TOP 10 CPK. Przegląd najważniejszych wydarzeń w 2023 r.
Trwają zaawansowane prace projektowe m.in. dla terminala lotniska, dworca kolejowego, dróg startowych, wieży kontroli ruchu lotniczego oraz ponad 450 km linii kolejowych, w tym odcinka między Warszawą a Łodzią. Na terenie przyszłego lotniska od miesięcy prowadzone są przeprowadzki, rozbiórki i odwierty. W ramach Programu Dobrowolnych Nabyć spółka CPK nabyła ponad 1250 ha. Dla lotniska i węzła CPK wydano – z rygorem natychmiastowej wykonalności – decyzję środowiskową oraz złożono wniosek o decyzję lokalizacyjną. CPK wybrał partnera strategicznego, który będzie współfinansować budowę portu lotniczego. Co więcej, w tym roku spółka przekształciła się w grupę kapitałową, w skład której wchodzi m.in. PPL, zarządca Lotniska Chopina w Warszawie. Oto TOP10 CPK, czyli subiektywny przegląd kluczowych wydarzeń 2023 roku.
Podsumowanie roku w podcaście Cześć, pogadajmy konkretnie: TOP10. Jak minął 2023 rok w CPK?
1. Terminal, dworzec, wieża, drogi startowe. Projektowanie lotniska CPK
Atrium z dachem w kształcie diamentu, modułowe pirsy pasażerskie, Airport City w sąsiedztwie terminalu. Od lipca wiemy, jak będzie wyglądał terminal pasażerski, czyli „serce CPK”, a także ściśle zintegrowany z nim główny dworzec kolejowy. To wtedy spółka CPK przedstawiła projekt koncepcyjny terminala lotniskowego oraz dworca kolejowego i autobusowego. Dokumentację przygotował master architekt CPK, czyli brytyjskie konsorcjum, w skład którego wchodzi firma Foster+Partners, która zaprojektowała wcześniej m.in. lotniska w Hongkongu, Pekinie i Dosze. W przygotowaniu jest projekt budowlany, który – jak wynika z harmonogramów – powinien być gotowy do końca I kwartału 2024 roku.
Ale to nie wszystko. Na etapie zaawansowanym są projekty obejmujące m.in. drogi startowe i kołowania oraz płyty postojowe. Za to zadanie odpowiada projektant inżynierii lądowej, czyli libańsko-amerykańska spółka Dar. Z kolei hiszpański IDOM przygotowuje projekt integracji systemów lotniskowych, czyli mówiąc obrazowo „układu nerwowego” lotniska.
W ramach umowy ramowej na projektowanie tzw. infrastruktury wspierającej przygotowywana jest dokumentacja m.in. dla wieży kontroli ruchu lotniczego (to może być jeden z najbardziej charakterystycznych elementów lotniska), którą opracowuje polska pracownia JSK Architekci. Jednocześnie trwają prace nad projektem budynków lotniskowej służby ratowniczo-gaśniczej. W tym przypadku wykonawcą jest polskie konsorcjum AKE Studio, APA i Tequm.
2. Koleje Dużych Prędkości. 450 kilometrów w projektowaniu, a tunel w Łodzi w budowie
Rok 2023 to również czas znaczących inwestycji w programie kolejowym CPK. Z niemal 2000 km linii, których budowę planuje spółka, dla ponad 1500 km gotowe lub opracowywane są studia wykonalności. Ponad 600 km ma wybrane warianty inwestorskie i skonsultowane przebiegi – to odcinki: Warszawa – CPK – Łódź, Łódź – Wrocław, Sieradz – Poznań, Łętownia – Rzeszów oraz Katowice – Ostrawa.
Spośród wymienionych projektowanie trwa już dla ponad 450 km, przy czym priorytetem inwestycyjnym jest odcinek Warszawa – CPK – Łódź, który powinien być gotowy wraz z otwarciem pierwszego etapu lotniska CPK. W grudniu br. Dla „warszawskiego” fragmentu tej linii spółka uzyskała decyzję środowiskową, co niebawem pozwoli ubiegać się o decyzję lokalizacyjną i pozwolenie na budowę
Z kolei najbardziej zaawansowana inwestycja kolejowa CPK, czyli budowa tunelu dalekobieżnego w Łodzi, weszła właśnie w kolejny etap realizacji. Od września tego roku Keller Polska prowadzi palowanie w ramach wzmocnienia fundamentów Łódzkiego Domu Kultury (ŁDK). Jednocześnie trwa opracowywanie organizacji ruchu i organizacja placu budowy na potrzeby budowy pierwszej z dwóch komór dla tarczy drążącej TBM, która ma się zacząć w styczniu. Za realizację obu komór: startowej na Retkini i wydobywczej w rejonie Łodzi Fabrycznej jest odpowiedzialny Budimex, z którym w grudniu spółka zawarła umowę. W przygotowywaniu zaś jest przetarg na drążenie tunelu.
3. Vinci i IFM. Francusko-australijski partner strategiczny
Spółka CPK wybrała w postępowaniu na inwestora strategicznego francusko-australijskie konsorcjum Vinci i IFM. Zagraniczni partnerzy to potwierdzenie, że inwestycja ma dobrze skrojony biznes plan, jest przemyślana i gwarantuje wysoką stopę zwrotu. Grupa Vinci specjalizuje się w projektowaniu, budowie i operowaniu projektami infrastrukturalnymi. Jest aktywna w 120 krajach, a w portfelu ma aż 65 lotnisk, np. Londyn Gatwick, Osaka Manaus czy porty w Lyonie, Lizbonie i Orlando. IFM to z kolei fundusz inwestycyjny, który zarządza aktywami o łącznej wartości ok. 140 mld dolarów i jest współudziałowcem 17 lotnisk m.in. w Wiedniu, Manchesterze, Sydney i Melbourne.
W spółce CPK.Lotnisko inwestorzy zagraniczni obejmą do 49 proc. udziałów (minimum 51 proc. jako inwestor większościowy zachowa Skarb Państwa). Oznacza to, że podmioty nie nabędą w ten sposób udziałów czy akcji w pozostałych spółkach kontrolowanych przez CPK.
Szacowana całkowita kwota potrzebna na realizację lotniskowej części inwestycji to ok. 41 mld zł, z czego ponad 32 mld zł pochodzić ma z wkładu inwestorów prywatnych oraz finansowania dłużnego. Koncepcja finansowania lotniska jest taka, że nakłady budżetu państwa związane z budową i uruchomieniem lotniska CPK wyniosą ok. 9 mld zł, czyli pięć razy mniej niż łączny koszt powstania części lotniskowej.
4. Decyzja środowiskowa, Plan Generalny i aktualizacja prognoz
Rok 2023 przyniósł CPK również pakiet ważnych uzgodnień i dokumentów. Spółka opracowała i upubliczniła – co nie jest wśród portów lotniczych w Polsce standardem – Master Plan będący kopalnią wiedzy o planach rozbudowy powstającego węzła transportowego.
Przez Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska (RDOŚ) – z rygorem natychmiastowej wykonalności – została wydana decyzja środowiskowa dla lotniska i węzła kolejowego CPK. Uzyskano ją dzięki przygotowaniu szczegółowego raportu liczącego ponad 20 tys. stron. Spółka ma też – zatwierdzony przez Ministra Infrastruktury – Plan Generalny oraz promesę zezwolenia na założenie lotniska z Urzędu Lotnictwa Cywilnego (ULC). Do Wojewody Mazowieckiego trafił wniosek o wydanie decyzji lokalizacyjnej, a kolejnym krokiem będzie już ubieganie się o pozwolenie na budowę.
Co więcej, Rada Ministrów przyjęła II etap Programu Wieloletniego, który gwarantuje finansowanie inwestycji do 2030 roku.
Międzynarodowe Zrzeszenie Przewoźników Powietrznych (IATA) zaktualizowało w tym roku prognozy ruchu lotniczego dla CPK, dostosowując je do zmieniających okoliczności rynkowych takich jak wojna na Ukrainie, pandemia COVID-19 i wprowadzane regulacje środowiskowe, a także uwzględniając założenia biznesowo poczynione przez CPK z inwestorem strategicznym. Scenariusz Strategiczny IATA z czerwca 2023 r. wpisuje się w „widełki” Prognozy IATA z 2021 r. i potwierdza, że budowa lotniska CPK ma uzasadnienie. Już w 2040 r. nowy port lotniczy może obsłużyć ok. 40 mln pasażerów, czyli dwukrotnie więcej niż dziś Lotnisko Chopina w Warszawie.
5. „Tak” z Brukseli. Ponad 400 mln zł od UE
Czy można sobie wyobrazić inwestycję bardziej wpisującą się w unijne cele klimatyczne niż linie kolejowe, które pomagają przenieść część pasażerów i towarów z dróg na tory? Z tego względu spółka CPK pozyskała już w sumie ponad 400 mln zł unijnego dofinansowania z instrumentu CEF „Łącząc Europę”. Większość kolejowych „szprych” CPK jest wpisanych do sieci TEN-T, czyli wykazu strategicznej unijnej infrastruktury transportowej.
Przyznane w 2021 roku dofinansowanie w kwocie 110 mln zł zostało wykorzystane przez spółkę na wykonanie projektu budowlanego tunelu dalekobieżnego KDP w Łodzi i na studia wykonalności (STEŚ) dla odcinków: Warszawa-Łódź-Sieradz-Poznań.
W tym roku Komisja Europejska przyznała CPK fundusze w wysokości ok. 300 mln zł na projekt budowlany strategicznej linii KDP między Warszawą i Łodzią. To kluczowy odcinek kolejowego „igreka”, który połączy lotnisko CPK z Warszawą, Łodzią, Wrocławiem i Poznaniem.
Spółka planuje ubiegać się o kolejne środki. W aktualnie trwającym naborze do programu CEF będzie wnioskować o dotacje na łączną kwotę co najmniej 1,7 mld zł.
6. Już ponad 1250 ha. Wykupy nieruchomości
W mijającym roku znacząco przyspieszył wykup gruntów prowadzony w ramach Programu Dobrowolnych Nabyć (PDN). W sumie pod budowę lotniska spółka CPK pozyskała już ponad 1250 ha, przy czym żaden z mieszkańców nie został wywłaszczony. Dotychczas do PDN zgłosiło się ponad 1300 właścicieli posiadających w sumie ponad 3550 ha. To ponad 80 proc. nieruchomości zabudowanych z terenu pierwszego etapu CPK.
Zainteresowanie wynika z faktu, że pierwszy raz mieszkańcy obszaru przyszłej inwestycji otrzymali nie tylko dużo czasu na przeprowadzkę, ale również liczne udogodnienia i bonusy niestosowane dotychczas w trakcie realizacji inwestycji infrastrukturalnych w Polsce. To np. dopłata do wartości rynkowej nieruchomości – 20 proc. dla gruntów i 40 proc. dla budynków lub do wyboru ustalanie ceny na podstawie wartości odtworzeniowej (bez stopnia amortyzacji), a także sfinansowanie przez CPK przeprowadzki i obsługi prawnej,konsultacje z doradcą zawodowym i szkolenia zawodowe.
Dzięki Ustawie o CPK już dziś na obszarze przyszłego lotniska trwają przygotowawcze prace budowlane. W kilkuset lokalizacjach prowadzone są odwierty i sondowania geologiczne – których celem jest zbadanie jakości i nośności podłoża – oraz intensywne roboty rozbiórkowe i przeprowadzki.
7. Lotnisko Chopina, Torpol, Baltona. Grupa Kapitałowa CPK
Wrzesień był czasem istotnych zmian w Grupie Kapitałowej CPK, która została dokapitalizowana i wzmocniona wejściem w jej skład spółki Polskie Porty Lotnicze (PPL) – właściciela i zarządcy m.in. Lotniska Chopina w Warszawie oraz portów lotniczych w Radomiu i Zielonej Górze, a także udziałowca większości portów regionalnych w Polsce, np. w Krakowie, Gdańsku, Rzeszowie, Wrocławiu, Poznaniu i Modlinie. Za sprawą PPL w Grupie Kapitałowej CPK znalazły się też firmy Baltona, Welcome Aiport Services i ACS.
Wejście PPL do Grupy Kapitałowej CPK było efektem realizacji zapisów Ustawy o usprawnieniu procesu inwestycyjnego CPK. Wniesienie do CPK akcji spółki PPL o wartości 6,4 mld zł i emisja przez Ministra Finansów obligacji dla spółki CPK – o wartości 3,6 mld zł – pozwoliły podwyższyć kapitał zakładowy do kwoty blisko 11,5 mld zł. Całość udziałów objął Skarb Państwa.
W tym roku spółka CPK przejęła również 38 proc. (czyli pakiet kontrolny) wiodącej kolejowej firmy budowlanej Torpol S.A. Od ponad 30 lat zajmuje się ona kompleksową modernizacją i budową infrastruktury kolejowej. Zaangażowanie kapitałowe w doświadczoną spółkę wykonawczą z branży budownictwa infrastrukturalnego ma ułatwić budowę „szprych” CPK, czyli linii kolejowych prowadzących m.in. do nowego lotniska.
Dzięki tegorocznej konsolidacji Grupa Kapitałowa CPK jest dziś jednym z największych tego typu podmiotów w Europie Środkowo-Wschodniej.
8. Nowe i szybkie pociągi. Pool taborowy
Zatwierdzona przez rząd jesienią tego roku uchwała Koncepcja zapewnienia taboru pasażerskiego w związku z realizacją programu CPK pozwoli na powołanie przez CPK spółki zależnej. Jej głównym zadaniem będzie zakup ponad 100 elektrycznych pociągów dużych prędkości i zarządzanie taborem. Nowe pociągi – zgodne z technicznymi specyfikacjami – spełnią szereg wymogów m.in. będą przystosowane do osiągania prędkości do 250 km/h i zasilane dwusystemowo. Wśród najważniejszych dyrektyw znalazły się także energooszczędność, systemy sterowania i kierowania ruchem ETCS, system informacji pasażerskiej (SIP) uwzgledniający dane lotniskowe czy liczne udogodnienia dla pasażerów poprawiające komfort podróży.
Nowa na polskim rynku będzie także forma udostępnienia ich przewoźnikom. CPK powoła tzw. pool taborowy – zakupione bezpośrednio od producentów pociągi będą wynajmowane w trybie przetargowym w ramach wieloletnich umów.
Analizy przeprowadzone w Pasażerskim Modelu Transportowym (PMT), czyli modelu CPK do prognozowania ruchu wskazują, że nowe linie CPK do 2050 roku przyczynią się do dwukrotnego wzrostu liczby pasażerów w pociągach dalekobieżnych w Polsce. W efekcie spowoduje to duże zapotrzebowanie na tabor, które zwiększy dodatkowo konieczność wymiany części dotychczas użytkowanych składów.
9. Współpraca międzynarodowa kluczem do rozwoju spójnego systemu transportowego
Pełniąc rolę integratora w procesie rozwoju infrastruktury transportowej w regionie Trójmorza, CPK współpracuje z partnerami z krajów sąsiadujących, takimi jak Rail Baltica czy Správa železnic. W styczniu – podczas Railway Direction Days – spółka podpisała stosowne umowy o współpracy.
CPK może również odegrać istotną rolę w zbliżeniu Ukrainy do reszty Europy. Planowana w ramach programu CPK linia KDP Lublin – Lwów ma stworzyć najkrótsze i najszybsze połączenie między centralną Polską a Ukrainą. W styczniu spółka CPK podpisała porozumienie z Kolejami Ukraińskimi w sprawie koordynacji przygotowań do budowy nowych połączeń kolejowych o rozstawie 1435 mm między oboma państwami.
Ponadto wraz z końcem roku spółka CPK zwarła porozumienie z hiszpańskim zarządcą infrastruktury kolejowej ADIF. Celem są wspólne działania w zakresie rozwoju sieci KDP w Polsce. W ramach nowej umowy CPK oraz ADIF będą współpracować pod kątem spodziewanej liberalizacji rynku kolejowego oraz wymiany know-how w zakresie m.in. modernizacji systemów sterowania ruchem kolejowym, czy też wdrożenia znacznie bardziej efektywnego systemu zasilania 25 kV prądu przemiennego.
10. CPK a otoczenie inwestycji. Wsparcie lokalne
Budowa lotniska i nowej sieci kolejowej to nie tylko realizacja kolejnych etapów procesu inwestycyjnego, ale również współpraca z samorządami i mieszkańcami. Dlatego w ramach społecznej odpowiedzialności biznesu (CSR) spółka dofinansowała m.in. zakup nowych wozów ratowniczo-gaśniczych dla OSP z gmin Baranów, Teresin i Wiskitki. W tym roku ruszył również „Program Sportowy”, w ramach którego prawie 150 dzieci ze szkół podstawowych z okolic budowanego lotniska mogło wziąć udział w zawodach lekkoatletycznych „Mistrzowski Start z CPK”.
Spółka uruchomiła też szerokie wsparcie dla samorządów. Gminy Baranów, Teresin i Wiskitki skorzystały z dofinansowania w ramach programu „Bezpieczne Drogi”, dzięki któremu realizują remonty dróg i wymieniają oświetlenie ulic.
Działań CSR było więcej, to np. „Program Zdrowie” – skierowany do trzech szpitali z powiatu grodziskiego, żyrardowskiego i sochaczewskiego – i mający na celu dofinansowanie m.in. zakupu nowoczesnej aparatury diagnostycznej, doposażenie pomieszczeń szpitalnych czy podnoszenie kompetencji kadr. Pod koniec roku został ogłoszony również konkurs grantowy „Lokalnie z CPK” dający szansę na sfinansowanie różnego rodzaju inicjatyw społecznych w otoczeniu inwestycji.
