TYLKO U NAS
Gaz ziemny: paliwo przejściowe na wiele lat
Polska jest w trakcie największej w historii rozbudowy gazowego systemu przesyłowego. Poprzedni tak przełomowy program inwestycyjny realizowano w kraju niemal dokładnie 100 lat temu – stwierdza Artur Zawartko wiceprezes Zarządu GAZ–SYSTEM na łamach rocznika „Polski Kompas 2021”
Wówczas polscy pionierzy tej branży, inżynierowie Marian Wieleżyński i Władysław Szaynok, a potem także inni, budowali pierwsze na ziemiach polskich tłocznie, układali pierwsze w Europie wysokociśnieniowe gazociągi przesyłowe, przekraczali gazociągami rzeki i inne przeszkody terenowe, doprowadzali gaz do Lwowa i miast Centralnego Okręgu Przemysłowego, w ciągu 20 lat czyniąc z gazu ziemnego nowy ważny surowiec energetyczny, przyśpieszający rozwój polskiej gospodarki i poprawiający warunki życia w miastach. Te dwa wielkie programy inwestycyjne – obecny, realizowany 100 lat po pierwszym – mają wiele cech wspólnych.
Celem współcześnie prowadzonych prac jest przede wszystkim zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego Polsce i wszystkim jej mieszkańcom. Ograniczenia dostaw przesyłanego ze wschodu gazu w ostatnich latach, zwłaszcza te z lat 2006 i 2009, stanowiły zagrożenie nie tylko dla gospodarki, lecz również dla bezpieczeństwa państwa. Wieloletnia zależność od jednego dostawcy uniemożliwiała konkurencję, rynek gazu nie istniał, a Polska stale była narażona na niebezpieczeństwa wynikające m.in. z nieregularnych dostaw po nierynkowych cenach.
Pierwszym krokiem na drodze ku uwolnieniu się od tego monopolu było oddanie do eksploatacji Terminalu LNG w Świnoujściu. W czerwcu 2016 r. do gazoportu przypłynął gazowiec z pierwszą dostawą komercyjną, a terminalowi nadano imię inicjatora jego budowy – Prezydenta Lecha Kaczyńskiego.
Od tego czasu pracownicy Terminalu w Świnoujściu rozładowali już niemal 140 statków z gazem skroplonym z Kataru, Norwegii i USA. Idea dywersyfikacji źródeł pozyskiwania gazu, której orędownikiem był patron tego obiektu, urzeczywistnia się. Sprowadzany z różnych źródeł surowiec stał się filarem budowania przez Polskę jej energetycznego bezpieczeństwa. Spółka – biorąc pod uwagę bardzo wysokie wykorzystanie obecnych mocy Terminalu – podjęła decyzję o rozbudowie obiektu. Jej pierwszy etap zakończy się w tym roku, kolejny w 2023.
GAZ–SYSTEM od lat prowadzi też prace nad innymi projektami, które umożliwią sprowadzanie gazu z kierunków innych niż wschodni. To przede wszystkim Baltic Pipe – międzynarodowe przedsięwzięcie, które otworzy Polskę na norweskie złoża. Flagową częścią tej inwestycji jest gazociąg podmorski, liczący 275 km i przechodzący przez wody terytorialne Danii, Polski i Szwecji. Tą drogą można będzie sprowadzić z Północy do naszego kraju do 10 mld m3 gazu rocznie. Projekt Baltic Pipe wiąże się również ze znaczną rozbudową systemu przesyłowego w Polsce. Oprócz nowych gazociągów zbudowane lub zmodernizowane zostaną trzy tłocznie gazu. To umożliwi przesyłanie pochodzącego z Szelfu Norweskiego surowca z północno-zachodniej Polski do innych części kraju.
Rozprowadzeniu gazu z Baltic Pipe i Terminalu LNG służyć też będą inwestycje wchodzące w skład dużego Programu Korytarz Północ–Południe. 15 gazociągów (oraz jedna tłocznia i jeden węzeł) usuwa wiele „wąskich gardeł” w polskim systemie przesyłowym, a Korytarz już odgrywa istotną rolę w procesie zasilania w energię mieszkańców oraz przedsiębiorców Dolnego i Górnego Śląska, aglomeracji krakowskiej czy południowo-wschodnich obszarów kraju. Wkrótce umożliwi transport gazu na południe Europy, a także dostęp do nowych źródeł surowca. Będzie to możliwe dzięki interkonektorowi Polska–Słowacja, łączącemu systemy przesyłowe obu państw i umożliwiającemu przesyłanie na Słowację oraz dalej na południe kontynentu gazu odebranego w Świnoujściu lub za pośrednictwem Baltic Pipe. To szczególnie ważne w kontekście współpracy państw w ramach Inicjatywy Trójmorza. W 2022 r. GAZ-SYSTEM wraz ze swoim litewskim odpowiednikiem zakończy też budowę kolejnego połączenia transgranicznego, które pozwoli zintegrować rynki gazowe krajów bałtyckich z jednolitym rynkiem gazu Unii Europejskiej.
Dzięki nowym wejściom do systemu przesyłowego już w 2022 r. nasz kraj w znacznym stopniu podniesie poziom swego bezpieczeństwa energetycznego. Za sprawą działań umożliwiających dywersyfikację źródeł i dostawców gazu w Polsce oraz w regionie możliwe będzie budowanie konkurencyjnego rynku gazu w kraju i w Europie Środkowo-Wschodniej.
Temu służyć mają kolejne planowane przez spółkę inwestycje. W najbliższej dekadzie GAZ-SYSTEM zakłada realizację 30 kluczowych inwestycji, dzięki którym długość krajowej sieci przesyłowej wzrośnie z obecnych 11 tys. km do 13,1 tys. km, a moc tłoczni zainstalowanych w Polsce zwiększy się ponad dwukrotnie.
Wraz z rozbudową sieci przesyłowej zwiększa się dostępność błękitnego paliwa w tych regionach, w których brak odpowiedniej infrastruktury – przesyłowej lub dystrybucyjnej – uniemożliwiał korzystanie z gazu ziemnego. Dzięki temu na gazowej mapie Polski jest coraz mniej białych plam, a mieszkańcy korzystają w coraz większym stopniu z tego niskoemisyjnego paliwa.
Tak znaczny zakres inwestycji wynika przede wszystkim z prognoz zużycia gazu w Polsce. W perspektywie dekady popyt rynkowy na gaz ziemny może wzrosnąć nawet o 50 proc. w ujęciu rocznym. Duży wzrost wynika z procesu transformacji, który jest coraz bardziej widoczny w ciepłownictwie oraz sektorze energetycznym. Wychodząc naprzeciw tym potrzebom, spółka zaplanowała budowę kolejnego wejścia do systemu przesyłowego – FSRU w rejonie Gdańska. Planujemy również wykorzystać od 2026 r. polski odcinek gazociągu jamalskiego na potrzeby krajowej sieci przesyłowej. Aktywne wykorzystanie przepustowości tego gazociągu w czasie, gdy w Polsce będzie zbudowany zdywersyfikowany i konkurencyjny rynek gazu, pozwoli efektywnie rozprowadzić surowiec po systemie przesyłowym m.in. z Baltic Pipe oraz Terminalu LNG.
W drugiej połowie obecnej dekady Polska znajdzie się więc w innym położeniu pod względem bezpieczeństwa energetycznego. Nowe i rozbudowane wejścia do systemu przesyłowego umożliwią oparcie na gazie ziemnym transformacji energetycznej, która w najbliższych 20 latach będzie się dokonywać w naszym kraju. Istotne jest również to, że paliwo gazowe będzie potrzebne do bilansowania źródeł OZE, które są niesterowalne. Surowiec stanie się więc niezbędny w większych ilościach nie tylko do ogrzewania domów, lecz również produkcji energii elektrycznej.
Natomiast rozwój rynku wodoru będzie uzależniony także od rynku OZE. W przypadku GAZ-SYSTEM istotną rolę odegrają potencjalni klienci zainteresowani usługą przesyłu dużych wolumenów wodoru siecią przesyłową – zarówno po stronie producentów, jak i odbiorców. Spółka chce się jak najlepiej przygotować do zachodzących zmian na rynku energii i na bieżąco reagować na zapotrzebowanie rynku na usługę przesyłową zarówno gazu ziemnego, jak i gazów odnawialnych. Aktywnie uczestniczy też i monitoruje zmiany w kontekście zmniejszania emisji CO2 oraz metanu do atmosfery. Dotyczy to podejmowanych inicjatyw na rzecz zmniejszenia emisji metanu do atmosfery w ramach europejskiej współpracy podmiotów związanych z branżą gazowniczą. Tym samym GAZ-SYSTEM stara się nie tylko podążać za istniejącymi trendami, lecz również mieć wpływ na ich kierunki.
Klasyfikowanie gazu ziemnego jako paliwa przejściowego musi uwzględniać uwarunkowania i okoliczności, które mamy w Polsce. Skuteczne i sprawne przeprowadzenie transformacji krajowej energetyki bez gazu ziemnego nie będzie możliwe. Kto nazywa gaz paliwem przejściowym, niech nie zapomina, że jest to także paliwo kluczowe – i to na wiele lat.
Artur Zawartko wiceprezes Zarządu GAZ–SYSTEM
Tekst wiceprezesa GAZ–SYSTEM został opublikowany w elektronicznym wydaniu „Polskiego Kompasu 2021” dostępnym bezpłatnie do pobrania na stronie www.gb.pl a także w aplikacji „Gazety Bankowej” na urządzenia mobilne
»» Pobierz teraz bezpłatnie PDF „Polskiego Kompasu 2021”:
APPLE APP STORE - KLIKNIJ TUTAJ
HUAWEI APP GALLERY - KLIKNIJ TUTAJ
Polecamy i zachęcamy do lektury tego wyjątkowego rocznika
UWAGA OD REDAKCJI: wszystkie teksty zamieszczone w roczniku „Polski Kompas 2021” zostały przygotowane przez autorów i nadesłane do redakcji do 2 września 2021 roku
