Enzymy trawienne – za i przeciw

W ostatnich latach obserwuje się znaczny wzrost zainteresowania suplementami diety zawierającymi enzymy trawienne. Preparaty te, najczęściej dostępne bez recepty, obejmują mieszaniny enzymów roślinnych, takich jak bromelaina czy papaina, mikrobiologicznych, głównie amylazy, lipazy i proteazy oraz pochodzenia zwierzęcego -pankreatyna, trypsyna, chymotrypsyna. Choć ich celem jest poprawa procesów trawiennych i ogólnego samopoczucia, rutynowe stosowanie u osób zdrowych niezmiennie pozostaje kwestią dyskusyjną.

Jaką rolę pełnią enzymy trawienne?

Enzymy trawienne odgrywają kluczową rolę w pozyskiwaniu składników odżywczych z pożywienia.

Amylazy katalizują rozkład węglowodanów do cukrów prostych, lipazy odpowiadają za hydrolizę triglicerydów, natomiast proteazy rozkładają białka do peptydów i aminokwasów. Fizjologicznym źródłem tych enzymów są przede wszystkim trzustka, żołądek oraz jelita.

W sytuacjach patologicznych, takich jak niewydolność trzustki czy zaburzenia wchłaniania, egzogenna suplementacja enzymatyczna może stanowić istotne wsparcie, lecz…

…nie zawsze musi pomóc

Zastosowanie preparatów enzymatycznych wiąże się jednak z potencjalnymi zagrożeniami.

Wysokie dawki enzymów trzustkowych wykazano jako czynnik ryzyka włóknienia okrężnicy oraz ostrych niedrożności jelit.

Enzymy pochodzenia roślinnego mogą z kolei wywoływać działania niepożądane, takie jak reakcje alergiczne, nasilenie krwawień u osób stosujących leki przeciwzakrzepowe czy niespecyficzne objawy ze strony przewodu pokarmowego, jak biegunka, wzdęcia czy bóle brzucha.

Kontrowersyjne enzymy?

Szczególną uwagę zwraca się na proteazy roślinne, takie jak bromelaina, papaina, ficyna czy aktynidyna.

Wykazują one aktywność proteolityczną zbliżoną do enzymów wydzielanych w przewodzie pokarmowym człowieka. Często podaje się je w celu łagodzenia objawów dyspeptycznych oraz wspomaganiu metabolizmu białek. Jednakże biodostępność oraz stabilność tych enzymów w fizjologicznych warunkach przewodu pokarmowego nie jest w pełni poznana.

Enzymy mikrobiologiczne, wytwarzane przez szczepy bakterii i grzybów cechują się powtarzalnością procesu produkcyjnego oraz możliwością inżynierii ich właściwości.

Dzięki modyfikacjom biotechnologicznym można uzyskać enzymy bardziej odporne na kwaśne środowisko żołądka, tym samym zwiększając szansę na ich skuteczne działanie in vivo. Konieczne pozostają jednak dalsze badania potwierdzające ich efektywność, gdyż aktywność in vitro, gdyż nie na ten moment ich skuteczności nie można z całą stanowczością przełożyć na organizm człowieka.

Preparaty enzymatyczne pochodzenia zwierzęcego, szczególnie pankreatyna, od wielu dekad stosowane są w leczeniu niewydolności trzustki.

Liczne analizy potwierdzają ich skuteczność w poprawie trawienia u pacjentów z przewlekłym zapaleniem trzustki, mukowiscydozą czy innymi schorzeniami przebiegającymi z upośledzeniem wydzielania enzymów.

Technologia przyszłości?

Postęp biotechnologii umożliwia projektowanie enzymów o zmodyfikowanej strukturze, lepiej przystosowanych do warunków przewodu pokarmowego. Rozwijane są między innymi preparaty kapsułkowane, w których enzymy chronione są przed denaturacją w kwaśnym środowisku żołądka, a także rekombinowane enzymy o selektywnym i przewidywalnym działaniu.

Tylko w uzasadnionych przypadkach

Zastosowanie suplementów zawierających enzymy trawienne jest uzasadnione głównie wśród pacjentów z rozpoznanymi zaburzeniami funkcji przewodu pokarmowego, takimi jak niewydolność zewnątrzwydzielnicza trzustki, mukowiscydoza, przewlekłe zapalenie trzustki, resekcje jelitowe czy niektóre zespoły złego wchłaniania.

W tych przypadkach egzogenna podaż enzymów kompensuje niedobory endogenne i pozwala na poprawę stanu odżywienia oraz redukcję objawów dyspeptycznych.

W populacji ogólnej z kolei, bez wyraźnych deficytów enzymatycznych, korzyści ze stosowania tego typu preparatów nie są jednoznacznie potwierdzone. Z tego względu ich rutynowa suplementacja u osób zdrowych nie znajduje uzasadnienia, a ewentualne zastosowanie powinno być poprzedzone oceną kliniczną i wskazaniem medycznym.

Filip Siódmiak

Źródła:

• Ianiro, Gianluca et al. “Digestive Enzyme Supplementation in Gastrointestinal Diseases.” Current drug metabolism vol. 17,2 (2016): 187-93.

• Adrio, Jose L, and Arnold L Demain. “Microbial enzymes: tools for biotechnological processes.” Biomolecules vol. 4,1 117-39. 16 Jan. 2014.

• Brennan, Gregory T, and Muhammad Wasif Saif. “Pancreatic Enzyme Replacement Therapy: A Concise Review.” JOP : Journal of the pancreas vol. 20,5 (2019): 121-125.

• Kansakar, Urna et al. “Exploring the Therapeutic Potential of Bromelain: Applications, Benefits, and Mechanisms.” Nutrients vol. 16,13 2060. 28 Jun. 2024.

• Adrio, Jose L, and Arnold L Demain. “Microbial enzymes: tools for biotechnological processes.” Biomolecules vol. 4,1 117-39. 16 Jan. 2014.

»» O diecie i zdrowiu czytaj też tutaj:

Tych suplementów nie kupuj - uszczuplają tylko portfel

Dbasz o urodę? Ten suplement zakłóca wyniki badań krwi

Nastolatki przyjmują zatrważające ilości suplementów

Czy cytrusy są szkodliwe? To zależy

»» Odwiedź wgospodarce.pl na GOOGLE NEWS, aby codziennie śledzić aktualne informacje