Walezy i Jan Kazimierz na nowych monetach NBP
2 lipca 2018 r. Narodowy Bank Polski wprowadził do obiegu srebrną, platerowaną miedzią monetę z serii „Historia monety polskiej – boratynka, tymf Jana Kazimierza” oraz złotą i srebrną monetę z serii „Skarby Stanisława Augusta – Henryk Walezy”.
„Historia monety polskiej” – boratynka, tymf Jana Kazimierza
Prof. Stanisław Suchodolski w folderze emisyjnym przybliża ideę powstania boratynki i tymfa: Burzliwe czasy, gdy na tronie zasiadał Jan Kazimierz (1648−1668), przyniosły ważne zmiany w polskim mennictwie. Najbardziej widoczną było pojawienie się w wielkich ilościach drobnej, czysto miedzianej monety − zdeprecjonowanego szeląga. Szelągi te nazywane są boratynkami od nazwiska włoskiego przedsiębiorcy Tytusa Liwiusza Boratyniego. Wybijał on setki milionów tych monet w kilku mennicach. […] Drugą nowością w polskim systemie menniczym było wprowadzenie srebrnej monety jednozłotowej w postaci fizycznej. Do tej pory złotówka była jedynie jednostką rozliczeniową. Jak dawniej stanowiła równowartość 30 groszy. W rzeczywistości jednak jej wartość realna była o połowę niższa z powodu dużej domieszki miedzi. Złotówkę tę nazywano z kolei tymfem od nazwiska innego przedsiębiorcy menniczego – Andrzeja Tymfa (Andreas Tümphe z północnych Niemiec). […] to właśnie te dwa […] rodzaje monet zostały wybrane do zaprezentowania polskiego mennictwa tego okresu.
Na rewersie nowej monety zobaczyć możemy unikatowe rozwiązanie – awers tymfa z dużym monogramem królewskim pod koroną stanowi tło dla awersu platerowanego miedzią szeląga z popiersiem Jana Kazimierza. To pierwsze zastosowanie technologii selektywnego platerowania miedzią na polskich monetach kolekcjonerskich.
Na awersie nowej monety widnieje rewers tymfa. W tle umieszczono metryczkę z danymi emitenta współczesnej monety oraz datą emisji. Jako dodatkowy element, mający uatrakcyjnić cały stempel, wybrano motyw architektoniczny – sylwetkę późnobarokowego kościoła kamedułów z fundacji Jana Kazimierza w Wigrach. Motyw ten, w poddruku laserowym, umieszczono w pustym polu z lewej strony tarczy jako jej tło.
„Skarby Stanisława Augusta” – Henryk Walezy
Henryk Walezy wygrał – pomimo silnych konkurentów – pierwszą polską elekcję, nie wykazując jednak zainteresowania ustrojem i polityką Rzeczypospolitej. Zaprzysiągł akty prawne opracowane przez sejm elekcyjny. Były to tzw. artykuły henrykowskie, regulujące sposób sprawowania władzy (w tym gwarantujące zasadnicze prawa szlacheckie), postanowienia konfederacji warszawskiej zapewniającej tolerancję religijną, a także pacta conventa – osobiste zobowiązania władcy dotyczące polityki, gospodarki i kultury […] – pisze z kolei Marta Męclewska, przedstawiając postać Henryka Walezego, któremu została poświęcona czternasta moneta z serii „Skarby Stanisława Augusta”.
Na rewersie monety widnieje przeniesione z medalu popiersie króla według obrazu pędzla Marcella Bacciarellego. Na awersie monety czytamy nieznacznie skrócony tekst z rewersu medalu (w tłumaczeniu): Henryka II króla francuskiego syn trzeci, obrany Roku Pańskiego 1573, koronowany Roku Pańskiego 1574 dnia 21 lutego, zaledwie po pięciu miesiącach pobytu w Polsce, odjechał do Francji, aby objąć owo królestwo, osierocone wraz ze śmiercią brata – Karola IX. Zamordowany Roku Pańskiego 1589, w wieku lat 38, dnia 2 sierpnia.
Moneta z serii „Historia monety polskiej – boratynka, tymf Jana Kazimierza” o nominale 20 zł zostanie wyemitowana w nakładzie nieprzekraczającym 18 tys. sztuk i będzie dostępna w cenie 180 zł brutto. Nakład złotej monety z serii „Skarby Stanisława Augusta – Henryk Walezy” o nominale 500 zł wyniesie do 600 egzemplarzy, a cena 13 000 zł brutto; w przypadku monety srebrnej z tej serii o nominale 50 zł nakład wyniesie do 5500 egzemplarzy, a cena 680 zł brutto.
Monety są dostępne w Oddziałach Okręgowych NBP i sklepie internetowym Kolekcjoner. Więcej informacji na ich temat można znaleźć w poświęconych im folderach emisyjnych.
Kolejna emisja wartości kolekcjonerskich planowana jest na 9 sierpnia. Do obiegu zostanie wprowadzona moneta o nominale 10 zł – 760-lecie Towarzystwa Strzeleckiego Bractwo Kurkowe w Krakowie.
NBP jest wyłącznym emitentem polskich znaków pieniężnych
Narodowy Bank Polski ma wyłączne prawo do emitowania monet i banknotów w Polsce. Wszystkie znaki pieniężne emitowane przez NBP – w tym kolekcjonerskie – są prawnym środkiem płatniczym w Polsce. Emisja wartości kolekcjonerskich stanowi okazję zarówno do upamiętniania ważnych historycznych rocznic i postaci, jak i do rozwijania zainteresowań polską kulturą, nauką i tradycją.
