Cukier krzepi – czy aby na pewno?

Zmagamy się z nieustannie narastającym problemem nadmiernego spożycia cukrów prostych, stanowiącym jeden z najistotniejszych czynników ryzyka rozwoju wielu chorób przewlekłych.

Historycznie cukier był produktem luksusowym, jednak postęp w rolnictwie czy przemyśle spożywczym doprowadził do jego powszechnej dostępności. Współczesne badania naukowe jednoznacznie wskazują na negatywne konsekwencje nadmiernej konsumpcji cukru, obejmując przy tym najczęściej zaburzenia metaboliczne, uszkodzenia układu sercowo-naczyniowego oraz negatywny wpływ na funkcje poznawcze.

Dysfunkcje metaboliczne wynikające z nadmiaru cukru

Liczne badania epidemiologiczne oraz eksperymentalne dowodzą, iż wysoka podaż cukrów prostych koreluje ze wzrostem ryzyka zespołu metabolicznego, cukrzycy typu 2 oraz niealkoholowego stłuszczenia wątroby. Mechanizm tej zależności obejmuje gwałtowne wahania poziomu glukozy we krwi, prowadząc do nadmiernej stymulacji wydzielania insuliny przez komórki beta trzustki. Długotrwałe obciążenie tego narządu skutkuje rozwojem insulinooporności, co stanowi kluczowy czynnik etiologiczny w patogenezie cukrzycy typu 2.

Nie tylko tłuszcze nasycone

Badania przeprowadzone w ostatnich latach wykazały, że nadmierna konsumpcja cukru wiąże się z podwyższonym poziomem trójglicerydów, dyslipidemią oraz nadciśnieniem tętniczym. Wysokie spożycie fruktozy, podlegającej metabolizmowi w wątrobie, może przyczyniać się do wzrostu poziomu kwasu moczowego, co z kolei zwiększa ryzyko nadciśnienia oraz dny moczanowej. Niealkoholowe stłuszczenie wątroby, będące konsekwencją przewlekłego spożycia nadmiaru cukru, stanowi dodatkowy czynnik ryzyka chorób układu krążenia.

Cukier, a funkcjonowanie układu nerwowego

Coraz większa liczba badań sugeruje, iż nadmierne spożycie cukru może mieć negatywny wpływ na funkcjonowanie mózgu. Wysoki poziom glukozy oraz zaburzenia gospodarki insulinowej są powiązane z przyspieszeniem procesów neurodegeneracyjnych, co może prowadzić do nasilenia objawów choroby Alzheimera. Niektórzy badacze określają te zależności mianem „cukrzycy typu 3”, podkreślając ich istotne znaczenie dla zdrowia mózgu. Dodatkowo, badania neurobiologiczne wskazują, że cukier oddziałuje na układ nagrody w sposób podobny do substancji uzależniających, prowadząc do kompulsywnego spożywania słodkich produktów.

Cukry proste, a mikrobiota jelitowa

Cukier przyczynia się także do zaburzeń mikrobioty jelitowej, sprzyjając rozwojowi bakterii prozapalnych oraz zwiększając ryzyko zespołu nieszczelnego jelita. Nieprawidłowy skład mikrobiomu może prowadzić do przewlekłych stanów zapalnych, mających wpływ na cały organizm. Dodatkowo, nadmierna konsumpcja cukru jest główną przyczyną wysokiej prewalencji próchnicy, co potwierdzają dane epidemiologiczne Światowej Organizacji Zdrowia (WHO).

Zapamiętaj na przyszłość

Biorąc pod uwagę wielowymiarowy negatywny wpływ cukru na organizm, niezbędne jest ograniczenie jego spożycia w diecie populacyjnej. Strategie profilaktyczne powinny obejmować edukację społeczeństwa, wdrażanie regulacji dotyczących dodatku cukru w produktach spożywczych oraz promowanie zdrowych nawyków żywieniowych. Aktualne badania wskazują jednoznacznie, że długotrwałe spożywanie nadmiernej ilości cukrów prostych stanowi istotny czynnik ryzyka dla zdrowia publicznego, wymagający podjęcia skutecznych środków zaradczych.

Filip Siódmiak

Źródła: • Huang Y, Chen Z, Chen B, Li J, Yuan X, Li J et al. Dietary sugar consumption and health: umbrella review BMJ 2023; 381.

• Freeman, Clara R et al. “Impact of sugar on the body, brain, and behavior.” Frontiers in bioscience (Landmark edition) vol. 23,12 2255-2266. 1 Jun. 2018. • https://www.health.harvard.edu/heart-health/the-sweet-danger-of-sugar • Heidi A. Tissenbaum and Samuel F. Kingsley. „The not so sweet side of added sugar”J Genet Genom 5 (2021).

»» Inne porady dotyczące zdrowia i diety czytaj tutaj:

„Bez cukru”, a „bez dodatku cukru”. Rozumiesz różnicę?

Przez ten nawyk tyjemy szybciej. Jedz wolniej!

»» Odwiedź wgospodarce.pl na GOOGLE NEWS, aby codziennie śledzić aktualne informacje.