza niż przed rokiem. Obserwowany w II połowie 2016 i na początku 2017 r. spadek podaży mleka u głównych eksporterów produktów mleczarskich, zwiększenie zapotrzebowania ze strony największych importerów oraz wzrost popytu na rynku unijnym i w USA doprowadziły do znaczącego wzrostu cen, przede wszystkim masła (które osiągnęły rekordowy poziom w historii) oraz serów. Ale też mimo znaczącego wzrostu eksportu odtłuszczonego mleka w proszku z UE, w wyniku znaczących zapasów tego produktu, jego średnie ceny w Unii i Polsce będą niższe od przeciętnych w ostatnich pięciu latach.

Poprawa koniunktury na rynku światowym znalazła odzwierciedlenie we wzroście cen przetworów mleczarskich w Polsce, a w konsekwencji w wyższych cenach (o 20–30 proc.) płaconych za surowiec przez producenta. Wartość eksportu produktów mleczarskich z Polski także będzie znacząco wyższa niż w 2016, a do 2020 r. powinna przekroczyć 2 mld euro.

Paweł Wyrzykowski, ekspert rynków rolnych banku BGŻ BNP Paribas

Publikacje „Polskiego Kompasu – rocznika instytucji finansowych i spółek akcyjnych” od trzech lat spotkają się z ogromnym uznaniem i zainteresowaniem w środowisku finansowym i biznesowym. Pełne wydanie edycji Polskiego Kompasu 2017 w formacie PDF dostępne jest na stronie www.gb.pl a także w aplikacji „Gazety Bankowej” na urządzenia mobilne